NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

George W. Bush is de gedoodverfde Republikeinse presidentskandidaat. Maar sommige Republikeinen vrezen dat hij het conservatieve gedachtengoed aan het verkwanselen is. Zelfs president Clinton klaagt.

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL

WASHINGTON, 14 JULI. De voorrondes voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen beginnen pas over een half jaar, maar sommige conservatieve Republikeinen vrezen dat ze de strijd al hebben verloren. Met lede ogen zien ze aan hoe George W. Bush zich in een paar maanden tijd heeft opgewerkt tot de grote kanshebber voor de Republikeinse nominatie. En ze vertrouwen er niet op dat hun conservatieve ideeën bij Bush in goede handen zijn.

De uiterst rechtse senator Bob Smith, die zelf al maanden een nauwelijks opgemerkte campagne voor de nominatie voert, stapte gisteren verbitterd uit de partij. In een felle toespraak in de Senaat verweet hij de leiders van de Republikeinen dat ze er zó op gebrand zijn om in het jaar 2000 het Witte Huis te heroveren, dat ze hun politieke gedachtengoed verloochenen.

"Zolang je er maar als een winnaar uitziet, doet het er niet toe wat je ideeën zijn", karakteriseerde Smith de opstelling van de partijtop. Hij vindt dat Republikeinen veel krachtiger stelling moeten nemen tegen abortus, voor vuurwapenbezit en voor versterking van de strijdkrachten.

In zijn eentje is Smith geen factor van grote politieke betekenis. Zelfs in zijn eigen deelstaat, New Hampshire, gelooft volgens opiniepeilingen niet meer dan een of twee procent van de kiezers dat hij de Republikeinse presidentskandidaat moet zijn. En ook de Belastingbetalers partij, de splinterpartij waarbij Smith zich wil aansluiten, legt nauwelijks gewicht in de schaal.

Toch baart de ongebruikelijke stap van Smith de leiders van de Republikeinse partij zorgen. Ze willen voorkomen dat nog meer conservatieve presidentskandidaten, zoals de commentator Pat Buchanan, de christelijke activist Gary Bauer, de miljardair Steve Forbes of de voormalige vice-president Dan Quayle, de partij de rug toekeren. Het schrikbeeld is dat zij zich aansluiten bij een onafhankelijke, derde partij, die aanspreekt bij conservatieve Republikeinse kiezers. Veel Republikeinen zijn ervan overtuigd dat de onafhankelijke kandidatuur van de zakenman Ross Perot in 1992 fataal was voor de kansen op herverkiezing van de toenmalige president George Bush (vader van George W.).

Buchanan toonde dezer dagen begrip voor het besluit van Smith. Hij beschuldigt de leiders van zijn partij ervan dat ze het politieke proces manipuleren door de selectie van hun presidentskandidaat - George W. Bush - er door te drukken. Volgens Buchanan vertolkt Smith de angst van miljoenen conservatieve Republikeinen dat de partij bezig is op te schuiven naar het midden. Buchanan wijst erop dat zelfs president Clinton onlangs klaagde dat de toespraken van George W. Bush wel erg veel thema's bevatten waarmee hijzelf, Clinton, campagne voerde.

Inderdaad lijkt Bush erop uit om de Republikeinse partij weer aantrekkelijk te maken voor kiezers in de middenklasse, die de afgelopen jaren afgeschrikt zijn door de fel conservatieve en strijdlustige richting die onder Newt Gingrich het gezicht van de partij bepaalde. Als conservatieve christenen alarm slaan dat zij zich niet meer in de partij thuisvoelen, kan dat voor gematigde kiezers juist een signaal zijn dat de Republikeinen niet meer aan het lijntje van uiterst rechts lopen. Zo kan het vertrek van Smith en eventuele anderen voor Bush nog positief uitpakken.

Vorige maand verraste Bush de hele politieke klasse toen hij bekendmaakte dat hij in vier maanden tijd het recordbedrag van 36 miljoen dollar had ingezameld, twee keer zoveel als vice-president Gore en vele malen meer dan al zijn Republikeinse rivalen bij elkaar. Bovendien heeft Bush de steun van zoveel vooraanstaande Republikeinen, en scoort hij zo goed in opiniepeilingen, dat het moeilijk lijkt hem nog te verslaan.

Begin augustus wordt er in het stadje Ames, in Iowa, een zeer informele proefverkiezing gehouden, een zogeheten straw poll, als een opgeworpen strootje dat kan aangeven uit welke hoek de wind waait. Doorgaans wordt aan die peiling weinig gewicht toegekend, maar nu houden sommige armlastige kandidaten er rekening mee dat een slechte prestatie in Ames het einde van hun campagne kan betekenen. Het Congreslid John Kasich trok zich zelfs gisteren al terug uit de strijd om de Republikeinse nominatie. Hij maakte bekend dat hij Bush zal steunen.

Terwijl het Republikeinse deelnemersveld gedomineerd wordt door Bush, blijkt de gedoodverfde Democratische kandidaat, vice-president Gore, een onverwacht sterke tegenstander te hebben. Oud-senator Bill Bradley heeft het respectabele bedrag van elf miljoen dollar ingezameld. Hij krijgt steun van een uitgebreid netwerk van politieke vrienden binnen en buiten Washington, van Democraten uit het bedrijfsleven en van sterren uit de sportwereld die Bradley nog kennen uit de tijd dat hij schitterde als basketbal-speler. Gore ligt zowel met het inzamelen van geld als in de opiniepeilingen nog ruim op Bradley voor, maar hij kampt wel met onenigheid binnen zijn campagnestaf en aanhoudende negatieve publiciteit over zijn vermeende saaiheid.

Ondertussen probeert de nieuwe gouverneur van Minnesota, oud-worstelaar Jesse 'the Body' Ventura, de Hervormingspartij van Ross Perot nieuw leven in te blazen door Perot op een zijspoor te zetten. Ventura wil dat niet Perot de presidentskandidaat van de Hervormingspartij wordt, maar Lowell Weicker, ooit Republikeins senator en later onafhankelijk gouverneur van Connecticut. Omdat Perot in 1996 meer dan vijf procent van de stemmen behaalde, krijgt zijn partij 12,6 miljoen dollar campagnegeld van de overheid. Ventura zegt dat hij zelf geen presidentskandidaat wil zijn, althans niet in het jaar 2000.

Nog een andere mogelijkheid diende zich dezer dagen aan uit onverwachte hoek. Onroerendgoed-magnaat Donald Trump, die zich tot nog toe niet met partijpolitiek heeft beziggehouden, zegt dat hij wil meedoen aan de presidentsverkiezingen als de Hervormingspartij een beroep op hem doet, en dat hij dan "waarschijnlijk ook zal winnen". Niets wijst erop dat de Hervormingspartij het aanbod van Trump serieus neemt.

( a d v e r t e n t i e s )