NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

EEN BABY, geboren om drie minuten na middernacht in Sarajevo, een jongetje van 3,5 kilogram, is vandaag door de Verenigde Naties uitgeroepen tot de zes miljardste bewoner van de aarde. Het was een symbolische daad, want niemand weet precies waar en wanneer de zes miljardste wereldburger is geboren. De kans was aanmerkelijk groter dat dit in China of India (samen eenderde van de wereldbevolking) of in Afrika (de snelst groeiende bevolking) zou zijn gebeurd, maar de Bosnische hoofdstad komt publicitair goed uit. De burgeroorlog is voorbij en Sarajevo heeft de naam van een multi-etnische, multireligieuze stad. Het Bevolkingsfonds van de VN heeft 12 oktober 1999 uitgeroepen tot de dag van de zes miljardste aardbewoner en deze numerieke mijlpaal aangegrepen voor een campagne over de bevolkingsproblematiek met als motto 'tijd voor keuzes'. Daarmee is niets te veel gezegd.

De feiten over de bevolkingsgroei kunnen niet vaak genoeg herhaald worden. Sinds 1960 is de wereldbevolking verdubbeld, in twaalf jaar tijd is het aantal mensen met een miljard toegenomen, 95 procent van de jaarlijkse bevolkingsgroei (78 miljoen mensen) heeft plaats in ontwikkelingslanden. Bijna de helft van de wereldbevolking is jonger dan 25 jaar. Deze jonge mensen zullen de komende decennia hoe dan ook voor een verdere bevolkingsgroei zorgen - tot zeven miljard mensen in het laagste en tot 10,5 miljard mensen in het hoogste scenario in 2050.

TOCH IS SPRAKE van een demografische verschuiving. Het geboortecijfer daalt, de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun eerste kind krijgen stijgt, meer landen voeren een actief beleid van geboortebeperking, de beschikbaarheid van anticonceptiva neemt toe, de toegang tot onderwijs voor meisjes stijgt. Bijna de helft van de wereldbevolking leeft in landen waar minder dan twee kinderen per ouderpaar worden geboren, zodat na verloop van tijd sprake is van een dalend aantal mensen. Dat zal op den duur leiden tot heel nieuwe problemen van vergrijzing en betaalbaarheid van de oude dag.

De effecten van de demografische verschuiving zijn regionaal ongelijk verdeeld. China heeft zijn bevolkingsgroei omgebogen door de rigoureuze 'één-kindpolitiek', maar in India is de poging om de bevolkingsgroei af te remmen vrijwel opgegeven. In de rest van Azië en in Latijns Amerika is sprake van een snelle afvlakking van de groei, maar in het Midden-Oosten en Noord-Afrika veel minder en in Afrika ten zuiden van de Sahara nauwelijks. Daar hebben epidemieën zoals aids in een aantal landen ontwrichtende effecten, maar blijft de bevolking toenemen. De bevolkingsgroei is nagenoeg gestopt in Europa, Noord- Amerika en Japan. Rusland en andere ex-Sovjet-republieken hebben te maken met een afnemende bevolking.

WAT ZIJN DE gevolgen van de bevolkingsgroei in Zuid-Azië, het Midden-Oosten en Afrika? De demografische druk neemt toe op schaarse goederen zoals water, landbouwgrond en stedelijke ruimte. Maar ook op publiek gefinancierde voorzieningen zoals onderwijs, vervoer en gezondheidszorg, en op de arbeidsmarkt. Terwijl de postindustriële wereld zich in een nieuwe economische expansiefase bevindt, aangejaagd door de elektronische revolutie, blijven delen van de ontwikkelingslanden stagneren. Door de nieuwe welvaartssprong in het hoogontwikkelde deel van de wereld wordt de kloof tussen rijk en arm vanzelf groter.

De schrijver Salman Rushdie waarschuwt in zijn bijdrage aan een bundel van brieven ter gelegenheid van de zes miljardste wereldburger, die vandaag is gepubliceerd, over 'de alarmerende aanwas van het menselijke ras'. Hij schrijft: "Je kunt de overbevolking van de planeet ten minste voor een deel wijten aan de misleide geestelijke leiders van het ras." Daaraan kunnen worden toegevoegd de politieke leiders die in een snelle bevolkingsgroei een bewijs van nationale kracht zien, de machthebbers die de ondergeschikte positie van vrouwen in stand houden en de zeloten die tegen de beschikbaarstelling van iedere vorm van geboortebeperking zijn.

"Ga er maar van uit dat er geen hemel is, mijn beste 6 miljardste, en ziet: de wereld ligt open", schrijft Rushdie. Het is een oproep aan mensen om de groei van het menselijk ras te beteugelen.

( a d v e r t e n t i e s )