NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het oosten van Duitsland torst nog de lasten van het DDR-verleden. Maar tien jaar na de val van de Muur kent de Wende er ook winnaars. Onder hen zijn veel vrouwen. "Wij waren gewend te werken", zegt whizzkid Dörthe Barz.

Door WILLEM WANSINK

FÜRSTENWALDE, 26 AUG. "Jetzt geht's los. Nu begint het pas." Dörthe Barz staat op het punt door te breken. Nieuwe uitvindingen, nieuwe patenten, potentiële klanten. Eindelijk ligt het succes voor het oprapen. " Onze technologie heeft de toekomst."

Barz is een oudere whizzkid uit het Oosten. Een vijftiger die haar opleiding tijdens het DDR-bewind kreeg. Sinds oktober 1996 is zij directeur van F.A.F. (Fuzzy Applikationen Fürstenwalde), een bedrijf dat gecompliceerde apparaten en onderdelen maakt voor de computersturing van waterzuiveringsinstallaties. Aanvankelijk had zij grote moeite met het economische systeem van de Bondsrepubliek. Ze was er niet opgegroeid, uit onwetendheid raakte ze verstrikt in de vangnetten van het Rijnlandse kapitalisme. Een keer ging Barz reeds met een eigen bedrijf over de kop. Inmiddels is ze overtuigd: "De markt is er. De ontwikkelingsfase is voorbij. Nu komt de Absprung, de doorstart." Haar kantoor ziet eruit als een Russische woonkamer, met donkerrode pluchen fauteuils, gehaakte gordijntjes en opmerkelijk veel planten. In maart van dit jaar verhuisde zij naar het nieuwe industrieterrein van Fürstenwalde, een stadje in de deelstaat Brandenburg, vlak buiten Berlijn. Ze vestigde zich in het vroegere pand van een Oost-Duits chemiebedrijf dat na de Wende werd opgedoekt. Het ligt direct naast het stadsenergiebedrijf, vlak achter de spoorlijn; op de buitenmuur staat nog in verbleekte letters Azetylen-Anlage. Dörthe Barz is een van de vele Oost-Duitse vrouwen die sinds de eenwording een eigen bedrijf heeft opgericht. In tegenstelling tot wat in het Westen gebruikelijk was, had vóór de Wende meer dan negentig procent van alle vrouwen in het Oosten een baan. "Wij waren gewend te werken", zegt Barz nu. Bijna één miljoen vrouwen zijn sindsdien werkloos geworden. Mede omdat Oost-Duitse vrouwen graag willen werken en zich hij de arbeidsbureaus blijven melden, is de gemiddelde werkloosheid in het Oosten met ruim 17 procent twee keer zo hoog als in het Westen, weet het Oost-Duitse onderzoeksinstituut IWH (Institut für Wirtschaftsforschung) uit Halle. Oost-Duitse vrouwen schuwen de zelfstandigheid niet. Bijna eenderde van de nieuwe Oost-Duitse ondernemingen wordt door vrouwen opgericht. Tweehonderdduizend bedrijven worden door vrouwen geleid.

Starters als Barz hebben het moeilijk. Net als in Nederland gaat zowel in Oost- als in West-Duitsland de helft van de nieuwe bedrijven binnen vijf jaar op de fles, al loopt het aantal faillissementen in Brandenburg sinds kort terug. Uit eigen ervaring weet Barz wat het betekent als je niets meer hebt. Voor Duitse begrippen ongewoon is zij een tweede keer opnieuw begonnen, en doet wat ze tijdens de DDR al het liefste wilde. Barz: "Ik was geen gehoorzame onderdaan. Ik ergerde me wezenloos aan de vele smoezen waarmee ik werd geconfronteerd om duidelijk te maken dat iets niet mogelijk was. Voortdurend had ik conflicten met mijn bazen. Zij wilden me klein houden en voor mij beslissen. Maar ik bleef vechten. Nu kan ik zelf de beslissingen nemen die ik nodig acht. En van mijn fouten leren."

De sociaal-democratische regering van de deelstaat Brandenburg heeft veel geld uitgetrokken voor innovatieve projecten en bedrijvenparken. Mede daarom vestigde Barz zich in Fürstenwalde, waar de economie ten tijde van de DDR gedomineerd werd door een bandenfabriek die nu, in afgeslankte vorm, in handen is van Dunlop. "Het klimaat is hier op zijn zachtst gezegd bedrijfsvriendelijk", vindt zij. Fürstenwalde telt dertigduizend inwoners en ligt aan de snelweg naar Polen. Honderden Oekraïense en Russische vrachtwagenchauffeurs maken er elke dag halt om boodschappen te doen bij de lokale supermarkt van Aldi.

Het begrip fuzzy in de naam van haar bedrijf komt uit Amerika, vertelt Dörthe Barz. Volgens de Van Dale betekent fuzzy 'donzig', 'vaag' en 'verward'. Ze moet er om lachen. Vijfendertig jaar geleden werd de 'fuzzy-theorie' ontwikkeld door Lotfi A. Zadeh als onderdeel van de leer van de informatica. " Het is een vorm van kunstmatige intelligentie, een betrekkelijk autonome technologie", legt Barz uit. "Een computer kan ingewikkelde kwesties slechts met ja of met nee beantwoorden. Hij denkt niet zoals wij en is niet aan de werkelijkheid aangepast. Dat komt door de toepassing van de binaire logica, het tweeledige getallenstelsel met zijn reeksen enen en nullen. Dit heeft zijn beperkingen. Met fuzzy-logica wordt iets van de menselijke maat toegevoegd. De capaciteit wordt verbreed, er ontstaat een grotere marge waardoor fouten kunnen worden voorkomen."

De officiële wetenschap beschouwt Zadeh als een dwaas. Maar Barz heeft een patent verkregen op de toepassing van fuzzy-methoden bij de besturing van waterzuiveringsinstallaties. "Vooral in de weekeinden of na een wolkbreuk raken de regulier geprogrammeerde computers in de war, ze zijn niet flexibel genoeg om te improviseren. Met fuzzy-methoden kan dat wel." Ze hoopt op opdrachten uit Hongarije, Canada of Nederland voor de test-installatie die zij aan de rand van de stad heeft laten bouwen. "Fuzzy-logics zijn toepasbaar op allerlei microbiologische milieutechnieken."

Makkelijk is het niet om de klanten van haar gelijk te overtuigen, geeft ze toe. Er bestaat scepsis: "Wij moeten keer op keer bewijzen dat het functioneert wat wij doen." Liever denkt zij na over nieuwe strategieën en concepten voor de toekomst. "Ik ben tamelijk pragmatisch. Laat anderen maar praten."

Nee, zij is geen lid van de nabijgelegen chique Sporting Club Berlin aan de Scharmützelsee in Bad Saarow. Haar buurman, een Hamburgse bedrijfsadviseur, wel. Vanwege zijn positieve opstelling tegenover Oost-Duitsers geldt hij als een 'Wossie' (een kruising tussen een Wessie en een Ossie). "Zij haalt het wel", zegt hij, "ze heeft een goed concept. De man, Wolfram Gattig, is ook haar adviseur. Zijn vader kwam uit het Oosten. Zelf speelt hij tennis in de competitie. Aan de klink van het raam op zijn kantoor hangt een blauwe pet met het logo van de Sporting Club, het toevluchtsoord van welgestelden aan de Scharmützelsee.

Eerdere delen in deze serie verschenen op 4, 13 en 20 augustus. F.A.F.

Sector: Waterreiniging Verwachte omzet 1999: geen gegevens Aantal medewerkers: 6 Zetel: Fürstenwalde, Brandenburg Aantal inwoners deelstaat: 2,5 miljoen Economische groei 1998: 3,2 % Werkloosheid (juli 1999): 17,4 %