NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De Israelische kabinetsformatie is afgerond. Wanneer de regering van gekozen premier Barak volgende week het vertrouwen heeft gekregen, gaat het vredesproces in het Midden- Oosten weer draaien.

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN

TEL AVIV, 1 JULI. De gekozen Israelische premier, de socialist Ehud Barak, is er gisteren na uitputtende onderhandelingen in geslaagd zijn beloofde 'vredesregering' te formeren. Gisteravond kon hij na het bezweren van een laatste minicrisis de voorzitter van de Knesset, het parlement, meedelen dat de kabinetsformatie rond is. Woensdag, wanneer ook alle namen zijn ingevuld, zal Barak het vertrouwen van de nieuwe Knesset vragen voor zijn heterogene regeringsploeg waarover hij als een sterke, want rechtstreeks gekozen premier met vaste hand zal regeren.

Vanaf dat moment gaat het Israelisch-Palestijns-Syrische vredesproces, dat de afgelopen jaren onder Likud-premier Benjamin Netanyahu was vastgelopen, weer draaien. Barak heeft zich tijdens de verkiezingscampagne als vredespremier gemanifesteerd. Met een permanente oplossing van het geschil met de Palestijnen voor ogen en vrede met Syrië en Libanon als een nog hogere prioriteit heeft hij zijn regering opgezet. Voor Likud was daarin geen plaats, omdat deze op 17 mei verslagen regeringspartij op basis van pariteit vetorecht ten aanzien van de diplomatieke initiatieven van Barak in diens regering eiste. Om binnenlandse redenen zou Barak graag met de seculiere Likud- partij in zee zijn gegaan: om de religieuze partijen zo min mogelijk invloed te geven op de gecompliceerde verhouding tussen staat en religie in Israel. Met principiële uitsluiting van de drie Arabische partijen als coalitiepartners - zelfs ter wille van vrede - had Barak geen andere keus dan de fanatiek-seculiere Burgerrechtenpartij en de fundamentalistisch-religieuze Shas-partij onder één dak in zijn regering onder te brengen. Barak wenste onder geen voorwaarde zonder een duidelijke 'joodse meerderheid' in de Knesset het vredespad op te gaan zoals Yitzhak Rabin had gedaan. Jossi Sarid, de leider van de Burgerrechtenpartij, heeft zich uitsluitend omdat Shas een vredespartner is, ermee verzoend om met deze partij zitting te nemen in de regering. Voorlopig is zijn droom en ook van heel veel anderen om Israel te bevrijden van de religieuze dwangpolitiek, door de verkiezingsuitslag en de prioriteiten die Barak stelde in rook opgegaan. Shas, dat aanzienlijke verkiezingswinst boekte en op 17 parlementszetels kwam, zit met vier sociale portefeuilles op rozen. Voor verdere ontwikkelingen in de Israelische politiek is het van groot belang dat de Nationale Religieuze Partij voor de eerste maal sedert de eerste Likud- zege in 1977 is teruggekeerd naar het 'historische verbond' met de socialisten. Dat deze eens grote partij is gereduceerd tot slechts vijf zetels neemt niet weg dat zij van de weg van fel nationalisme is afgeweken en zich heeft neergelegd bij het akkoord van Oslo met de Palestijnen. De NRP kan zich zelfs als vertegenwoordiger van een deel van de kolonisten in bezet gebied veroorloven over ideologische hindernissen op weg naar de nieuwe regering te stappen omdat Barak zich heeft vastgelegd om eventuele vredesverdragen aan het volk voor te leggen.

Wat het regeringsprogramma ook over de territoriale kwesties zegt, de praktijk wijst uit dat dit een vodje papier wordt op het moment dat vrede kan worden binnengehaald. Zo was het tijdens het vredesproces met Egypte en later met de Palestijnen. Barak weet voorts aan de hand van opiniepeilingen dat hij geen risico's neemt als hij over vrede, zoals het opgeven van de Hoogvlakte van Golan aan Syrië, het volk laat beslissen. En als hij voor een permanente vredesoplossing met de Palestijnen verder wil gaan dan tot dusverre van hem bekend is, kan hij ook met een gerust hart een referendum uitschrijven. Barak heeft zich verzekerd van de steun van 75 van de 120 parlementariërs. Met de vrijwel automatische steun van tien vertegenwoordigers van de drie Arabische partijen voor het vredesproces erbij, beschikt hij over een ideale meerderheid om via de grote vredesbeslissingen ook de Israelische economie uit het slop te halen. Zo'n meerderheid kan flinke schokken opvangen. Dat oude coalitiepartners van Likud, zoals de Russische immigrantenpartij van Sharansky, Shas en de NRP naar de coalitie van Barak zijn overgestapt, is ook een indicatie dat deze partijen de trein van het vredesproces niet willen missen. Nog voordat hij als premier is geïnstalleerd, is Barak door Arabische leiders gecomplimenteerd. De Syrische president Hafez al-Assad prees hem zelfs in een krantenvraaggesprek en Barak liet daarna niet na zijn bewondering voor de Syrische leider uit te spreken. Sfeer is belangrijk in het Midden-Oosten. Zo begon ook de vredesdialoog tussen Jeruzalem en Kairo. De verwachtingen in de hoofdsteden in het Midden-Oosten, in Washington en Brussel zijn dan ook met een nieuw Israelisch leiderschap hoog gespannen. De Turkse president, Süleyman Demirel, komt al op 14 juli naar Israel om van Barak te horen wat het effect zal zijn van een Israelisch-Syrische toenadering op de betrekkingen tussen Jeruzalem en Ankara. Op 16 juli is Barak, volgens zijn voorlopige agenda die vandaag in Ha'arets werd afgedrukt, in Washington. Eind juli zal hij Arafat, Mubarak en koning Abdallah II van Jordanië bezoeken. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Madeleine Albright, komt kort daarop naar het Midden-Oosten om de tussenbalans op te maken van Baraks aanzet tot een doorbraak. Barak is als ex-chef-staf een realist met vredesvisie. Dat betekent ook dat van hem geen concessies moeten worden verwacht die zijns inziens niet stroken met Israels veiligheid.

( a d v e r t e n t i e s )