NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Heroïne is uit de mode, maar cocaïne is populairder dan ooit. De voormalige elitedrug is gedemocratiseerd.

Door onze redacteur DANIELA HOOGHIEMSTRA

AMSTERDAM, 19 JULI. De cocaïnesnuiver van tegenwoordig draagt geen net pak. Hij slijt zijn nachten niet in een dure nachtclub en hoeft de volgende dag geen miljoenendeal te sluiten. De cocaïnesnuiver van tegenwoordig draagt waar hij zin in heeft, zit in een gewone kroeg en kan de volgende dag uitslapen.

Het is het cocaïnesnuiven vergaan zoals het meeste tijdverdrijf dat ooit was voorbehouden aan een kleine elite. Langzaam is het overgewaaid naar de massa. Wie verre reizen wil maken, wil golfen of beleggen, hoeft geen miljonair te zijn. Wie cocaïne wil snuiven, komt met een beetje autowassen of vakken vullen ook een heel eind.

Honderd gulden betaal je voor een gram, en dan komen ze het nog thuis bezorgen ook, 24 uur per dag. Terwijl de 'ouderwetse' groep heroïneverslaafden volgens cijfers van de GGD kleiner wordt door uitsterving, beleeft cocaïne onder het uitgaanspubliek een opmars. Uit de jaarlijkse trendpeiling door de Amsterdamse Jellinek-kliniek van het drugsgebruik in de stad bleek eind vorig jaar zelfs dat de jongerendrugs bij uitstek, xtc, langzaam door cocaïne worden verdrongen.

Angst voor de onderwereld is geen drempel. De dealers die legale wiet verkopen, bieden evengoed xtc aan of cocaïne. Het zijn "gewoon leuke jongens" die in veel Amsterdamse kroegen en discotheken hun vaste plekje hebben, zegt beginnend ondernemer Benjamin (23) die af en toe cocaïne gebruikt. "Ook als je niet op tijd afbetaalt, blijven ze heel redelijk."

De gebruikers van cocaïne zijn even divers als de drinkers van bier of wijn. Man, vrouw, zwart, blank, rijk, arm. Het enige onderscheidende kenmerk dat in gesprekken met experts van politie en hulpverlening steeds terugkeert, is dat cocaïnesnuivers over het algemeen "dynamisch" zijn en "ondernemend". Wie is dat anno 1999 niet?

Het aanbod van cocaïne op de markt is groter dan ooit, zegt de Rotterdamse inspecteur van politie J. De Vlieger. Hij leidt dat af uit de uitstekende kwaliteit die voor een relatief lage prijs wordt aangeboden. Vroeger betaalde je zevenhonderd gulden per gram en mocht je blij zijn als de cocaïne voor zestig procent zuiver was. Negentig procent zuivere coke voor honderd gulden is nu niet uitzonderlijk.

De politie treft regelmatig "gabbertjes van vijftien, zestien jaar" aan met cocaïne op zak, zegt De Vlieger. Uit een kluis haalt hij een plastic zak met daarin de 'vangst' van een House-beurs, afgelopen maand april. Tussen de zakjes wiet en pillen zitten dichtgevouwen papiertjes met wit poeder. "Die kwamen we vroeger bij dit soort jongerenevenementen niet tegen."

Omdat na frequent gebruik de geestverruimende werking van xtc afneemt, is de aardigheid er voor veel gebruikers af. Bovendien heeft xtc na gebruik meer nadelige effecten zoals moeheid en een katerachtig gevoel. Ook de berichten over slechte kwaliteit van xtc hebben de drug geen goed gedaan.

'Jetset-imago aantrekkelijk'

Cocaïne wordt betrouwbaarder geacht en levert na gebruik geen kater op, zo bleek uit het onderzoek naar gebruikersgewoonten van de Jellinek-kliniek. Volgens politieman De Vlieger is bovendien het 'jetset-imago' van cocaïne aantrekkelijk voor jongeren. Benjamin - blond haar, modieus vlassig baardje - heeft nog een kindergezicht, maar de gelouterde uitstraling van iemand die veel heeft meegemaakt. Zijn gebruikersgewoonten zijn exemplarisch voor die van zijn generatiegenoten. Rond zijn zestiende begon hij "heftig te blowen", maar toen hij merkte dat hij daar "paranoia en akelig" van werd, stapte hij over op xtc. Toen hij dat na een tijdje "niet bijzonder meer" vond, ging hij over op cocaïne. In de tijd dat hij regelmatig gebruikte, had hij vier 06-nummers die hij 24 uur per dag kon bellen. De reden dat hij gebruikt, is simpel: het is lekker. "Ik kan alles beter op een rijtje zetten en vind mijzelf leuker", zegt hij. Ook in de korte periode dat hij een uitkering had, kon Benjamin zich cocaïne veroorloven. Hij spaarde wat, of leende wat. Honderd gulden heb je snel bij elkaar. In zijn stamcafé Het Schuim in Amsterdam onderstreept Benjamin dat hij geen probleemgeval is. Hij heeft het altijd goed kunnen vinden met zijn ouders. Zijn omgeving van medegebruikers omschrijft hij als divers: studenten, kunstenaars, bankemployés. Tegenwoordig snuift hij minder en is hij weer meer op alcohol. "Dat is veel gevaarlijker voor mij", vermoedt hij.

In onze consumptiecultuur is steeds behoefte aan nieuwe producten, drugs horen daarbij, zegt Peter Cohen, drugsonderzoeker bij de Universiteit van Amsterdam. "Vroeger aten we alleen appels en peren, tegenwoordig ook mango's en kiwi's. Vroeger dronken we alleen alcohol, nu nemen we ook wiet, xtc en cocaïne." Niets om je zorgen over te maken, vindt hij. De scheiding tussen de onschuldig geachte alcohol en als gevaarlijk beschouwde andere drugs is volgens hem kunstmatig. Voor beide geldt dat je eraan verslaafd kunt raken. Cohen, die door middel van systematisch onderzoek getalsmatige schattingen maakt van de omvang van het drugsgebruik, constateert een "constante aanwas" van het cocaïnegebruik. Volgens zijn meting over 1997 is het regelmatig gebruik in Amsterdam toegenomen van 0,6 procent in 1987 naar 1 procent in 1997. Op een populatie van 610.000 mensen van twaalf jaar en ouder zijn dat 6.100 mensen die ten minste één keer per maand cocaïne gebruiken. Daklozen en gevangenen vallen buiten deze telling. Het aantal ooit ingeschreven alcoholcliënten bij de Jellinek-kliniek in Amsterdam in 1997 (7.190) is vijf keer zo hoog als het aantal cocaïne-cliënten (1.474). Maar C. Salvador, manager bij de drugshulpverlening van de Jellinek-kliniek, constateert dat de groep cocaïne-gebruikers groeit. Thans melden zich vierhonderd personen per jaar. Het zijn mensen uit alle lagen van de bevolking, van junks tot harde werkers met een gezin, meestal tussen de 25 en de 30 jaar oud. De normalisering van het cocaïnegebruik noemt Salvador "zorgwekkend", vooral omdat de cocaïne steeds vaker wordt gerookt, waardoor de werking sterker is. Salvador: "Ze eten slecht, drinken veel, krijgen problemen in hun relaties, of maken schulden."

Volgens drugsonderzoeker Cohen is het een fout om je te veel te fixeren op drugs als stof. Waar het om gaat, is dat men anno 1999 behoefte heeft aan een sociaal leven. "We willen het leuk hebben met elkaar. Daarom gebruiken we alcohol en andere drugs. Het gaat niet om de stof, maar om de levensstijl. Als je drugs wilt verbieden, moet je het uitgaansleven verbieden."

Maar bij de politie is het besef dat uitgaansdrugs bestreden moeten worden, alleen maar gegroeid. De in 1997 opgerichte Unit Synthetische Drugs probeert verspreiding van xtc te beperken. De Amsterdamse politie deed de afgelopen maand met tweehonderd man een inval in de discotheek iT bij het het Rembrandtplein met als doel de 'huisdealers' op te pakken. Politieman De Vlieger was vroeger voorstander van het officieel testen van xtc-pillen op housefeesten. Tegenwoordig niet meer; hij vreest dat die 'schijnzekerheid' jongeren te makkelijk naar drugs leidt. "Het is tijd dat we een signaal geven: tot hier en niet verder."

( a d v e r t e n t i e s )