NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

"Het is zover, Europa opent haar deuren voor ons", zo laat tekenaar Plantu in Le Monde van vandaag de ene Turkse politieman tegen de andere zeggen. In Frankrijk is met ongeloof gereageerd op de veroordeling, gisteren, door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. 'Voor wie werkt de Franse politie nu eigenlijk, voor het Franse volk of het Europese?'

Door STÉPHANE ALONSO

ROTTERDAM, 29 JULI. Frankrijk is sinds 1981 maar liefst 63 keer op de vingers getikt door het Europese Hof voor de rechten van de mens, maar nooit eerder werd de Franse natie veroordeeld wegens marteling. Marteling? In Frankrijk, sinds de Franse Revolutie van 1989 de bakermat van de rechten van de mens?

Gisteren kreeg Frankrijk een boete opgelegd wegens de "materiële en morele schade" die vijf politie-agenten in 1991 hebben toegebracht aan de Nederlandse Marokkaan Ahmed Selmouni. Een jaar geleden oordeelde de Europese Commissie van de Rechten van de Mens - een soort 'voorportaal' van het Hof - al dat de behandeling die Selmouni ten deel was gevallen op een politiebureau in Parijs gelijk stond aan marteling. Marteling geldt als een ernstige schending van rechten van de mens, waarvoor in Europa tot dusverre alleen Turkije was veroordeeld, in 1996.

Het vonnis is een klap in het gezicht van de Franse justitie en politie, die bij verdedigers van de mensenrechten toch al geen glanzende reputatie genieten. In 1992 veroordeelde het Europese Hof Frankrijk wegens de onmenselijke behandeling van een Corsicaan, die vijf jaar in 'voorlopige' hechtenis had doorgebracht op verdenking van terroristische activiteiten. Een Amerikaan werd in de jaren tachtig zes dagen vastgehouden omdat hij tijdens een straatprotest in Parijs demonstranten had gesproken en gefilmd.

Amnesty International schreef in 1994 een kritisch rapport over de behandeling van immigranten uit de Maghreb. Zo was in 1993 een 17-jarige Algerijn in een Franse politiecel overleden, nadat hij was neergeschoten door een dronken politieman.

De reacties in Frankrijk op het vonnis van de Europese rechters worden beheerst door ongeloof. Het conservatieve dagblad Le Figaro kopte vanochtend 'De vernedering die Frankrijk is toegebracht'. "Het imago van Frankrijk, land van de vrijheden, is ernstig aangetast", schrijft de krant. Maar het Europese Hof had zich eigenlijk nog niet met deze zaak mogen bemoeien, omdat de rechtsmiddelen in Frankrijk nog niet waren uitgeput, vindt Le Figaro. Selmouni had zijn zaak tot het einde moeten uitvechten voor de Franse rechter en pas in het uiterste geval een beroep mogen doen op Europese rechtsgang.

Maar ook op dit punt komt Frankrijk er niet goed vanaf.

Selmouni, die op het ogenblik in een Franse cel een straf van dertien jaar uitzit wegens drugshandel, klaagde in 1992 bij de Franse justitie dat hij een jaar eerder tijdens zijn voorarrest was mishandeld door de Franse politie. Hij verklaarde dat hij met een stok was geslagen, zijn tenen waren tijdens het verhoor verbrijzeld, meerdere dagen had hij aan een trapleuning vastgeketend gezeten. Een politie-agent zou hem seksueel hebben misbruikt met de wapenstok en hij zou als gevolg van de mishandeling het gezichtsvermogen aan zijn linker oog zijn kwijtgeraakt.

Het duurde een jaar voordat zijn klacht in behandeling werd genomen; het onderzoek van de Franse justitie nam vervolgens drie jaar in beslag, waarna het nog eens drie jaar duurde voordat de betrokken agenten achter de tralies verdwenen. Kortom: het had allemaal veel sneller gemoeten, oordeelde het Europese Hof gisteren.

Overigens heeft de Europese Conventie van de Rechten van de Mens, de verdragstekst uit 1950 waarvan de handhaving door het Europese Hof wordt gewaarborgd, de wijze waarop recht wordt gesproken in Frankrijk al ingrijpend gewijzigd, zegt Régis de Gouttes, de advocaat-generaal bij het Franse Hof van Cassatie, vandaag in Le Monde. Van oudsher was de Franse rechter volledig ondergeschikt aan de Franse grondwet. Maar langzamerhand krijgt de Europese rechtsspraak overhand op de Franse. De Franse rechters moeten erg opletten dat hun uitspraken verenigbaar zijn met het moderne Europese recht, aldus De Gouttes. De Europese Conventie van de Rechten van de Mens is een "waarlijke Europese grondwet" voor de rechten van de mens aan het worden.

Bij de Franse politie werd in de reacties het ongeloof nog overheerst door verontwaardiging. Voor wie werkt de Franse politie nu eigenlijk, vroeg de woordvoerder van de politievakbond zich gisteren af. Voor de het Franse volk en de Franse rechtsgang? Of soms voor de Europese rechtsgang? De Franse rechters hoeven zich niets aan te trekken van het Europese vonnis, was gisteren de reactie van werkgeverskant, het ministerie van Binnenlandse Zaken. Frankrijk is in deze een soevereine natie.

"Doorrijden. Er valt niets te zien." Zo typeert het progressieve dagblad Libération vandaag de houding van de Franse politiek en de politievakbond. Er zijn weinig Fransen die kunnen geloven dat het land tot een niveau van "barbarij" is afgedaald, schrijft de krant in zijn commentaar. Ondanks deze houding, die volgens Libération getuigt van "minachting", verwacht het dagblad dat het vonnis een positief effect zal hebben op de rechtsgang. In het vervolg, zo vindt de krant, doet de Franse justitie er goed aan klachten zoals die van Selmouni niet alleen serieus te nemen, maar vooral ook snel in behandeling te nemen.

( a d v e r t e n t i e s )