NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'Ze werd in leven gehouden door het zingen'

Vandaag is het 36 jaar geleden dat Edith Piaf overleed en vanavond gaat in Den Haag de Nederlandse première van 'Piaf, de Musical'. De titelrol wordt gezongen door Liesbeth List. "Al heb ik een ander stemtype, we hebben het een en ander gemeen."

Door GERDA TELGENHOF

AMSTERDAM, 11 OKT. Geboren in de goot, verslingerd aan de liefde, de alcohol en later ook de drugs, maar met een grootse carrière als chansonnière. Dat is in het kort het leven van Edith Piaf, de kleine, onooglijke 'mus' met de hartverscheurende, ongepolijste stem die door merg en been ging. Precies 36 jaar geleden, op 11 oktober 1963, stierf ze in Parijs, berooid, ondanks haar succes. Ze was toen 47 jaar.

Piaf, de Musical gaat over haar turbulente leven. Vanavond is de première in de Haagse Koninklijke Schouwburg met Liesbeth List (57), die haar zangcarrière ooit begon met Franse chansons, als de reïncarnatie van Piaf. Twee jaar lang bereidde List zich voor op deze rol. "Ik ben begonnen met lezen, onder andere de biografie geschreven door haar halfzus, en met het bestuderen van foto's en videotapes. Elke dag zette ik Piaf op tot het hele huis er gek van werd."

List heeft het een en ander gemeen met Piaf, vindt ze. "We hebben beide een moeilijke jeugd gehad, een hele carrière met ex-en, inzinkingen, auto-ongelukken. Ze werd in leven gehouden door het zingen. Als er weer een debacle was, schreeuwde ze haar verdriet uit op het podium. Dat herken ik en daarom had ik twintig jaar geleden deze rol nog niet kunnen spelen."

In het stuk wordt List geschminkt als Piaf, ze krijgt een pruik met hetzelfde warrige dunne haar en draagt net zo'n eenvoudig zwart jurkje als Piaf altijd droeg. Aan de hand van oude opnamen heeft ze de pathetische armgebaren en de houterige, schuifelende tred ingestudeerd. Het unieke stemgeluid van Piaf, die vaak net tegen de toon aan zit en elke inzet begint met een typische haal van beneden naar boven, probeert ze te benaderen. "We hebben natuurlijk andere stemmen,"zegt ze. "De mijne heeft een ander timbre. Hij is heser en lager. Maar het specifieke van haar stem zit vooral in die halen. Die heb ik heel goed bestudeerd en die doe ik na. De moeilijkheid met het Franse chanson is dat er soms wel twintig woorden in één regel staan. 'Ce que je peux' bijvoorbeeld komt op één tel als 'skzjpeu'. In sommige chansons ratelt die tekst maar door. In het begin klapte mijn tong steeds dubbel. Je mag ook geen woord missen, want dan raak je je aansluiting kwijt en vallen er hiaten. Ik ben door hellen gegaan en dacht dat het me nooit zou lukken. Maar het resultaat is dat het publiek bij de try-outs op het eind vergat dat ik daar stond en niet Piaf. "

Piaf, de Musical is in 1978 geschreven door de Engelse schrijfster Pam Gems voor de Royal Shakespeare Company. Seizoenen lang is het met succes in Londen opgevoerd met onder anderen de musicalster Elaine Paige in de hoofdrol. De Nederlandse versie is een initiatief van Albert Verlinde, medeoprichter van V&V Entertainment dat kleinschalige producties op niveau wil uitbrengen. Piaf is de eerste productie van V&V. Ad van Dijk, componist van de musicals Cyrano en Joe, heeft de muzikale leiding. De regie is in handen van toneelregisseur Andy Daal, die vorig jaar Dood van een handelsreiziger bij het Friese gezelschap Tryater regisseerde.

Zeven acteurs en drie muzikanten (piano, cello en accordeon) werken mee aan Piaf. De meeste acteurs hebben dubbelrollen en nemen ook zangnummers voor hun rekening. Zo is Casper van Bohemen telkens een andere min naar van de Franse diva en is Metta Gramberg zowel de huishoudster als Marlène Dietrich. De titel Piaf, de Musical is enigszins misleidend. List: "Het is geen musical met dansen en koren, maar een toneelstuk over het leven van Piaf en haar mannen. Daarin zing ik dertien liederen in het Frans."

Edith Piaf werd op straat geboren. Haar moeder, een prostituee die ze nooit heeft gekend, nam meteen na de geboorte de benen. Met haar vader trad ze als kind op als straatzangeres. Zo werd ze ontdekt door de exploitant van een Parijse club, die haar de naam Piaf ('mus') bezorgde. Ze werd wereldberoemd met nummers als Milord, L'accordéoniste, La Vie en Rose en Non, je ne regrette rien. Piaf verslond mannen en probeerde elke man op wie ze viel tot zanger te kneden. "Ze heeft mensen als Charles Aznavour, Yves Montand, Gilbert Bécaud en Georges Moustaki groot gemaakt. Toen haar producenten Yves Montand niet zagen zitten, omdat hij niet kon zingen, zei ze: 'Wat maakt dat uit. Kijk toch eens naar die man, naar die dijen. Elke vrouw valt voor hem.' En toen ze nog niet wilden stelde ze zich garant voor de helft van de opbrengst. Zo heeft ze veel van die jongens aan een carrière geholpen."

Piafs laatste minnaar was de veel jongere Theo Sarapo, met wie ze in 1962 nog trouwde, toen ze na drie maagoperaties als een zielig vogeltje in een rolstoel zat. List: "Sarapo was haar reddende engel. Door hem waren haar laatste jaren paradijselijk. Op video's zie je hoe verliefd ze naar hem opkijkt, als ze een duet zingen."

De chansons zijn in het stuk verweven in het verhaal. "In het begin sta ik bijvoorbeeld als jong meisje op straat te zingen, dan komt er een manager langs en moet ik auditie doen. Later zing ik in de Olympia en ook nog een keer in New York. Daar krijg ik een enorme woede-uitbarsting en loop van het toneel af, maar dan komt Marlene Dietrich me kapittelen en ga ik terug en zing Milord. Dat is allemaal echt gebeurd. Piaf kon gigantisch schelden, en dat doe ik op het toneel ook, maar aan de andere kant was ze een heel lief mens dat alles weggaf aan iedereen die ze aardig vond."

Hoewel het Franse chanson in Nederland, met de teloorgang van het onderwijs in de Franse taal, een zachte dood lijkt gestorven, blijkt de belangstelling voor Piaf nog springlevend. "Ze spreekt mensen kennelijk nog steeds aan," constateert List. "Er zijn mensen die idolaat van haar zijn, alles van haar verzamelen en haar graf hebben bezocht. De belangstelling voor dit stuk is boven verwachting groot, ik zie ook jonge mensen in de zaal. Behalve in Amsterdam is bijna alles al uitverkocht en er zijn zoveel aanvragen dat het waarschijnlijk wordt geprolongeerd."

Piaf, de Musical. 11/10 Koninklijke Schouwburg, Den Haag. Tel. (070) 3469450. Daarna tournee t/m 11/3/2000. Inl. (070) 2159415.

( a d v e r t e n t i e s )