NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'Asielzoekers staan zwak'

Stereotypen zijn van grote invloed op de beslissing om asielzoekers een status te verlenen, concludeert de jurist T.Spijkerboer.

Door onze redacteur YASHA LANGE

ROTTERDAM, 9 NOV. Voor asielzoekers is het interview met de contactambtenaar van de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) het moment van de waarheid. Ze hebben dan de mogelijkheid om hun motief om te vluchten toe te lichten en ze moeten aantonen dat ze gevaar lopen in hun land van herkomst. Tegenover hen zit een bekritiseerde groep ambtenaren: de IND zou er slechts op uit zijn het verhaal van asielzoekers onderuit te halen, de ambtenaren zouden niet de bagage hebben (interviewtechniek, kennis van het land van herkomst van de asielzoekers) en ze zouden in het gespreksverslag te veel de nadruk leggen op voor de asielzoekers bewaarlijke punten. En nu zijn ze ook nog eens vooringenomen, volgens jurist Thomas Spijkerboer. Hij promoveerde gisteren op een onderzoek naar beslissingen van de IND over vrouwelijke asielzoekers. "Stereotypen over de etnische achtergrond en de manier waarop iemand een verhaal vertelt spelen een dominante rol bij de beslissing een verblijfsstatus te geven."

Het is voor Spijkerboer, verbonden aan het Centrum voor Migratierecht van de Katholieke Universiteit Nijmegen, reden om te pleiten voor het opnemen van de interviews. "Mijn kritiek is dat de asielzoeker vrijwel weerloos is tegen het perspectief van de ambtenaren." Hij onderzocht 252 dossiers van alleenstaande vrouwelijke asielzoekers.

Welke stereotypen hanteren de IND-ambtenaren, volgens u?

"Vrouwen worden eerder als 'zielig' beoordeeld dan als politiek actief. Een voorbeeld: een Zaïrese vrouw werd gearresteerd in het kantoor van een organisatie die zich inzet voor verdwenen mensen. Maar in het verslag stond niet dat ze in dat kantoor werd opgepakt. Ze werd geportretteerd als een wenende moeder. Haar advocaat corrigeerde dat: ze was politiek actief, betrokken bij die organisatie. Toen werd ze een soort dwaze moeder. "En neem verkrachtingen. Die worden vaak voorgesteld als een 'gewone verkrachting', het wordt niet gezien als vervolging. Dat bleek bij een Sri-Lankese vrouw, die was verkracht door een commandant van de Tamil Tijgers. Haar zoon was ook vermoord. De contactambtenaar had dat prachtig opgeschreven. De vrouw zei: 'Ik kleedde [mijn zoon] in de nieuwe kleren die ik voor hem had gekocht voor kerstmis en begroef hem.' Heel ontroerend. Maar ze werd aangemerkt als slachtoffer van algemeen geweld, terwijl bij een beetje doorvragen zou blijken dat het een represaille was vanwege haar verzet tegen de Tamil Tijgers. Daarbij speelt ook een rol waar vrouwen vandaan komen: een Bosnische vrouw wordt geloofd, een Zaïrese vrouw niet. Dat kan zijn omdat wij met Zaïre niets hebben. In België is het erkenningspercentage van Zaïrese vrouwen veel hoger.

"Ook bij geloofwaardigheid spelen stereotypen een rol. Iemand die zonder emoties vertelt over een gruwelijke gebeurtenis wordt niet geloofd; iemand die met ingehouden emotie vertelt weer wel, terwijl iemand die veel emoties vertoont ook weer niet geloofwaardig wordt gevonden."

Hebben de contactambtenaren van de IND te veel macht?

"Die macht moeten ze hebben. Iemand moet het interview doen."

Maar u constateert subjectiviteit en de contactambtenaar maakt het gespreksverslag. En de asielzoeker wordt daaraan gehouden.

"Daarom moeten de gesprekken worden opgenomen. Nu stelt de staat vast wat het vluchtmotief is. Als een asielzoeker zegt: 'dat heb ik niet gezegd' of 'dit heeft u niet gevraagd, maar het is wel van belang' heeft hij of zij geen poot om op te staan. Let wel: ik zeg niet dat contactambtenaren hun werk niet goed doen. Maar een asielzoeker moet de macht van de ambtenaren kunnen controleren. Er zitten veel verschillen tussen de verslagen."

Krijgen vrouwen minder vaak een vluchtelingenstatus dan mannen?

"Vrouwen vragen minder vaak asiel aan, ongeveer een derde van de asielzoekers is alleenstaande vrouw. Maar als je daarvoor corrigeert, blijkt dat vrouwen een klein voordeel hebben."

Zie ook:

Nederland geliefd bij asielzoekers (22 augustus 1998)
'Vergunning asielzoeker niet vanzelf' (22 augustus 1998)
Bosnische vluchtelingen in Nederland verdeeld over remigratie (22 augustus 1998)
Asielbeleid Europa blijkt nationale zaak (22 augustus 1998)

( a d v e r t e n t i e s )