NIEUWSSELECTIE
KORT NIEUWS
RADIO & TELEVISIE
MEDIA
Linux heeft een probleem: het is gratis
Op een bijeenkomst in de VS twee
weken geleden over het computerbesturingssysteem Linux werden de
successen van het programma breed uitgemeten. Maar bedrijven hebben het
toch niet makkelijk met deze mogelijkheid zich te ontworstelen aan de
hegemonie van Microsoft: wie doet voor miljoenen sofware de deur uit om
die te vervangen door iets dat gratis is?
Op de LinuxWorldbeurs, twee weken geleden, vroeg Larry Augustin, topman van VA Linux Systems en onvermoeibaar Linuxpromotor, aan de zaal met programmeurs, techneuten en industrievertegewoordigers wie er allemaal hadden meegewerkt aan de totstandkoming van het computerbesturingssysteem Linux. Hij vroeg die mensen om even op te staan. Dat deden enkele tientallen aanwezigen. "Kijk, dat is nu het mooie van Linux", aldus Augustin. "Iedereen kan eraan meedoen." Een warm saamhorigheidsgevoel maakte zich van de zaal meester. Toen Augustin voor de eerlijkheid ook nog even vroeg wie er had meegewerkt aan Windows klonk er gelach. Er stond één persoon op.
De kleine demonstratie van Augustin vertelt veel over Linux. Het is een besturingssysteem dat bij een kleine groep zeer populair is en bijna de status heeft van religie. Het is een product van de vrije- softwarebeweging die gratis programma's voor en door iedereen predikt. Binnen de Linuxreligie is Microsoft de duivel, dat is ook duidelijk. Linux heeft ook een god - of in elk geval iemand met de status van profeet - en dat is Linus Torvalds.
De Fin Torvalds is degene die acht jaar geleden Linux creëerde door een vereenvoudiging van de taal Unix te nemen en die beschikbaar te stellen via Internet. Het was kenners meteen duidelijk dat 'Linux' (spreek uit Linnux) een zeer geschikte basis was voor een besturingssysteem en een goed alternatief voor het veel omvangrijker en moeilijker Unix. Programmeurs in de hele wereld begonnen Torvalds suggesties te sturen om Linux te verbeteren en inmiddels wint het programma terrein bij bedrijven en vindt het technologische toepassingen, met name op Internet. Torvalds heeft nog steeds de eindredactie en vorige week in San Jose kondigde hij aan wat versie 2.2.11 behelst en hoe de volgende versie, 3.0., er ongeveer uit zal zien.
Linux wordt volwassen en dat betekent in de praktijk dat de commercie er zich mee bemoeit. Het besturingssysteem is bij uitstek geschikt voor toepassingen op Internet en werkt zeer goed in paralleltoepassingen. In het laatste geval kan Linux bijvoorbeeld zeer goedkoop zeer veel rekenvermogen organiseren. De mogelijke toepassingen voor bedrijven zijn legio, maar Linux heeft een probleem: het is gratis. Of, zoals een conferentieganger in San Jose het uitlegde: "Als het in een groot bedrijf gaat over technologische oplossingen kun je als jonge programmeur niet aankomen met de suggestie om even dat waanzinnige, gratis programma Linux van het Internet te downloaden."
Bedrijven zijn jarenlang door de ervaringen IBM en Microsoft geconditioneerd dat technologie veel geld kost. Wil Linux een succes worden, dan moet het dus ook geld gaan kosten. Daarom ontstaan er nu bedrijfjes, zoals Red Hat Software, SuSE, TurboLinux, Stormix en vele anderen die Linux op een mooie cd-rom zetten, eigen versienummers hebben en er een servicecontract bij leveren. Dat is voor bedrijven een herkenbare manier van werken. Het blijkt in de praktijk een succes.
Het marktaandeel van Linux over 1998 is 0,6 procent gerekend in omzet - het is immers bijna gratis - maar 15,8 procent gerekend naar geleverd product. De prognose voor 1999 is dat het zal stijgen naar 18,4 procent en in de jaren erna tot 2003 naar 23 tot 25 procent. Er zijn nu al tien miljoen gebruikers van Linux, aldus de cijfers van International Data Corporation (IDC). De cijfers zijn zoals gezegd deels giswerk omdat Linux gratis kan worden gedownload. Volgens de analist Dan Kusnetzky van IDC zijn de schattingen bewust conservatief. "Ik was eens bij een groot bedrijf in New York", aldus Kusnetzky, "waar het hoofd systeembeheer zei dat er geen enkele pc binnen het bedrijf met Linux werkte. Later sprak ik andere werknemers en die wisten dat er minstens honderd computers met Linux werkten. Waarom weet jullie CIO daar niets van, vroeg ik? Ze zeiden: Wij lossen bepaalde technische problemen op maar er wordt ons niet gevraagd hoe we dat deden. We maken het nodeloos ingewikkeld als we dat gaan vertellen, dus we zeggen niets."
Talloze mensen die met Linux werken komen met dergelijke verhalen. David LaDuke van Linuxcare, het enige bedrijf dat zich alleen met Linuxonderhoud en -service bezighoudt, zegt dat zijn bedrijf regelmatig zogeheten snuffeloperaties in bedrijven uitvoert waarbij kan worden nagegaan hoe wijdverbreid Linux is. Linuxcare licht dan het computersysteem van een organisatie door op de gebruikte programma's. "Onze ervaring is dat er altijd meer Linux is dan de IT-manager weet", vertelt hij. Voor Kusnetzky en zijn collega's dan de taak om het gebruik in cijfers uit te drukken. Kusnetzky: "In 1997 leverde een enquête onder bedrijven over Linux ons 14 responses op, in 1998 was het 780. Dat vertelt ons iets over de groei en de verbreiding." Als puntje bij paaltje komt is er volgens Kusnetzky altijd kritiek op de cijfers en is die kritiek moeilijk te weerleggen. "Microsoft zegt bijvoorbeeld dat wij drie keer te hoog schatten", legt hij uit, "en de Linuxgemeenschap zegt dat we te laag schatten met een factor 10 of 20. Wij denken op grond van die tegengestelde reacties dat we ongeveer goed zitten."
Linux heeft al de nodige successen geboekt en gaat daar prat op. Toen prinses Diana verongelukte ging de Website van het Internettijdschrijft Salon.com, dat op Windows NT draaide, geheel down door de grote toeloop. En onlangs, met de vermissing van John F. Kennedy jr., kwamen gebruikers opnieuw massaal naar Salon - maar dankzij Linux bleef het systeem overeind. Computers met Linux werden gebruikt voor speciale effecten in de films Titanic en Ants en Burlington Coat Factory is met bijna zijn gehele computersysteem op Linux overgestapt. Topman MikePrince legt graag uit hoe tevreden iedereen daarover is, niet in de laatste plaats omdat het zoveel goedkoper is. Linux heeft zich in een paar jaar tijd weten op te werken tot de top acht van de tientallen bekende besturingssystemen in de wereld.
De medewerkers van Linux zijn er trots op dat zij de duurbetaalde programmeurs van Microsoft en IBM kunnen kloppen. Microsoft maakte bijvoorbeeld bekend dat Windows NT als besturingssysteem op een server Linux zou kloppen. Dat lieten de vrienden van Linux niet op zich zitten. Ze gingen er weer eens extra tegenaan en zorgden dat Linux weer iets sneller dan NT werd. "Het is wel goed dat Microsoft af en toe met zo'n uitdaging komt, want dan zie je mensen opeens actief worden", aldus Torvalds. Elkaar de loef afsteken is deels eigen aan het bedrijfsleven in het algemeen, maar lijkt vooral in de wereld van de software het geval te zijn. Het is geen geringe prestatie om thuis vanaf je pc in te breken bij bijvoorbeeld de FBI of een grote telefoonmaatschappij. Het zegt anderzijds ook iets over het niveau van de beveiliging en dus het niveau van de systemen aan de andere kant. Toen Microsoft de hackergemeenschap onlangs uitdaagde om de beveiliging van Windows 2000 te testen was het programma binnen twee uur gekraakt. "Linux heeft tot nu toe 70.000 aanslagen overleefd en leeft nog", vertelt Don Lindars van Oracle.
De honderden of duizenden liefhebbers die meewerken aan Linux hangen allemaal het idee van vrije software of 'Open Source' aan. Het betekent dat niemand eigenaar is en dat de programmatuur niets kost. De software valt onder de General Public License (GPL), wat zoiets als 'voor algemeen gebruik' betekent. Het is een juridisch valide term. Alles wat onder de GPL aan Linux wordt toegevoegd moet per definitie vrij verkrijgbaar en gratis blijven. Unix, een ouder type software dat net als Linux ook verschillende systemen met elkaar kon laten praten, vertakte zich in een H-P-versie, een IBM-versie, een Sun-versie en andere. Linux, in beginsel een vereenvoudigde vorm van Unix, bleef dat lot tot nu toe bespaard.
Linux is volwassen aan het worden in zoverre dat er steeds meer bedrijven komen die het verkopen en ondersteuning kunnen bieden. Daarbij zijn er steeds meer bestaande technologiegiganten die respect en waardering hebben voor Linux. Hewlett-Packard, IBM, Silicon Graphics, Compaq, Dell en andere giganten werken al met Linux. Dell heeft aangekondigd later dit jaar met een Linux-PC te komen die de Linux-versie Red Hat 6.0. heeft. Red Hat Software uit Raleigh, North Carolina is het eerste Linuxbedrijf dat naar de beurs ging. Het had woensdag 11 augustus een succesvolle emissie en eindigde de week met ongeveer vijfhonderd procent koerswinst.
Oracle, het tweede softwarebedrijf ter wereld, na Microsoft, is Linux steeds meer aan het gebruiken. "Sinds Linux opkwam, hebben wij er natuurlijk naar gekeken", aldus Don Lindars, die volgens zijn visitekaartje 'Hoofd Productevangelisatie' bij Oracle is. "De programmeurs van de toekomst komen vaak uit de 'Open Source'-beweging. Dat is voor ons altijd iets om in de gaten te houden. We krijgen ook steeds meer vraag naar Linux." Oracle merkt dat steeds meer IT-managers hun hele systeem op Linux willen laten lopen. Het bedrijf, dat vooral databankprogrammatuur levert, heeft nu al achthonderd Linuxklanten. "We zijn de probeerfase al voorbij", aldus Lindars. Hoewel Lindars een grote toekomst ziet voor Linux denkt ook hij dat veel bedrijven zullen moeten wennen aan het idee dat Linux gratis is. Lindars: " Wie doet tien miljoen dollar aan software de deur uit voor iets dat gratis is? Nog afgezien van de vraag wie verantwoordelijk kan worden gesteld als er iets misgaat."
Een kostenoverzicht door het bedrijf Linuxcare dat de producten NetWare5 (Novell), Windows NT 4.0 (Microsoft) en Linux naast elkaar zet laat zien dat Linux inderdaad bijna gratis is. In een bedrijf of organisatie met duizend gebruikers die aangesloten zijn op een server komen de licentiekosten van Windows NT op 144.000 dollar, van Netware op 58.780 dollar en van Linux op 99 dollar. De installatiekosten per server zijn voor Linux 5.000 dollar, tweeënhalf keer zo hoog als van Windows en NetWare. Voor die duizend gebruikers heb je bij gebruik van Linux echter maar één server nodig, voor Windows en Netware vier. Kortom, alles bij elkaar opgeteld is Microsoft winnaar met 171.000 dollar, Netware een goede tweede met 85.000 dollar en Linux het goedkoopst met 11.350 dollar.
Er is nog veel discussie gaande binnen de Linuxgemeenschap. Gaat de commercialisering niet ten koste van het 'vrije' karakter? (Nee!) Moet de naam Linux niet veranderd worden in GNU-Linux om de Free Software Foundation meer erkenning te geven voor zijn bijdrage aan Linux? (Nee!) Moet je Linux niet uitspreken als Lainux in plaats van Linnux? (Nee!) Moet Linus Torvalds de leider blijven van Linux? (Ja!)Ondanks de propaganda en de goede resultaten tot nu toe is Linux beperkt in zijn toepassingen. Er is nog geen mooi, gemakkelijk gebruiksscherm (graphical user interface) voor Linux, er zijn nog relatief weinig praktische toepassingsprogramma's voor gebruik in bedrijven, het heeft zich nog onvoldoende bewezen bij het gebruik in grote systemen. De vrienden van Linux weten dat beter dan wie ook. Ze weten waar ze naartoe willen, maar er moet nog hard worden gewerkt. Volgens Torvalds houdt de aanwas van programmeurs geen gelijke tred met de groeiende belangstelling voor Linux. Uit zijn mond is dat een oproep aan de hackers aller landen. Het wat anarchistische karakter van de gemeenschap maakt het echter moeilijk om een strategie uit te stippelen en de ontwikkelingen te versnellen. Mensen die vrije software voor iedereen aanhangen zijn nou net niet de mensen die je kunt opdragen binnen een bepaalde tijd een project af te ronden. Dáárom werken ze ook met Linux en zijn ze niet in dienst bij IBM of Microsoft.
De uitvinder van Linux, Linus Torvalds, is onder Linuxsupporters een held. Zijn woord is wet en om zijn grappen wordt gelachen. Zijn antwoord op de vraag wat hij met Linux wil is: "Heerschappij over de wereld, en snel!". Toehoorders hingen vorige week aan zijn lippen toen hij uitlegde waar het symbool van Linux, de pinguïn, vandaan kwam. "Zoals zo veel in Linux is ook hier niet diep over nagedacht", aldus Torvalds nonchalant. "We hadden de meest waanzinnige voorstellen de revue laten passeren en toen zei mijn vrouw: Waarom neem je de pinguïn niet?. Zij weet dat ik pinguïns leuk vind." Iedereen is enthousiast over de wat corpulente Linux-pinguïn en vindt het symbool koddig. Alleen Torvalds zelf had nog een klacht. Hij vertelde dat hij nota bene in het Australische Canberra ooit gebeten is door een pinguïn "en toen kreeg ik een soort pinguïnziekte", vertelt hij. Toen iemand eens schamper opmerkte dat er weinig uitging van een dikke pinguïn zei Torvalds:"Die persoon heeft er zeker nog nooit een met vijfhonderd mijl op zich af zien komen."
24 AUGUSTUS 1999