NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het debat over de parlementaire enquête over de Bijlmerramp gaat het laatste bedrijf in. Volgende week debatteert de Kamer erover met het kabinet.

Door onze redacteuren HARM VAN DEN BERG
en FLORIS VAN STRAATEN

DEN HAAG, 28 MEI. De parlementaire enquête naar de toedracht en afwikkeling van de vliegramp in de Bijlmer van 1992 schreef gisteren geschiedenis: voor het eerst nam de Tweede Kamer niet eendrachtig in een motie de belangrijkste conclusies van een enquêtecommissie over.

Vanuit hun paarsblauwe stoelen in de Tweede Kamer moeten commissievoorzitter Theo Meijer en zijn vier metgezellen tijdens het afsluitende debat van volgende week met het kabinet nu maar afwachten wat de fracties verder doen met hun bevindingen. Zelf zijn ze uitgespeeld.

Tot op het laatste moment blijft alles bij deze enquête anders lopen dan bij voorgaande. Gewoonlijk neemt de Kamer aan het eind van het debat met de commissie een motie aan, waarin alle partijen hun waardering voor het werk van de enquêtecommissie uitspreken en hun instemming met de eindconclusies betuigen. Ook gisteren maakte de Kamer op initiatief van Van Gijzel (PvdA) een begin met dat ritueel, maar verder dan een algemene dankzegging en de mededeling dat men "voldoende voorbereid was voor het debat" ging het ditmaal niet. Er stond geen letter in over de eindconclusies, die voor een belangrijk deel nog zeer omstreden zijn.

Dat was bij voorbeeld in 1988 na de enquête over het niet- fraudebestendige paspoort heel anders. Nog voor de discussie met het kabinet nam de Tweede Kamer unaniem een motie van de CDA-er Van der Sanden aan waarin werd uitgesproken dat "de bevindingen" van de commissie "op hoofdlijnen" werden aanvaard.

Met grote belangstelling zullen Meijer en de zijnen volgende week vooral de discussies volgen tussen Van Gijzel, de man die geldt als de 'vader' van de Bijlmer-enquête, en minister Borst (Volksgezondheid). Het lot van Borst en van hun eigen moeizame waarheidsvinding ligt immers in handen van Van Gijzel en de PvdA-fractie.

De commissie verwijt Borst (D66) dat het aantal mensen dat kampt met gezondheidsklachten die verband zouden kunnen houden met de Bijlmerramp door haar passieve houding meer is toegenomen dan nodig was. De minister is het hiermee geheel oneens en heeft gezegd haar functie te zullen neerleggen als de Tweede Kamer dit standpunt overneemt.

Haar eigen partij en de VVD staan nog pal achter haar, terwijl het CDA, GroenLinks en de kleinere oppositiepartijen de forse kritiek van de commissie op Borst steunen. De PvdA heeft ook kritiek op de passieve opstelling van Borst, maar laat nog in het midden of ze zich op het moment suprme bij de oppositie zal scharen.

Borst zelf toonde zich gisteren vol goede moed over de afloop van het debat van volgende week. "Ik heb wel voor hetere vuren gestaan", zei ze. Dat ze zich echter wel degelijk zenuwachtig maakt, bleek woensdagmiddag. Op een nogal schutterige manier probeerde ze de Inspectie voor de Gezondheidszorg, die onder haar ministerie valt, in bescherming te nemen. Die zou begin maart bewust de datum hebben gemanipuleerd waarop ze voor het eerst was ingelicht door het Amsterdamse AMC over enige gevallen van auto-immmuunziekten, die weer zouden samenhangen met de Bijlmerramp. Borst gaf haar partijgenoot Van Walsem en VVD-woordvoerster Van Blerck, Kamerleden van wie ze weet dat die aan haar kant staan, een kopie van een andere brief, waaruit viel op te maken dat de inspectie de data niet had willen bijstellen. Daarmee streek ze de Kamerleden die niet zo'n kopie hadden ontvangen, onnodig tegen de haren in.

Behalve Borst zullen ook vice-premier Jorritsma en premier Kok opgelucht ademhalen als ze het debat van volgende week zonder kleerscheuren doorstaan. Zij beseffen evenals hun fractieleiders dat de kansen daarop toenemen, naarmate ook Borst zelf zich meer in veilige haven weet te manoeuvreren. Als zij het niet 'overleeft', zou ook de druk op hen toenemen. Juist daarom mag worden verwacht dat de PvdA als het erop aankomt, Borst minder hard zal aanpakken dan Van Gijzel gisteren suggereerde. Het is immers zaak Kok zo min mogelijk schade te laten lijden.

De afgelopen dagen heeft Van Gijzel al een aantal conclusies terzijde geschoven. Maar als de PvdA enkele van de belangrijkste eindconclusies uit het rapport niet steunt, betekent dat een nieuwe slag voor de enquêtecommissie. Die was eerder tijdens het debat met de Tweede Kamer toch al diep door het stof gegaan. Een meerderheid in de Kamer laakte de manier waarop ze een omstreden geluidsband naar buiten had gebracht. Op die tape kregen luchtverkeersleiders kort na de ramp te horen dat het verongelukte toestel giftige en gevaarlijke stoffen aan boord had. Zij besloten dat nieuws, dat later niet bleek te kloppen, "onder de pet" te houden. Dit bericht leidde eerst tot grote onrust in het land wegens de 'gevaarlijke' aard van de lading. Al spoedig volgde er echter een storm van kritiek, omdat de commissie de bevolking al dan niet bewust op het verkeerde been had gezet. De juiste informatie over de lading was immers op de avond van de ramp al beschikbaar gekomen.

Meijer bood hiervoor meerdere keren zijn excuses aan, maar hield tegelijk vol dat de commissie het achterhouden van informatie door ambtenaren hiermee aan de kaak had willen stellen. Gisteren bood Meijer opnieuw verontschuldigingen aan: ditmaal wegens een suggestieve toespeling in een regionaal dagblad dat premier Kok zich zou hebben bezondigd aan meineed. Het opmerkelijkste wapenfeit van de enquêtecommissie, het achterhalen van de gedurende zes jaar onvindbare vrachtdocumenten over 20.000 kilo lading, kreeg hierdoor veel minder aandacht dan voorzitter Meijer en de zijnen eigenlijk hadden mogen verwachten.

( a d v e r t e n t i e s )