NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Met dank aan Jerry Springer

Het vanaf 30 juli op de Amsterdamse beurs genoteerde SBS is hard op weg het grootste mediabedrijf van Europa te worden. Maar overnameperikelen in Oost- Europa kunnen nog roet in het eten gooien.

Door Jochen van Barschot

Amerikaanse soapseries, pulpfilms uit de Hollywoodstudio's en provocerende talkshows (lees: Jerry Springer). Daar is SBS Broadcasting SA (het moederbedrijf van SBS6 en Net5) groot mee geworden. Achttien televisiezenders en twaalf radiostations in dertien landen - als de in maart aangekondigde overname van het Oost-Europese mediaconglomeraat CME (Central European Media Enterprises) niet op een fiasco uitdraait, wordt SBS daarmee het grootste televisiebedrijf van Europa.

SBS (waarin de S staat voor Scandinavian), het in Luxemburg gevestigde, aan de Amerikaanse schermenbeurs Nasdaq genoteerde televisiebedrijf van de Amerikaan Harry Sloan, gaat nu ook in Amsterdam naar de beurs. Op 30 juli krijgt SBS zijn eerste notering.

"Wij zijn een Europees bedrijf, dus wij willen Europese investeerders", licht Sloan zijn beursgang toe. De keuze is op Amsterdam gevallen omdat Nederland, met twee zenders, de belangrijkste markt is voor SBS en omdat het eveneens aan de Amsterdamse effectenbeurs genoteerde kabelbedrijf UPC vanaf die datum grootaandeelhouder wordt.

Oprichter en grootaandeelhouder Sloan heeft tien jaar nodig gehad om zijn Europese media-imperium op te bouwen. De gewezen televisieproducent - maker van succesvolle series als The Wonder Years en Santa Barbara - was in 1987 te laat om nog voet aan de grond te krijgen in Engeland, Duitsland of Frankrijk, maar in de Scandinavische landen slaagde hij er begin jaren negentig wel in meerderheidsbelangen te verwerven in commerciële televisiestations. SBS startte vanaf 1994 zelf zenders in België, Nederland, Slovenië en Hongarije en dit jaar komt Zwitserland daar nog bij. SBS wordt daar de eerste en enige commerciële televisiezender - een monopolie waar Sloan veel van verwacht. "Zwitsers onder de 45 jaar zijn bijzonder ontevreden met de bestaande publieke omroepen, dus wij verwachten daar snel een groot marktaandeel op te kunnen bouwen." Veel meer dan Jerry Springer en op zijn tijd wat actiefilms en softpornoprogramma's is daar waarschijnlijk niet eens voor nodig. Wie in een land als eerste met commerciële tv begint, kan snel zijn slag slaan. Dat kunstje heeft SBS met succes toegepast in Hongarije, waar het 40 procent marktaandeel wist op te bouwen. SBS was opponent RTL (van het Luxemburgse CLT) daarmee te snel af. In Nederland is dat net andersom, daar heeft RTL een voorsprong van jaren.

Het laatste Europese land dat nog geen commerciële televisie heeft, is Oostenrijk. Maar voorlopig gaat Sloans aandacht vooral uit naar Oost-Europa. Zo staat Polen bovenaan zijn lijst van landen waar hij nog een zender wil beginnen. De in maart aangekondigde overname van CME zet SBS in één klap in de rest van Oost-Europa op de kaart. Voor 615 miljoen dollar koopt Sloan televisiezenders in Tsjechië, Roemenië, Slovenië, Slowakije en Oekraïne.CME en SBS lijken op elkaar. Ze zijn allebei aan Nasdaq genoteerd en zowel CME als SBS zijn opgericht door Amerikaanse geldschieters die op zekere dag hun geluk in Europa zijn gaan zoeken. CME is daar tot nu toe minder succesvol in geweest dan SBS. Het concern is weliswaar in alle landen waar het actief is marktleider, maar slaagt er niet in winst te maken. Alleen Nova TV in Tsjechië is een doorslaand succes en goed voor iets minder dan de helft van de 234 miljoen dollar die CME omzet. De andere televisiezenders zijn verliesgevend en CME zit diep in de schulden. De 615 miljoen dollar die SBS voor het televisiebedrijf wil betalen, bestaan voor 215 miljoen uit aflossing van schulden van CME.

SBS neemt de tekorten met alle plezier over - het koopt er in vijf landen in één klap het marktleiderschap mee - maar de overname lijkt nu stuk te lopen op een conflict met Vladimir Zelezny, de voormalige directeur van het pronkstuk in de CME-collectie, het Tsjechische Nova TV. Als meerderheidsaandeelhouder in het bedrijfje CET 21, dat de zendvergunning van Nova TV in handen heeft, dreigt Zelezny - die woedend is over zijn ontslag - de samenwerking met CME te verbreken en op eigen houtje een televisiestation te beginnen.

Nova TV is de motor van CME. Als het station wegvalt, moeten de onderhandelingen over de overname worden heropend. Dat lijkt onafwendbaar, stelt ING Barings, de bank die de beursgang van SBS begeleidt, in een analistenrapport. Maar beleggers hoeven zich geen zorgen te maken over de problemen in Oost-Europa, vindt Sloan, die dezer dagen in Europa zijn beursgang promoot. Hij ziet de toekomst van SBS vol vertrouwen tegemoet. Naast televisie wil hij nieuwe markten aanboren, zoals betaaltelevisie, teleshoppen en e-commerce. De al bestaande radiotak van SBS wacht uitbreiding. SBS is al marktleider in Scandinavië en als het aan Sloan ligt binnenkort ook in Nederland. SBS heeft daarvoor de Strengholt groep in de arm genomen, eigenaar van familiezender Radio Noordzee. Sloan wil fors investeren in het station en daarmee de dominante positie van Sky Radio doorbreken. "Het is ongelooflijk dat zowat alle winsten die met radio worden gemaakt in Nederland naar één zender gaan", aldus Sloan. "Dat gaat nu veranderen."

Daarnaast verwacht Sloan veel van de onlangs gesloten alliantie met UPC, het grootste kabelbedrijf van Europa, dat net als SBS actief is in de Benelux, Scandinavië en Oost-Europa. In Nederland heeft UPC onder meer het Amsterdamse kabelbedrijf A2000 in handen. "UPC heeft de infrastructuur, wij kunnen de inhoud leveren", aldus Sloan. In Nederland wil hij samen met UPC een bod uitbrengen op de voetbalrechten. "Dan zendt SBS6 de samenvatting uit en kan een abonnee van UPC tegen betaling de hele wedstrijd via een sportkanaal zien. "

De Nederlandse regering, maar wellicht ook de Europese Unie, kan de plannen van Sloan overigens nog dwarsbomen door eigendom en exploitatie van kabelnetten uit elkaar te houden, om zo monopolistengedrag te weren. Immers, kabelaar UPC zou de programma's van partner SBS en eigen netten (bijvoorbeeld voor betaaltelevisie) wel eens kunnen bevoordelen ten opzichte van andere aanbieders. Sloan denkt dat Europa binnen een paar jaar de grootste televisiemarkt van de wereld wordt, groter dan die van de Verenigde Staten. In zijn glazen bol ziet Sloan in Europa vier grote mediaconcerns overblijven. Naast zijn eigen SBS-UPC-CME combinatie zijn dat het Luxemburgse CLT-UFA (waar de Holland Media Groep - RTL4, RTL5 en Veronica - deel van uitmaakt), het Duitse Kirch/Mediaset en Rupert Murdochs BSkyB, dat vroeg of laat Canal+ overneemt, zo verwacht Sloan. Of Sloan zelf kan uitgroeien tot een nieuwe Murdoch valt nog te bezien. De analisten van ING Barings wijzen in hun rapport over SBS op de Europese ambities van diezelfde Murdoch, die voorzichtig voet aan land heeft gezet in continentaal Europa, door in Nederland TV10 te kopen (en om te vormen tot Fox) en in Duitsland een meerderheidsbelang te nemen in TM3, net als TV10 een klein televisiestation. Door de Duitse voetbalrechten te verwerven, zette hij het station in één klap op de kaart. Hetzelfde trucje zou hij in Nederland ook met Fox uit kunnen halen, verwachten de analisten. Maar daar blijft het niet bij: , ,Het is onwaarschijnlijk dat Murdoch nu stopt. Het zou ons niet verbazen als hij, op een zeker moment, belangstelling krijgt om SBS over te nemen."