NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE VERKLARING van Rio heet het slotdocument met de nodige pretentie. De verklaring bevat vergezichten over integratie en wederzijdse samenwerking tussen de Europese Unie en de landen van Latijns Amerika en het Caraïbische gebied. Twee dagen lang hebben de regeringsleiders en staatshoofden - met als topattractie de Cubaanse generalissimo Fidel Castro - in het vervallen decor van Rio de Janeiro hierover met elkaar vergaderd.

Europa en Latijns Amerika zoeken toenadering tot elkaar. Het heeft lang geduurd, ruim honderdvijfenzeventig jaar geleden riepen de toenmalige Spaanse en Portugese koloniën hun onafhankelijkheid uit en in 1823 lanceerde de Amerikaanse president James Monroe zijn Monroe-doctrine ('Amerika voor de Amerikanen'). Sindsdien bestaat er een haat- liefdeverhouding tussen Noord- en Zuid-Amerika. De Verenigde Staten beschouwden het zuidelijk halfrond als hun achtertuin waarin ze konden interveniëren en exploiteren wat ze wilden. Van hun kant keken de Latino's jaloers naar de welvaart in het noorden, migreerden legaal en illegaal naar de Amerikaanse arbeidsmarkt, brachten hun vermogen onder bij Amerikaanse banken en kochten luxe consumptiegoederen in Miami. Europa kwam er al die jaren nauwelijks aan te pas. Ja, Frankrijk was populair in Brazilië in de jaren dertig (de Franse antropoloog Levy Strauss schreef zijn Tristes Tropiques over zijn reis door het toen nog onontgonnen Braziliaanse binnenland) en Buenos Aires heeft zich altijd een Zuid-Europese stad gevoeld.

DE AFGELOPEN JAREN is hierin verandering gekomen. Met Spanje als bruggenhoofd zijn Europese ondernemingen hard bezig geprivatiseerde Latijns-Amerikaanse staatsbedrijven op te kopen. De weinige contacten die er zijn met Cuba verlopen veelal via Europa. De arrestatie van generaal Pinochet in Londen toont dat de Zuid-Amerikaanse schendingen van de rechten van de mens in de jaren zeventig in Europa niet zijn vergeten. Groot-Brittannië en Argentinië, in 1982 nog met elkaar in oorlog over de Malvinas (Falkland-eilanden), praten weer met elkaar.

De Verenigde Staten houden niettemin het politieke en economische initiatief. Na de mislukte Alliantie voor de Vooruitgang van president Kennedy kwam president Bush met het NAFTA-vrijhandelsakkoord tussen Mexico, Canada en de VS. President Clinton heeft plannen voor een vrijhandelszone van Vuurland tot Alaska ter sprake gebracht op pan- Amerikaanse topconferenties in 1994 en 1998. Intussen hebben Brazilië en Argentinië met Paraguay en Uruguay als buffers alsmede Chili de Mercosur, een Zuid-Amerikaanse vrijhandelszone, gevormd.

Wat stelt de Europese Unie hier tegenover? Het resultaat op de top van Rio de Janeiro stelt teleur. Er waren hoogdravende woorden over democratie, marktliberalisatie en de bestrijding van sociale ongelijkheid, maar over het enige harde onderwerp, handelsliberalisatie, kwam men niet verder dan goede bedoelingen. Zelfs een datum voor het begin van besprekingen over de afbraak van handelsbeperkingen werd niet vastgelegd.

HET VOLUME VAN de Europees/Latijns-Amerikaanse handel is beperkt - net zo groot als de handel van de EU met Zwitserland. Anders dan men zou verwachten, heeft de EU een aanzienlijk handelsoverschot met Latijns Amerika: de geliberaliseerde markten van Latijns Amerika hebben de Europese exportmogelijkheden vergroot. Daar staan geen toegenomen Latijns-Amerikaanse exporten naar de EU tegenover. De boosdoener is het protectionistische Europese landbouwbeleid. Vlees, graan, wijn, slachtkippen, suiker - de Europese landbouw wordt beschermd tegen concurrentie en omgekeerd ontvangen Europese boeren concurrentievervalsende exportsubsidies waartegen de Latijns- Amerikaanse exporteurs niet kunnen opbieden. Het is triest dat Frankrijk, de grootste begunstigde van het Europese landbouwbeleid, verdergaande afspraken over vrijhandelsbesprekingen in Rio heeft geblokkeerd.

ZO BOTST de Europese Unie telkens weer op tegen haar agrarische belangen. Of het nu om de uitbreiding naar Oost-Europa of om de handelsbetrekkingen met Zuid-Amerika gaat, het geldverslindende, protectionistische Europese landbouwbeleid vormt het grootste struikelblok voor verbeterde handelsrelaties.

( a d v e r t e n t i e s )