NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE COMMISSARIS van de koningin in Zuid-Holland heeft de leningen die haar provincie aan bedrijven en instellingen verstrekte, steeds met haar handtekening gefiatteerd. Maar Leemhuis acht zichzelf daarvoor niet 'politiek verantwoordelijk'. Woensdag wist de Zuid-Hollandse commissaris nog van niets. Het 'bankieren' van de provinciale afdeling financiën, naar analogie in het bedrijfsleven inmiddels 'treasury' gedoopt, was volgens Leemhuis langs haar heen gegaan. Een dag later gaf Leemhuis op een persconferentie toe dat zij als laatste haar handtekening had gezet onder een groot deel van de leningen ter grootte van 1,7 miljard gulden. Naar eigen zeggen treft haar echter geen blaam, omdat zij geen gekozen politieke functionaris is maar een door de Kroon benoemde bestuurder. Als de meerderheid van het college van gedeputeerden een beslissing neemt, heeft de commissaris van de koningin die maar uit te voeren, was haar redenering donderdag. Wie de politieke schuldvraag aan de orde wil stellen, moet derhalve allereerst bij de gedeputeerde voor financiën zijn, zei Leemhuis zo impliciet.

DAT LIJKT LOGISCH. Maar dat is het niet. Het college van gedeputeerden, dat is gekozen uit en door Provinciale Staten, kan zijn verantwoordelijkheid inderdaad niet ontlopen. Hetzelfde geldt voor de commissaris van de koningin in Zuid-Holland. Juist omdat ze benoemd is, heeft ze een specifieke taak. Zolang burgemeesters en commissarissen in Nederland nog door de Kroon worden uitverkoren - een systeem dat naar Europese maatstaven nogal uniek is - behoren ze welhaast tot de magistratuur van de publieke gemeenschap. Ze zijn geen klerken, die simpelweg moeten doen wat de politieke hiërarchie van hen eist en hooguit een paraaf zetten. Ze vervullen juist een functie met een bijzonder gewicht. Aan hen is door de Kroon het vertrouwen geschonken om het openbaar bestuur in goede banen te leiden. Niet voor niets is het voor Provinciale Staten en gemeenteraden nagenoeg onmogelijk om een commissaris van de koningin of burgemeester naar huis te sturen. Hun handtekening, vaak de laatste in een reeks, is dan ook van grote betekenis.

DE VERDEDIGING die Leemhuis gisteren koos, getuigt van een verlangen om het beste van twee werelden te willen verenigen: ze is benoemd maar draagt geen verantwoordelijkheid. In het Nederlandse publieke bestel is echter geen plaats voor en-en: het is of-of. Of je laat je benoemen door de Kroon en aanvaardt daarmee de zwaarwichtige taakopvatting die daarbij hoort, of je kiest voor een gekozen functie met alle politieke risico's vandien. Op onschendbaarheid kan Leemhuis zich niet beroepen.

Leningen? Van de provincie? Ceteco? (15 juli 1999)

Strop bij provincie na val handelshuis (10 juli 1999)

( a d v e r t e n t i e s )