NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De berichtgeving over het buitenland op de Nederlandse televisie is karig. Het vaste recept is een item in een journaal, een ( gekochte) reportage in een actualiteitenrubriek en een studiogesprekje met een deskundige. Het voegt maar weinig toe aan wat een krantenlezer al weet.

Z.C.A. LUYENDIJK

CNN, BBC World of de Britse en Duitse journaals. Dat zijn de plekken waar de ware geïnteresseerde naar uitwijkt voor nieuws over het buitenland. Bij de BBC is Newsnight een belangrijke bron voor achtergrond, commentaar en duiding, waaruit trouwens ook menig Nederlandse 'deskundige' dankbaar put. De Duitse televisie heeft een vast, wekelijks programma met lange en diepgravende reportages: het Auslandjournaal. De Nederlandse omroepen kopen vooral het werk van de Britse zenders en korten dat vervolgens vaak fors in.

Dat was niet het geval bij de buitenlandrubriek Panoramiek die de NOS jarenlang bracht en die een naam had verworven met vaak uitgebreide beschouwingen. En nog niet zo heel lang geleden streelde de VPRO de ogen met Diogenes, een programma vol reportages dat vaak te impressionistisch van aard was, maar niettemin een vast uitkijkpunt bood. Panoramiek ging op in NOS Laat en Nova, voor Diogenes kwam niets in de plaats.

"Er is geen behoefte aan gespecialiseerde buitenlandprogramma's", zegt Pieter de Vink, buitenlandredacteur bij Nova en jarenlang presentator en verslaggever van Panoramiek. "De waardering voor Panoramiek was hoog, maar de kijkcijfers waren uiterst laag. De gedachte is dat buitenlandberichtgeving beter aan de man te brengen is in een programma als Nova."

Op buitenlandse onderwerpen rust volgens De Vink in omroepland een stigma: het is een uiterst problematische en ingewikkelde materie, waarvan de verslaglegging kostbaar is terwijl er niemand op zit te wachten. Bernard Hammelburg, oud-correspondent in de Verenigde Staten voor diverse media en nu eindredacteur van een reportage-programma op Net5, kan deze enigszins laatdunkende houding in de Nederlandse omroepwereld ten opzichte van buitenlands nieuws beamen. "In dit land overheerst de mening onder programmamakers en zendermanagers dat de kijker uitsluitend binnenlandse onderwerpen voorgeschoteld wil krijgen. Bij deze veronderstelling wordt steevast gewezen op het succes van Hart van Nederland, het dagelijkse programma met nieuwtjes uit de regio dat al nageaapt is door andere zenders. De redenering is dat een Nederlander alleen maar wil weten wat bij hem de hoek gebeurt. Ik vraag me af of dat zo is. Volgens mij praat iedereen elkaar alleen maar na."

Volgens Hammelburg moet een programmamaker zich uitsluitend laten leiden door wat hij interessant acht voor de kijker en zich niet afvragen waar het verhaal vandaan komt of te halen is. De omroephistorie toont dat programmamakers vroeger vaker lak hadden aan heersende opvattingen en zendermanagers en meer hun eigen wegen insloegen, met succes. Zo bracht Panoramiek aanvankelijk ook binnenlandse onderwerpen, maar legde het programma zich onder leiding van eindredacteur Klaas-Jan Hindriks steeds meer toe op buitenlandse onderwerpen. "Dat Panoramiek een buitenlandprogramma met enig aanzien en gezag werd, was absoluut geen doordacht beleid, maar de bevlieging van één persoon met doorzettingsvermogen", zegt De Vink. "Maar er was toen kennelijk ook behoefte aan een diepgravend programma over buitenlandse ontwikkelingen."

Tijden veranderen. "We hebben te maken met het grote zappen. Alles moet nu sneller en makkelijker te consumeren zijn", zegt De Vink. "Een reportage van zeven minuten in Nova wordt bij wijze van spreken als 'avondvullend' ervaren. Er is tegenwoordig ook meer aandacht voor de vorm. Bij Panoramiek was dat anders. Daar werd alleen maar gelet op de inhoud. Nu moet het ook aardig zijn om naar te kijken. Voor een deel is dat toe te schrijven aan het simpele feit dat redacteuren van Panoramiek vroeger van kranten en tijdschriften kwamen, terwijl mensen nu bij televisie beginnen en meer op beeld dan op inhoud gericht zijn."

Hammelburg vindt desondanks dat veel reportages uit het buitenland van Nederlandse ploegen saai en oppervlakkig zijn. "Een of twee mensen worden in een ver land geïnterviewd, muziekje eronder en hopsa! - uitzenden. Dat is het gevolg van journalistieke gemakzucht, maar ook van het afknijpen van budgetten voor informatieve programma's."

Ook Hammelburg ziet geen werkelijke behoefte voor een buitenlandrubriek. Een speciaal programma over Europa, waarover de NOS zich momenteel buigt, lijkt hem al helemaal oninteressant. "Er is een lobby van gefrustreerde Nederlandse Europarlementariërs voor een dergelijk programma, maar niemand heeft werkelijk belangstelling in dat parlement en dat is terecht. In het Europarlement gebeurt niets, de parlementariërs hebben niets te melden." "Panoramiek had ooit een Europa-rubriekje waar geen hond naar keek", zegt Pieter de Vink. "Maar misschien moeten we iets minder alleen maar de incidenten in Brussel volgen en iets structureler verslag doen van de gebeurtenissen in 'Europa'. We weten het nog niet. Maar als we het doen gebeurt het zeker zonder de subsidie die de parlementariërs ons geboden hebben."

Bij hun poging een dergelijk programma ingesteld te krijgen schermen de parlementariërs met programma's in andere landen over Europese politiek, maar die zijn betrekkelijk zeldzaam. Alleen de Duitse omroep WDR heeft een speciaal programma genaamd Europamagazin. Het is één, soms twee keer per maand te zien, op zaterdagmiddag, om 13.05 uur. De onderwerpen: 'Geen rechtsbijstand voor slachtoffers kinderpornografie op Madeira', 'Tienerzwangerschappen in Groot- Brittannie', 'Frans Pyreneëndorp wil naar Spanje'. Und so weiter.