NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

KESTER FRERIKS
Haar stem is jong, en met die jonge stem vertelt ze het levensverhaal van een mevrouw van 85 jaar. Actrice Maartje van den Brink (1970) ging vorig jaar op zoek naar een gewezen trapezewerkster, de zweefartieste Jeanne Mos, beter bekend als Miss Gina. Urenlange gesprekken met haar, in een verzorgingsflat, werden nauwkeurig op schrift gesteld. Deze tekst leidde uiteindelijk tot de het documentaire radiodrama De Trapeziste.

Miss Gina heeft een grote passie voor het trapezewerk, waarbij ze vrij was van alle angst. Vijfentwintig meter hoog in de nok van een circus, het deerde haar niet. Ze had, in haar passie en haar kunst, iets van een vogel: vrij zweven in de ruimte, gedreven door begeleidend tromgeroffel. Als zestienjarig meisje kreeg ze al een engagement bij het Parijse circus Medrano. Dat was met hondendressuur, maar zij wilde anders: omhoog, de vrije ruimte in.

Totdat ze viel, en haar beide enkels brak. Maar nog steeds was haar passie niet gebroken. Het is mooi dat Maartje van den Brink aandacht geeft aan die wonderlijke wereld van illusie en schijn, die circus heet. Het levensverhaal van Jeanne Mos begint met haar gebroken enkels, en vandaar gaat ze terug naar het begin van haar carrière. Het is vooral prachtig zoals ze verteld hoe zij, door haar overtuiging dat ze nooit zou kunnen vallen, elke hoogtevrees overwon. De begeleidende muziek geeft aan de duizelingwekkende salto's die ze maakte een surrealistische betekenis.

Jeanne Mos moet nu, als oudere vrouw, opnieuw duizelingen ondergaan, maar ditmaal geen zelfgekozen. Die duizelingen komen ongevraagd, als een ziektebeeld. Bovendien durft ze de straat niet op.

Elk leven is eigenlijk aldoor een Werdegang van bloei naar verval. Natuurlijk, dit is een oude waarheid, ze vertelt niets nieuws, toch, wanneer je naar een levensverhaal als dat van De Trapeziste luistert, dan ervaar je weer die oeroude lijn van het leven. De afstand in leeftijdsverschil geeft aan de radiomonoloog een doeltreffende distantie, alsof in de herinneringen van de oude mevrouw Mos nog steeds het jonge meisje vitaal en feestelijk en stralend aanwezig is. Daardoor wordt het verhaal op geen enkele manier larmoyant of sentimenteel, maar blijft het een harde kern van passie en, later in het leven, gefnuikte passie behouden.

Dat ze haar trapezwerk verrichte 'zonder net' is een van de sterkste troeven van de uitzending. Hierdoor maakt ze van het zweven hoog in de nok een flirt met juist het vallen, de valpartij. Daardoor ook komen de uitersten van zweven en vallen, van, als het zo moet, dood en leven steeds dichter bij elkaar. Want iedereen die trapezistes weleens hun buitelingen en zweverijen heeft zien verrichten, denkt altijd: 'Als ze maar niet vallen, het is een wonder dat het allemaal goed gaat.' Zonder de angst te vallen geen trapezekunst. De val van Miss Gina, met slechts twee gebroken enkels als gevolg, is eigenlijk een wonder van goed geluk. De werkelijke tragiek kwam later, is eigenlijk nu gekomen: de leeftijd van de circusartieste eist haar onherroepelijke tol.

De Trapeziste, Morgen, Radio 5, 13.05-13.50u.