NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Niemand komt aan graaf Hugo's park

Incidenten met aanrandingen en een verkrachting in het Tikibad hebben het Wassenaarse pretpark Duinrell de afgelopen weken een aantal malen op negatieve wijze in de publiciteit gebracht. "Een typisch probleem van deze tijd", meent eigenaar/ directeur Hugo graaf Van Zuylen van Nijevelt, die al veertig jaar leiding geeft aan dit steeds verder groeiende vermaaksimperium. Een edelman in volkse zaken.

Door Egbert Kalse

Het moet een enorme schok zijn geweest voor Hugo Robert Joan graaf van Zuylen van Nijevelt, toen begin jaren zeventig het toenmalige kabinet op het 'onzalige idee' kwam autoloze zondagen in te voeren. Van Zuylen, voormalig coureur en autogek bij uitstek, zag in één klap twee van zijn grote liefdes in het gedrang komen: snelle auto's en zijn attractiepark Duinrell. De overheid bemoeide zich weer eens met de ondernemers, en als er iets is waar Van Zuylen een hekel aan heeft dan is het dat wel.

De graaf was toen, in 1973, al ruim tien jaar eigenaar en exploitant van het Wassenaarse landgoed Duinrell. Het attractiepark en de camping zouden volgens hem grote hinder ondervinden van een autoloze zondag. En als iemand die bekend staat onvermoeibaar op te komen voor belangen van ondernemers, en meer in het bijzonder voor zijn eigen onderneming, was Van Zuylen er de man niet naar dit aanstaande onrecht lijdzaam over zich heen te laten komen. Samen met enkele collega-ondernemers uit de recreatiebranche kwam hij in het geweer, en het begin van de Club van Elf was een feit. "Hij wilde een vuist maken naar de overheid", weet scheidend ANWB-directeur Paul Nouwen zich nog te herinneren. De energie die Van Zuylen stopte in de lobby tegen de autoloze zondag, mag typerend heten voor de als charmant bekendstaande graaf. Hij gruwt van overheidsingrijpen. Talloos zijn de voorbeelden die vrienden en zakenrelaties aandragen over de eeuwigdurende strijd van Duinrell tegen de rest van de wereld.

Jeff Bertus is de huidige directeur van de mede op initiatief van Van Zuylen opgerichte Club van Elf, een overkoepelende organisatie van Nederlandse recreatieparken als Duinrell, Burgers Zoo en Madame Tussaud. "Als overheden op de stoel van ondernemers gaan zitten, springt Hugo uit zijn vel. Dat vindt hij oneerlijk. Hij vindt dat hij door belasting te betalen persoonlijk subsidie verstrekt aan zijn concurrenten. Het Archeon in Alphen bijvoorbeeld, daar moet je hem eens over horen."

ANWB-directeur A.Nouwen: "Toen Van Zuylen voorzitter was van het platform Toerisme en recreatie, stond hij niet echt bekend om zijn rustige manier van voorzitten of het compromissen zoeken." Maar volgens Nouwen heeft Van Zuylen veel krediet. "Het is zo'n charmante man, met zo'n vanzelfsprekende manier om zijn mening te verkondigen. Ik heb daar vaak om moeten lachen."

De Wassenaarse gemeentepolitiek heeft het de afgelopen jaren niet altijd even gemakkelijk gehad met het almaar groeiende Duinrell, erkent burgemeester P.H. Schoute. "Laten we eerlijk zijn", zegt hij. "Als we nu vanuit een nul-situatie opnieuw zouden beginnen, zou Duinrell nooit op de huidige locatie kunnen verschijnen." Volgens Schoute vergeet Van Zuylen wel eens dat er naast zijn ondernemersbelang ook nog zoiets is als het algemeen belang. "Dat botst wel eens", aldus de burgemeester.

Als gevolg van de 1,2 miljoen bezoekers per jaar zit de gemeente Wassenaar met een enorm infrastructureel probleem. De aan- en afvoerwegen slibben dicht. Voor Wassenaar, een van de groenste gemeenten in de Randstad, is het dan ook zaak de groei van Duinrell aan banden te leggen, of, zoals burgemeester Schoute het formuleert: "Ook voor Van Zuylen zijn er grenzen aan de groei." Wassenaar neemt geen halve maatregelen. De andere grote werkgever in de gemeente, Campina Melkunie, mocht de productiecapaciteit op last van de gemeente niet verder uitbreiden en vertrekt nu.

Voor Duinrell, met in totaal 400 in deeltijd en voltijds werkende personeelsleden, zal het zover nooit komen, verwacht burgemeester Schoute. "Zowel de emotionele rekening als de feitelijke winst- en verliesrekening van Duinrell slaan wat mij betreft nog door in het voordeel van Van Zuylen."

Van Zuylen hoort het allemaal lachend aan. "Ach, Piet Heijn en ik kennen elkaar al jaren en we weten wat we aan elkaar hebben." De Van Zuylens kennen het klappen van de zweep, zo blijkt. "Met Duinrell is het net als met Schiphol", legt Van Zuylen uit. "Er is een klein groepje notoire klagers en die kunnen iedere keer als ik iets wil bouwen dat proces enorm vertragen met al hun bezwaarschriften en procedures. Maar ik weet zeker dat het grootste deel van Wassenaar geen enkel probleem heeft met Duinrell."

En dat, zo weet Van Zuylens voormalige advocaat Frits Korthals Altes, heeft Van Zuylen voornamelijk aan zichzelf te danken. De huidige voorzitter van de Eerste Kamer behartigde, voordat hij minister van Justitie werd, zeven jaar lang de juridische belangen van de graaf. Korthals Altes: "Hugo heeft het vermogen mensen voor zich te winnen. Hij kon met een grote innemendheid zijn standpunten duidelijk maken. En hij had ook een sterk punt: iedereen gaat wel eens naar zo'n park, of het nou is als kind, als ouder of als grootouder. Dat wekt sympathie."

Duinrell kwam in de familie, toen begin deze eeuw de zoon van de Wassenaarse burgemeester Van Zuylen van Nijevelt in het huwelijk trad met baronesse Van Pallandt. De Van Pallandts hadden via vererving in voornamelijk de vrouwelijke lijn het landgoed al sinds de zestiende eeuw in bezit. Onder de oude Van Zuylen was het begin jaren dertig gedaan met de betrekkelijke rust van het landgoed. De autoliefhebber stelde zijn terrein open voor motorcrosses en opende als eerste in Nederland een kunstskibaan met dennennaalden. De oude graaf deed dat niet uit idealisme, maar uit pure ondernemerszin. Immers: een toegankelijk landgoed bespaarde hem een vermogen aan belastingen. Dat, zo erkent zijn zoon, is nog steeds een van de redenen om Duinrell open te blijven stellen.

De vader van de huidige graaf werd in de meidagen van 1940 doodgeschoten, en Duinrell veranderde door toedoen van de daar gelegerde SS'ers in een bouwval. Toen de oorlog voorbij was, had de moeder van de graaf, baronesse Van Pallandt, niet de moed en de energie om Duinrell effectief te exploiteren. Pas toen in 1962 een overname dreigde door zakenman Reinder Zwolsman, greep de jonge Hugo in. Door zijn eigen erfdeel op te kopen, voorkwam hij dat zijn moeder de zaak aan buitenstaanders verkocht.

De nu 69-jarige Van Zuylen van Nijevelt is sinds 1962 de baas op het 110 hectare metende landgoed Duinrell. Anno 1999 bestaat het uit een uitgebreid bos- en duingebied dat door hemzelf wordt bijgehouden, en uit een enorme camping, honderden 'duingalows' (de Duinrell-variant van de bungalow), het zwemparadijs Tikibad en een attractiepark met als hoofdthema 'water'.

Het is een bijzonder gezelschap dat op een zonnige julimiddag in twee grote auto's door het park rijdt. Vader Hugo, in zijn grote, donkerrode BMW 5-serie met lichtlederen bekleding en een keur aan elektronische snufjes aan boord, volgt druk pratend de zilvergrijze BMW 3-serie ("Verschil moet er wezen", aldus de graaf) van oudste zoon Philip (37), met daarin ook zoon Roderick (35, "Ik geef geen bal om auto's"). Enthousiast en trots laten de drie de verschillende attracties zien, groeten hier en daar personeel en vertellen honderduit over het park. "We hebben dit jaar voor het eerst een speciale arbeidsovereenkomst met 65-plussers gesloten die een paar maanden willen werken", vertelt Roderick. "Dat werkt hartstikke goed."

Philip: "Al sinds de jaren vijftig verzorgen wij voor de minder welgestelde kinderen in Nederland aparte dagen in het park. Krijgen ze heel veel korting en begeleiding van vrijwilligers. Dat is zo ontzettend leuk." Vader Hugo duwt intussen een vrouw in een rolstoel een houten loopburg op. "Ontzettend leuk mens", zegt hij, een beetje bezweet.

De Van Zuylens hebben de afgelopen jaren de wensen van de bezoekers zien veranderen. Waar men vroeger nog genoegen nam met een schommel en een wip staan nu attracties die miljoenen hebben gekost. "De mensen zijn verwender geworden", erkennen de drie recreatie-ondernemers. Een andere maatschappelijke verandering heeft Duinrell de afgelopen tijd op vervelende wijze publiciteit bezorgd. Enkele weken terug werd in het Tikibad een meisje verkracht en enkele andere meisjes werden er aangerand. Vorige week was het met een betasting weer raak.

"Het is een typisch probleem van deze tijd", zegt hij zuchtend. "Het heeft alles te maken met de pluriforme godsdiensten; daar moeten we op blijven inspelen. Wij hebben de grootste moeite om sommige groepen jongens in bedwang te houden. Speciaal voor hen hebben we juist in het Tikibad veel allochtone werknemers rondlopen, zodat ze door hun eigen mensen gecorrigeerd kunnen worden." Om meer incidenten te voorkomen, draaide Van Zuylen de klok naar eigen zeggen in één klap vijftig jaar terug: "Tijdens het schoolreisjesseizoen gescheiden zwemmen. Klaar", zegt hij. Toch ging het vorige week weer mis. Alle scholen behalve die in het noorden van het land hadden al vakantie, reden voor de directie van het Tikibad om het gescheiden zwemmen weer op te heffen. Toch ging het weer mis: een betasting in het zwembad. Het zero tolerance-beleid dat na de eerste incidenten werd ingesteld, blijft voorlopig van kracht. Van Zuylen: "Eén klacht over iemand en de buitendeuren gaan op slot en het lastiggevallen meisje wijst de dader aan. We pakken nu echt alles."

Burgemeester Schoute van Wassenaar: "Natuurlijk is het niet leuk dat mensen Wassenaar associëren met aanrandingen en verkrachtingen in een zwembad. Maar ik weet zeker dat Van Zuylen het net zo erg vindt het als ik, zo niet nog erger. Het is nu eenmaal een algemeen maatschappelijk probleem, daar kun je ook als attractiepark niet om heen."

Volgend jaar wordt Van Zuylen senior zeventig, en houdt hij er formeel mee op. "Ik wil het bedrijf het nieuwe millennium inloodsen en het daarna aan mijn zoons overdragen", zegt hij. "Ik ga me dan wijden aan de geschiedenis van het park. Dat is er door alle drukte de afgelopen decennia niet van gekomen." De geplande wijziging van het bestemmingsplan voor Duinrell staat inmiddels hoog op de prioriteitenagenda van de gemeente, weet hij, en volgend jaar wordt de beslissing daarover verwacht. "Dat wil ik nog meemaken, daarna is het mooi geweest." Zijn twee zoons staren hem haast ongelovig aan. "Jij ermee ophouden, pa, van je leven niet", zegt Philip lachend. De combinatie adel en pretpark is voor de Van Zuylens de normaalste zaak van de wereld. "Die titel, die hoort bij je naam, daar ben je mee geboren", zegt Roderick. "Daar heb je niets voor hoeven doen. Ik vind mijn titel doctorandus wat dat betreft veel belangrijker." Philip: "Je bent ermee geboren, maar je moet er wel naar leven. Je hebt toch een voorbeeldfunctie." Vader Hugo: "Kijk maar eens naar Engeland, daar gebeurt het wel meer. Het onderhouden van een landgoed kost bakken met geld, en dan kun je dat beter op een handige manier doen."

En toch, toen Van Zuylen senior in 1962 besloot het landgoed definitief om te bouwen tot camping met attractiepark, reageerde niet iedereen in zijn omgeving even enthousiast. "Vrienden van mijn vader vroegen: 'en wat gebeurt er dan met de jacht?' Nou, dat vond ik effe niet zo heel belangrijk toen."

Zoon Philip zat laatst nog bij VARA-ster Paul de Leeuw op de gele bank. In die uitzending ging het over oud en nieuw geld. Philip: "Het is zo irritant. Iedereen denkt maar dat je, als je van adel bent, meteen ook rijk bent. We hebben hard gewerkt voor onze centen", zegt Philip. "Tuurlijk", vult vader Hugo aan, "we hadden er ook voor kunnen kiezen ieder jaar een deel van ons landgoed te verkopen om van te leven, maar wij hebben het anders gedaan."

Korthals Altes: "Hugo is slechts een ondernemer zoals zovele anderen. Zijn relatie met het onroerend goed is afkomstig uit de familie. En laten we eerlijk zijn, zonder onroerend goed geen park. Maar Hugo is zeker geen graaf uit het feodale tijdperk." Burgemeester Schoute van Wassenaar: "Een graaf die zich verhoudt met 'het platte plezier van het volk', dat lijkt misschien wel uniek. Mede dankzij Duinrell weet iedereen waar Wassenaar ligt."

Curriculum Vitae

( a d v e r t e n t i e s )