NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Nu we weer zijn begonnen aan een serie tv-terugblikjes op het burgemeesterschap van Bram Peper, met alle cadeaus en bonnetjes, vraag ik me af, waarom geen terugblik op Kok I, de kabinetten Lubbers of Van Agt? Alleen het kabinet Den Uyl is veilig verklaard.

Maar zelfs die ex-bewindslieden werden er onlangs door de Rijksvoorlichtingsdienst aan herinnerd dat ze niet alles mogen vertellen. Het was de voorlichters namelijk geworden dat er journalisten bij hen langs waren geweest. Gisteren kwam die verbeelding weer eens aan de macht. Twee journalisten hadden er een boek over geschreven en dat was genoeg om de roestige koekblikken weer eens schoon te blazen. Voor de zoveelste keer zag ik in de nieuwsrubrieken de autoloze zondag, de treinkaping, Lockheed, de anti-Spanje-demonstratie, het aftreden van Den Uyl voorbijtrekken. Alsof het voor het eerst werd uitgezonden. De openheid van dat kabinet is een eeuwig alibi. Als de tv voor archiefmateriaal komt, mogen ze daar vrijelijk uit putten van de RVD. Het amusementskabinet. Toen waren de tv-bazen lang in haren en jong in jaren. Oude anekdotes worden opgepoetst. Oud-staatssecretaris Gruyters mag nog eens vertellen dat hij altijd las bij die nachtenlange kabinetsvergaderingen. "Een kwestie van concentratie", sprak hij trots in Nova. Dat mocht van de RVD. Alles voor en na Den Uyl blijft gesloten voor de kijker. Goed, ik herinner me nog een recent primeurtje over het wrede militaire verleden van Colijn met foto's nog wel.

Hoe anders gaat het toe in Groot-Brittannië waar afgelopen maandag de slotdocumentaire over The Major Years werd gedraaid. Wat een openheid over het trage verval van de Conservatieven onder Major. Wij hebben alleen twee uur over de campagne van Kok gehad met een broodjeslunch als pikant hoogtepunt. Het is een publiek geheim dat Kok die verkiezingen heeft gewonnen.

The Major Years waren als documentaire adembenemend, terwijl ze in het echt minder spannend waren dan de jaren Thatcher of Den Uyl. Het was ook een vormkwestie. De opgevoerde sprekers formuleerden pregênant. Een ex-minister beschreef Major als the miserable limpet. Eerst dacht ik aan "mankepoot" maar het is briljanter: "de beroerde kleefslak".

Waar mijn aandacht wegebde, werd ik alert gehouden door de dwingende commentaarstem van de bekende Britse acteur Tim Pigott-Smith die het verhaal gaande hield. Alles werd duidelijk uitgelegd. Een documentaire kan zelden alleen door de bronnen worden verteld. De citaten zijn te ongelijkwaardig. In The Major Years hoefde ik als kijker geen moment te puzzelen, wat bij Nederlandse docu's wel vaak het geval is. Zo werd het relaas van de ondergang van een saai bestuurder een Olympisch epos. Zonder dat de waarheid geweld werd aangedaan. Donkere auto's die stopten, mannen die uitstapten en zich vergaderpaleizen inhaastten. Cloak and dagger. Et tu quoque Brute. Een voortslepende ruzie over Europa, een ethisch reveil dat verzandde in publicaties over Conservatieve uitspattingen. Thatcher die tijdens een spreekbeurt een lans indreef. Uiteindelijk werd Major niet afgezet maar verloor hij bij de stembus. Major vertelde zelf hoe hij tijdens kabinetsvergaderingen steeds harder door zijn eigen collega's werd aangevallen. Ministers besloten om geen belangrijke onderwerpen meer ter tafel te brengen. Conflictverhalen die je hier alleen over Den Uyl hoort. Britse politici kunnen vrijer praten dan Nederlandse. Zij worden door hun eigen district gekozen en niet door een sollicitatiecommissie. Geen ingewikkelde coalities. De meerderheidspartij regeert en de oppositie gaat er keihard tegenin. Hier is de oppositie noodgedwongen ambtelijk. Rosenmöller heeft zijn pit verloren. Ik zie de neusgaten van De Hoop Scheffer al minder wijd openstaan omdat hij het moment van meeregeren ziet naderen. Ex-premiers horen zich afzijdig te houden en niet uit de school te klappen. Een land met een gelukkige voorlichtingsdienst.