NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

H.J.A. HOFLAND
De Laatste Sigaret is een aardige documentaire van anderhalf uur. Had beter gekund en dan twee maal zo lang. De titel loopt op de toekomst vooruit, op de algemene en op die van mij. Verder vallen er drie delen te onderscheiden: 1. Roken is slecht. 2. De jaren waarin we dit niet beseften hadden hun eigen charme. En 3, de tabaksindustrie met zijn huurlingen uit de reclame hoort tot de schijnheiligste ter wereld - wedijvert met de industrie voor handvuurwapens die overigens niet in deze film voorkomt.

Het begin is voor degenen die zijn opgegroeid met de zwart-wit film meeslepend. Op de tonen van Begin the Beguine (Glenn Miller? Xavier Cugat?) komt er een bloemlezing van sigarettenreclames en filmfragmenten van groten der aarde die er een opsteken, sigaar, pijp of sigaret. Churchill natuurlijk, Einstein, maar ook Eisenhower. Ik had het niet achter hem gezocht. In de reeks reclames miste ik er een paar: Remember how great cigarettes used to taste? Luckies still do! en More doctors smoke Camel than any other cigarette. Er komen fragmenten in voor uit The Man with the Golden Arm maar ik miste Ronald Reagan die een Chesterfield opsteekt. Degenen die bewust de tijd van het zorgeloos roken hebben meegemaakt, kunnen een groot deel van hun leven beschrijven door alleen maar sigarettenmerken te noemen. 'Blijf kalm, neem een Dushkind!' zegt A. 'Chief Whip op ieders lip!' zegt B. Dan komen de Consi's, de sigaretten die je zelf maakte uit Belgische matrassenshag en rijstpapier van een dundruk Bijbeltje, de Rhodesia's, en zo kom je tenslotte aan Barclay's actron filter met de waarschuwing van de regering. Het historische deel vat ik samen in de titel van Sinatra's onvergetelijke You make me feel so young! dat trouwens ook ontbrak.

Fascinerend zijn de verhoren van tabaksindustriëlen door een subcommissie van de Senaat. Een studie in ontwijken en draaien, de grensverkenning van het schemermoeras tussen waarheid en liegen. Dan wordt het over een andere boeg gegooid. Iedere vrije burger heeft het recht zijn sigaret te roken, zonder te worden gehinderd door de anti- nicotinepolitie. Met commercials waarin de fundamentele vrijheid van de roker wordt verdedigd, hebben we in Nederland geen ervaring. Onze tabakslobby heeft een poosje het consensusmodel gevolgd: het 'Dat lossen we samen wel op' waarmee ons land zich door de eeuwen heen staande heeft gehouden en het tenslotte tot gids en model heeft gebracht. De Amerikaanse lobby verwijst naar de zwarte jaren van de Prohibition, dreigt met de herleving van bootleggers en hijackers en laat zich verder inspireren door Orwell en Kafka. Machinegeweren ratelen uit robots bij de ontdekking van de laatste roker.

Tenslotte het deel over onze gezondheid. Wat moet je daarover nog voor nieuws vertellen. De makers hadden hun toevlucht genomen tot een muis. Hij wordt bij zijn oren gepakt, krijgt met een pipet een druppeltje nicotine te drinken, begint verschrikkelijk te spartelen en sterft na niet langer dan een minuut. Was dat nodig? Misschien. Als de dood van deze muis ertoe leidt dat één kind van het roken wordt afgehouden, heb ik er al vrede mee. En voor de rest: het is sneu voor alle ouwe rokers die nog redelijk gezond naar deze film zitten te kijken, en dan denken: waarschijnlijk te laat. Hun troost is dan weer dat ze er destijd zorgeloos op los hebben gepaft, en dat hun nageslacht beter weet.

De Laatste Sigaret, Ned.3, 20.27-21.47u.