NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het kunstwerk van het millennium

Kies 'het kunstwerk van het millennium' en leg in een essay van 1500 woorden uit waarom het dat predikaat volgens u verdient, vroegen we in onze jaarlijkse essay- prijsvraag van het Cultureel Supplement. Het het tweede millennium nadert zijn einde - tijd om de balans op te maken.

Meer dan honderd lezers, 114 om precies te zijn, namen die uitdaging aan, om het hele millennium, van het jaar 1000 tot (bijna) 2000 te overzien, en daaruit een kunstwerk te kiezen. Dat is dapper. Want duizend jaar cultuur beschouwen en dan een keuze maken - één enkel kunstwerk kiezen uit dat enorme aanbod, dat is geen geringe opgave.

De ruim honderd inzendingen lezend raakte de jury meer en meer doordrongen van de zwaarte van de opdracht: vooral omdat veel inzenders ons meenamen op een tour d'horizon langs de eeuwen en de verschillende kunstdisciplines: dat resulteerde in veel opsomingen en uitstalkasten van kunsthistorische kenis. Er werd gezocht naar criteria, de vraag werd behandeld: wat is kunst? Al wikkend en wegend kwamen schrijvers tenslotte tot één kunstwerk dat het predikaat 'het kunstwerk van het millennium' mocht dragen. Picasso's Guernica werd veel genoemd (zie kader hieronder): "Op onnavolgbare wijze is hij er in geslaagd een aanklacht uit te beelden tegen alle verwoestende agressie waar deze laatste eeuw aan geleden heeft," was een van de argumenten.

Vaak werd keuze in de slotalinea summier toegelicht. Hoe waardevol, en soms indrukwekkend erudiet die essays ook waren: ze waren ons vaak niet overtuigend of persoonlijk genoeg.

De waardering van de jury voor het in het essay uitverkoren kunstwerk speelde niet mee bij de beoordeling, in tegenstelling tot wat sommige inzenders dachten. Elk kunstwerk of niet-kunstwerk, want lang niet alle inzenders volgden de opdracht kwam in aanmerking, mits gepresenteerd in een overtuigend, meeslepend, persoonlijk essay. Het was zoals een van de inzenders met lichte verontwaardiging veronderstelde: "Dan gaat het er eerlijk gezegd op lijken dat wij 'het essay van het millennium' uitroepen met als bijkomstigheid dat het over een kunstwerk gaat."

Bij een essay-wedstrijd gaat het uiteindelijk om het beste essay - over het gegeven onderwerp. Hoe aardig het ook was te lezen dat sommigen een lans braken om de vrede, de oorlog, de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, optimisme, het menselijk voortplantingsgedrag of een oude beuk tot het kunstwerk van het millennium te verklaren: zij vielen af.

Er waren daarnaast ook inzenders die verrassende keuzes presenteerden die min of meer buiten de kunsthistorische canon vallen (zie ook kader hiernaast). Zo werd de 'ecokathedraal' in Mildam van kunstenaar Louis le Roy voorgedragen, drie hectare waarop in de afgelopen decennia puin is gestort, waarop planten en dieren tussen de bouwsel van oude rioolbuizen en stoeptegels leven: een plek die is 'teruggegeven aan de tijd'.

Het weinig bekende vijfhonderd jaar oude boek over onmogelijke liefde Hypnerotomachia Poliphili (De strijd van Poliphilo om de liefde, in een droom) van de Italiaan Francesco Colonna werd kandidaat gesteld, evenals het oeuvre van Gerard Reve ("Het knappe is dat het nergens over mij gaat, want ik ben geen man, geen homo, ik ben zelfs niet katholiek, en toch vind ik mezelf terug in zijn werk."). Ook het abstracte schilderij de Äquivalenz an der Horizontalen van de Zwitserse schilder Camille Greaser, een van de Zürcher Konkreten werd in de strijd geworpen.

Hoe origineel die keuzes ook waren, en hoe bevlogen de essays bij vlagen geschreven, het essay dat de jury uiteindelijk het meest bekoorde had beide elementen. De keuze van het kunstwerk was verrassend. En het essay was als geheel luchtig van toon zonder oppervlakkig te zijn. De auteur H.M. Bosch uit Amsterdam beschouwt in zijn stuk 'De voet van Cellini' het hele millennium, en komt dan met een verrassende climax. Het was het meest prikkelende, persoonlijke essay over het kunstwerk van het millennium.

De jury: Mark Duursma, Pieter Kottmann, Paul Steenhuis, redacteuren NRC Handelsblad, en Kees van Twist, directeur van het Groninger Museum

Over de uitslag van de essay-prijsvraag kan niet worden gecorrespondeerd.

( a d v e r t e n t i e s )