NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het gist in Servië, waar de oppositie, de nationalisten en de kerk zich tegen Milosevic keren. Maar wie zal de onvrede mobiliseren?

Door onze correspondent RENÉE POSTMA

BOEDAPEST, 18 JUNI. Volgens de officiële Servische media moet het ongeveer als volgt zijn gegaan. De gehate Amerikaanse gezant Robert Gelbard liet zich fteren in de regeringsvilla van de verafschuwde Montenegrijnse regering. Aanwezig waren ook Servische verraders, die van plan zijn om de democratisch gekozen leiders van Joegoslavië omver te werpen. "Zeg maar hoeveel geld jullie nodig hebben", riep de dikke Amerikaan. "Een miljoentje of negen moet genoeg zijn, in dollars natuurlijk", zo antwoordden de onbetrouwbare oppositieleiders, Voorop natuurlijk Zoran Djindjic, de lafaard die uit angst voor de NAVO- bommen bij zijn Montenegrijnse presidentiële vriendje Djukanovic was gaan schuilen.

De Servische media schilderden de verzamelde oppositie gisteren af als Amerikaanse knechten die voor geld te koop zijn. Zoran Djindjic, leider van de Democratische Partij, bevestigde gisteren in Boedapest dat er inderdaad een ontmoeting heeft plaatsgehad. Meer wilde hij niet kwijt. "Er waren mensen uit het buitenland. We hebben het over de politiek gehad, over geld is niet gesproken."

Inmiddels is duidelijk dat van Servische kant vooral vertegenwoordigers aanwezig waren van de Alliantie voor Verandering, een brede alliantie van partijen die vorig jaar is herrezen uit de puinhopen van de Joegoslavische oppositiebeweging. Met oude gezichten zoals Vesna Pesic en Djindjic, maar vooral ook - althans voor de buitenwereld - betrekkelijk nieuwe, zoals de burgemeester van Nis, Zoran Zivkovic, en oud-generaal Vuk Obradovic. Er zou in Montenegro gesproken zijn over de inrichting van televisiezenders die vanuit Montenegro onafhankelijke berichtgeving naar Servië moeten sturen. Dat Milosevic bang is zijn greep op het land kwijt te raken, is duidelijk. Hij verscheen deze week maar liefst twee keer in het openbaar, om de overwinning te claimen en een hoopvolle toekomst te schilderen. Dat was opzienbarend voor een leider die zich sinds het najaar van 1997 niet meer in het openbaar had vertoond en alleen handenschuddend op de televisie te zien was geweest. Het bleef dan ook bij die twee dagen. Toen trok de Joegoslavische leider zich weer terug achter de muur die hij heeft opgericht tussen hem en de Servische samenleving.

Verarmd zuiden is sleutel machtsstrijd

Zelfs de Servische vluchtelingen die angstig en vernederd Servië binnentrekken, wenst Milosevic op afstand te houden in het zuiden van het land. Darmee zou hij een fatale fout kunnen begaan. De provinciesteden in het zuiden van Servië zijn namelijk de plaats waar de machtstrijd zich de komende tijd zal afspelen. Hier ligt de basis van de radicale Servische partij van Vojislav Seelj, die eerder uit de regering stapte om er vervolgens weer schoorvoetend in terug te keren. Een toneelstuk om indruk te maken op de inwoners van deze industriesteden, die in armoede zijn vervallen en daarna werden platgebombardeerd.

De industriële provinciesteden zijn om die reden ook de plaatsen waar de Alliantie voor Verandering, de vernieuwde oppositie, voet aan de grond heeft gekregen. De sociale onvrede, een naar de middeleeuwen gebombardeerde economie, de aankomst van tienduizenden ontheemden en de terugkeer van gefrustreerde militairen vormen een zeer explosief mengsel. Televisiezenders met onafhankelijke berichtgeving over wat er echt in Kosovo is gebeurd, zullen hun uitwerking niet missen. Langzaam maar zeker zal het besef door dringen dat in hun naam de gruwelijkste terreurdaden zijn verricht.

De Servische orthodoxe kerk is de bevolking wat dat betreft deze week al voorgegaan. "Zolang de huidige leiders aanblijven kunnen de binnenlandse problemen en het internationale isolement niet worden opgelost", schrijft de kerk, die een regering van nationale eenheid eist. Meer dan tien jaar geleden stond de orthodoxe kerk mede aan de wieg aan de Groot Servië-gedachte. Nu realiseert de kerk zich dat Servië op het punt staat zijn religieuze hart, Kosovo, voorgoed kwijt te raken. Patriarch Pavle is naar Pec afgereisd om te redden wat er te redden valt.

Er beweegt in Servië van alles, al is het niet duidelijk in welke richting. Of de oppositie via de oud-generaal Obradovic contact weet te maken met ontevredenen binnen het Joegoslavische leger, of dat de ultra-nationalist Seselj daar de invloed heeft die hem wordt toegedicht. Of de kerk zich zal ontpoppen als bewaker van de nationale identiteit of van de gevestigde belangen. Wat Miloevic tegenover dit alles te stellen heeft. De internationale gemeenschap zal Servië niet helpen zolang Miloevic aan de macht is, maar het is de vraag of dat iets uitmaakt. De bouwwereld toont interesse om in Servië aan de slag te gaan. Geld is niet de aantrekkingskracht, wel de kans enorme bedragen wit te wassen. Iets waarin de Russische bouwwereld zeker geïnteresseerd lijkt.

( a d v e r t e n t i e s )