NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Ze zijn er dus toch op de televisie, de onbewuste boodschappen. De verborgen verleiders die ons werktuiglijk laten doen wat we niet willen. Als slaapwandelaars. Het wetenschapsprogramma Noorderlicht liet wat experimenten zien.

Proefpersonen van de universiteit van Nijmegen zagen tijdens een reactietest heel kort het woordje 'dorst' oplichten. De wetenschapper vroeg een minuut later of ze wat wilden drinken. En ja hoor, van degenen die 'dorst' hadden gezien, wilden er bijna twee keer zoveel iets hebben als van degenen die geen snelle boodschap hadden gekregen. Dat begon te lijken op dat Amerikaanse experiment van de marketing- psycholoog James Vicary die in de jaren vijftig op die manier in een bioscoopzaal de Cola-consumptie opvoerde. En ik moet bekennen, ook ik wilde naar de ijskast toen ik het koele colablikje in de proefkamer zag verschijnen, of kwam het door dat woordje 'dorst'? 't Was warm. Vooral Amerikanen zijn bezorgd over heimelijke beïnvloeding. Toen ik een perskantoortje had in Washington kreeg ik pakken dicht beschreven velletjes in de brievenbus die waarschuwden tegen mind control. Meestal waren ze afkomstig van geestelijk gestoorde daklozen. En omdat de Koude Oorlog toen woedde, ging het bijna altijd over de CIA. Op televisie zijn heel wat manipulatiepogingen te zien, maar ze zijn tegenstrijdig en wijzen alle kanten op. Religieuze sekten en charismatische dominees speuren nog steeds naar verborgen duivelse boodschappen in popmuziek. Ze willen van die concurrentie af.

Volgens de onderzoekers zijn de effecten van de onbewuste milliseconde- boodschap na een minuut of wat verdwenen. De manipulator moet geen lange woorden of zinnen gebruiken. De uitzending was zo goed omdat ik als kijker de proeven zelf kon bijwonen. De televisie had meerwaarde. Op een reclameplaat voor whiskey zag je als je heel goed keek aan het eind van de blote arm van een vrouw op de broekriem het woordje 'sex'. Helaas had ik geen whiskey staan dus het bleef een gewone avond. Met de afstandbediening ging ik verder op zoek naar verborgen boodschappen en ik zag die brede grijnzen op de gezichten van de bewindslieden Vermeend en Zalm bij de presentatie van de belastingplannen. De rijken zouden meer belasting gaan betalen, zeiden ze. En lol dat ze hadden. Vermeend had ondanks de zweterige temperatuur zo'n donker streepjespak met vest. Net Duisenberg. De onbewuste bedoeling is dat ik dan moet geloven wat hij zegt. Verbeeldde ik het me of zag ik niet even de woordjes net echt oplichten?

Ik raakte in verwarring. Van Karel van de Graaf begeep ik dat het einde van de beschaving nabij was. Het had te maken met alfahulpen en hun echtgenoten die bankroet zouden raken als dit doorgaat. Had de Avro uitgerekend. En wilde Vermeend daar als de wiedeweerga op reageren? De hele middenklasse is gesjochten. Geen aftrekbare lijfrenten en dat betekent het einde van de verzekeringsmaatschappijen. Die luiden de noodklok. Zou het ook het einde betekenen van het programma Belastingparadijzen op RTL5 van Gerard van Lennep? Omdat de rijken daar niet meer heen hoeven? Belastingparadijzen zijn saaie oorden. Op de Bahama's na dan. Veel roodverbrande zestigers en bejaarden boven een whiskey met ijs. Ze schijnen veel plezier te hebben samen, zonder jongere mensen erbij. Vrijdags spelletjes en bitterballen bij de Nederlandse club. Gesprekken over beleggingen en constructies. Van Lennep zoekt uit wat het kost. Gisteren was hij in Malta en de minister daar had een voordeliger aanbieding dan Zalm en Vermeend. Geen belasting op vermogen, geen belasting op onroerend goed, 15 procent inkomstenbelasting. En de winkelprijzen? "Om op zijn Hollands te zeggen, kost niets", zei Van Lennep. Er zijn daar ook geen noodklokken, geen inkomensplaatjes. Wel zeiltochten. Om de kijker alvast in de sfeer te brengen had Van Lennep de Nederlandse ondertiteling weggelaten. Ze spreken daar Engels. Ik kreeg dorst.