NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Nederland zucht onder een bescheiden hittegolf. Records in duur en temperatuur zitten er volgens de meteorologen vooralsnog niet in. Een klein alfabet bij een hittegolf. Van airco tot zweet.

Door onze redacteuren

Airco. De beurs van Wall Street was het eerste grote gebouw dat ervan werd voorzien. 'Manmade weather', heette dat in 1902. Nu heeft 1 procent van de Nederlanders een airco in huis (tegen 71 procent van de Amerikanen). Het Nederlandse hoofdkantoor van Carrier, de grootste airco-producent ter wereld, meldt dat hier vorig jaar 11.000 airco's zijn verkocht van het kleine type dat particulieren gebruiken. Per jaar bedraagt de groei 8 tot 10 procent. En tijdens een hittegolf stijgt de verkoop met 15 procent.

Bosbranden. Al vallen de mussen van het dak, de kans op bosbranden is niet extra groot. Door het 's zomers alom aanwezige gras, de kruiden en de bladeren is de sapstroom in de bossen in volle gang, zegt Staatsbosbeheer. In februari, als het vocht uit de gewassen en bomen is verdwenen, is het bosbrand-gevaar het grootst. De laatste grote bosbrand deed zich voor in de zomer van 1976 bij Kootwijk, nadat een automobilist op de snelweg een peuk uit het raam gooide.

Celsius. Eenheid van temperatuur, voorgesteld door de Zweed Anders Celsius (1701-1744). Deze temperatuurschaal, die 0 øC bij smeltend ijs en 100 øC bij kokend water stelt, heeft wereldwijd ingang gevonden; in enkele Angelsaksische landen en de VS meet men in Fahrenheit. In Warnsveld werd op 23 augustus 1944 de hoogste buitentemperatuur ooit in Nederland gemeten: 38,6 øC.

Drankgebruik. Mensen drinken meer. De omzet van frisdrank verdubbelt al gauw met warm weer. Afgelopen maand dronken mensen twee keer zo veel rosé als in de maand juli vorig jaar. Witte wijn is een vrouwendrank, mannen drinken rode wijn. Beide seksen drinken rosé, het liefst overdag. Per zomermaand wordt gemiddeld 300 duizend hectoliter bier meer omgezet dan in de winter.

Eetlust. De eetlust neemt af bij heet weer, niet omdat er minder energie nodig is, maar omdat zware maaltijden slecht vallen. Koken in een warme keuken bevalt ook slecht. Bij het opnemen en verteren ervan komt veel warmte vrij. De nodige energie komt ongemerkt binnen met frisdrank en bier. In de warmte bederven etenswaren snel. Voedselvergiftiging (diarree) ligt daarmee op de loer.

Factor. Factor 60 is de krachtigste zonnebrandcrème die wordt verkocht in de Haagse Duinrandapotheek. "Daar gaat helemaal niets meer door", zegt apotheker R.C. Siedenburg. Mensen met een zeer lichte huid kunnen met deze crème 60 keer zo lang in de zon als wanneer ze zich niet insmeren. Zeggen de producenten. Maar factor 60 van merk A is weer iets anders dan factor 60 van merk B, waarschuwt Siedenburg. "Ik zou voorzichtig zijn."

Gewassen. De Nederlandse akkerbouwers kunnen wat hebben: 1999 was vanwege het goede weer tot nu toe een uitzonderlijk groei-jaar. Problemen zijn er slechts voor de boeren die te maken hebben met een beregeningsverbod, zoals bijvoorbeeld waterarme zandgronden of de gebieden die vorig jaar te kampen hadden met bruinrot. Sproeien stimuleert de groei van deze besmettelijke aardappel-bacterie.

Heet. Heetste plaats van Nederland: woensdag 28 juli: 27, 7 øC in Assen, donderdag 29 juli: 29,4 øC, eveneens in Assen. Vanaf vrijdag is Hoek van Holland de warmste plaats van Nederland volgens het KNMI: 30, 9 øC op vrijdag, zaterdag is het er 32,1 øC en zondag 32,6 øC. Gisteren was het er het warmst tot nu toe: 32,7 øC.

Inspanning. Inspanning tijdens hitte is ongevaarlijk, voor wie er tegen kan. Mensen in goede conditie kunnen probleemloos gaan hardlopen of -fietsen. Fietsen is prettiger vanwege de ruime luchtkoeling die door de snelheid ontstaat. Het zweet parelt pas van het lijf als de fietser stil staat. Regelmatig drinken is aan te bevelen want ongemerkt verliest de fietser veel vocht.

Jeuk. Te veel zonlicht kan behalve tot kanker tot een reeks andere huidziekten leiden die moeilijk te behandelen zijn. Huiduitslag in de vorm van jeukende blaasjes komt het meest voor, vooral bij vrouwen. Sommige medicijnen of stoffen die allergieën opwekken kunnen in zonlicht een heftige huidreactie geven, evenals sommige stoffen in planten, zoals berenklauw.

Kwal. Bij het Rijksinstituut van Kust en Zee zijn meldingen binnengekomen van grote concentraties kleine zachte bolletjes in de zee bij Scheveningen en Bloemendaal. Volgens onderzoeker L. Peperzak van het RIKZ gaat het om zeedruiven, hele kleine kwalletjes. Ze zijn onschadelijk voor zwemmers. Als het zeewater nog warmer wordt dan nu (20 øC) gaan ze dood.

Lawaai. Rotterdam-West, Nieuwe Binnenweg, even voorbij de Mathenesserlaan. Drie homeboys kijken verveeld naar hun rode cabriolet aan de overkant van de straat. Uit de portieren gilt gangsta- rap. "Asociaal?" " Mwah." De politie Rotterdam krijgt dezer dagen veel meldingen van geluidsoverlast, maar autostereo's en gettoblasters zijn volgens een woordvoerder niet de grootste boosdoeners: de installaties in de woonkamers maken nog steeds de meeste herrie. "Met dit weer heeft iedereen de ramen open staan."

Mode. De string is uit, topless is uit. De nieuwe badmode: een klein om de heupen geknoopt doekje, als een soort mini-minirok. Handig tijdens het flaneren over de boulevard. Voor mannen die geen grote shorts als zwembroek willen is er de strakke zwembroek in de vorm van een boxershort (merk: Björn Borg). Sexy, maar toch verhullender dan het piepkleine zwembroekje. Sandalen kunnen niet meer, simpele teenslippers mogen daarentegen weer wel.

Naakststrand. Langs de kust zijn 29 geregistreerde naaktstranden. In het binnenland worden nog eens 33 plekken gereserveerd voor 'blootrecreanten'. "Het naakstrand is in", constateert Bernd Huijser van de Nederlandse Federatie van Naturistenverenigingen. "Op het naakstrand is het veel minder druk." Huijser bezocht afgelopen weekeinde het naakstrand in Scheveningen. Blootrecreanten zijn volgens hem meer gesteld op rust: "Een gettoblaster tref je op het naakstrand niet aan."

Ozon. Reactief gas dat bestaat uit drie zuurstofatomen. Er is 'goede' ozon in de ozonlaag op circa 20 kilometer hoogte die het grootste deel van schadelijk ultraviolet licht wegfiltert. De ozonlaag wordt aangetast door CFK's. 'Slechte' ozon bevindt zich in de lagere luchtlagen en maakt deel uit van de zomersmog. Cara-lijders en zelfs planten hebben er last van.

Productiviteit. De Arbeidsinspectie adviseert tropenroosters, korter werken en meer pauzes (siësta's!). Zwaar lichamelijk werk gedurende een hele dag wordt bij het warme weer afgeraden. Grote onderzoeksbureaus als het CBS, het SCP en TNO-Arbeid laten weten dat er nooit onderzoek is gedaan naar een verband tussen productiviteit en hitte. "Het algemene idee is natuurlijk dat de productiviteit lager is, maar dat blijft een veronderstelling", zegt P. de Beer van het SCP.

Querulant. Met het stijgen van de temperatuur neemt het querulantisme toe. Vooral jegens rotburen. Een woordvoerder van politieregio Haaglanden: "Met de warmte drinken mensen meer alcohol. En dat in aangrenzende tuinen. Dat leidt tot verhitte discussies. Veel oud zeer moet opeens uitgesproken worden. Of je zit in je voetenbadje en hoort al twee dagen André Hazes over de heg. Welnu, daar houd ik óók niet van." Vechtpartijen en agressie zijn gemeengoed geworden. "Maar als je vraagt wat nu werkelijk mèt de temperatuur stijgt: altijd het aantal meldingen van burenruzies."

Ruimte. Xenofoben dienen het strand-met-bedden op warme dagen te mijden, blijkt uit een telefonische rondvraag onder strandtenthouders. Neem Paviljoen Sunset in Zandvoort. Dat verhuurt dan 400 bedden op 2400 vierkante meter strand. Dat is twee bij drie meter per persoon. Inclusief koelbox, tassen, parasol.

Sterfte. De sterfte neemt 10 tot 30 procent toe als tijdens een hittegolf de buitentemperatuur tussen de 30 en 35øC bedraagt. Het gaat om 30 tot 90 mensen, meest met hart- en longziekten, die overlijden boven de ruim 300 doden per dag die in augustus gebruikelijk zijn. De sterfte tijdens een hittegolf is net zo hoog als tijdens een normale februaridag, als de sterfte zijn jaarlijkse piek beleeft.

Terras. Nederland telt ruim 16.000 terrassen. In een vakblad voor de horeca bleken deskundigen daarover verdeeld. Stadssocioloog Oosterman concludeerde al in zijn proefschrift 'Parade der Passanten' dat het terras kenmerkend is voor de moderne cultuurmens: kijken, keuren, geen noodzakelijk contact. Socioloog Zijderveld zag niets dan hedonisme en mopperde op de 'Vereftelingisering' van de binnensteden. Alleen cultuursocioloog Knulst betrok de temperatuur bij het terras: "De zonnecultus die we in ons land kennen, maakt dat we tot een flodderige imitatie komen van het Zuid-Europese terras." Meest genuttigd op het Nederlandse terras: bier.

Ultraviolet. UV-straling. Verreweg de meeste zonnebrillen hebben een UV-blokker die de ogen tegen zonlicht beschermt. Een zonnebril zonder UV-filter werkt averechts: omdat de ogen minder zichtbaar licht opvangen, verwijden de pupillen zich, waardoor extra UV-straling binnenkomt. Donkerbruine 'zonne-contactlenzen' bestaan ook, zegt een verkoopster van de lenzenwinkel Lens. "Komt op rond de tweehonderd gulden per lens."

Vlo. Het persbureau ANP meldde gisteren dat door de aanhoudende warmte vlooien welig tieren in de vachten van katten, honden, konijnen en cavia's. Onjuist, zegt de psychologe N. Endenburg die is verbonden aan de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. "Een vlo lacht om de hittegolf. Hij vermenigvuldigt zich juist het meest bij een temperatuur van 21, 22 graden en bij een lekkere regenbui."

Water. De botulisme-bacterie komt vaak in water voor, maar wordt pas giftig als de temperatuur van het water stijgt tot boven de 20 graden Celsius. Vooral in stilstaand, ondiep water gedijt de bacterie goed. " Door de tropische temperaturen van de afgelopen dagen heeft de waterbacterie op tal van plaatsen geleid tot de dood van vissen en vogels, vooral eenden, zegt Erna Balk van het Instituut voor Dierhouderij en Diergezondheid (ID-DLO). De botulisme-bacterie in Nederland is volgens het ID-DLO niet gevaarlijk voor mensen.

XXX. Meer warmte, meer seks? Een survey van Durex laat geen verband zien tussen warme landen en frequentie: Spanje, Thailand en Italië scoren laag, terwijl Rusland als nummer twee uit de bus komt. De summer of love ('67) was een normale zomer, niet warm en niet koud, aldus het KNMI. Het Nederlands Instituut voor Sociaal Seksuologisch Onderzoek laat weten dat er geen cijfers voorhanden zijn over de relatie tussen lust en temperatuur.

IJsje. In het aanbod van fabrikant Iglo-Mora is met name het ijsje Magnum "bijzonder populair". Datzelfde geldt voor de Solero, een room- waterijsje. Maar in de warme weken zijn "verfrissende waterijsjes" het meest in trek. Iglo-Mora geeft nog geen cijfers vrij, behalve van de klassieker Raket. Van dit waterijsje zijn er dit jaar een kwart meer verkocht dan vorig jaar. De fabrikant: "De Raket beleeft een ware hausse."

Zweet. Zweten gaat het menselijk lichaam als het circulerend bloed de overtollige warmte uit de organen niet meer via de huid aan de buitenlucht kan afgeven. De zweetkanaaltjes produceren dan zweet. Als dat op de huid verdampt wordt er warmte aan de huid onttrokken. Zweetdruppels die op de grond vallen, of worden afgeveegd, dragen dus niet aan de koeling bij.

( a d v e r t e n t i e s )