NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Werken aan vrede in de 21ste eeuw

In Den Haag wordt vier dagen geconfereerd over de vrede. De internationale belangstelling is groot.

Door onze diplomatiek redacteur J.M. BIK

DEN HAAG, 12 MEI. Pakistani, Somaliërs, Britten, Brazilianen, Amerikanen, Indonesiërs en zo'n vijfduizend andere deelnemers uit de hele wereld zijn vandaag in het Haagse Congresgebouw begonnen aan een vierdaagse mammoetconferentie. Onder hen: vredes- en milieuactivisten, artsen, natuurkundigen en juristen, strijders tegen racisme en de onderdrukking van vrouwen en kinderen, oud-ministers, kunstenaars, dans- en toneelgezelschappen, jongerengroepen en vertegenwoordigers van soms zeer uiteenlopende niet-gouvernementele organisaties. En Nobelprijswinnaars als de Birmese Daw Aung San Suu Kyi, de Timorees Jose Ramos Horta, de Zuid-Afrikaan Desmond Tutu. Naam van de bijeenkomst: The Hague Appeal for Peace (HAP), een initiatief van grote vredesorganisaties als de Internationale associatie van advocaten tegen kernwapens (Ialana) in Den Haag, het Internationale vredesbureau (IPB) in Genève, de Internationale vereniging van natuurkundigen voor de voorkoming van nucleaire oorlogen (IPPNW) in Boston en de Wereldfederalistenbeweging (WFM) in New York. Grote gangmakers zijn de Amerikaanse veteraan-vredesactivisten Cora en Peter Weiss.

Hun conferentie kreeg in 1997 de zegen van de Verenigde Naties en is mede bedoeld als een niet-gouvernementele herdenking van de Vredesconferentie van Den Haag van 1899, waaruit de latere Volkenbond, de Verenigde Naties en in Den Haag gevestigde instituties als het Vredespaleis met zijn Permanente Hof van Arbitrage en het Internationaal Gerechtshof min of meer zijn voortgekomen. En, veel later, het VN-tribunaal voor oorlogsmisdaden in voormalig Joegoslavië. Alsook, straks, het Internationaal Strafhof van de Verenigde Naties. Doel van het Haagse Appeal for Peace is het opstellen van een Agenda voor Vrede en Gerechtigheid voor de 21ste eeuw. Op de nogal ambitieuze ontwerp-agenda prijken liefst 48 onderwerpen. Die variëren van een Wereldwijd Actieprogramma ter voorkoming van oorlog tot de Bevordering van een beter gebruik van natuurlijke hulpbronnen en van de Uitbanning van raciale, etnische, seksuele en religieuze discriminatie.

Ook is er nog een omlijstend cultureel programma (films en andere kunstuitingen over thema's als oorlog en onderdrukking) op andere Haagse locaties. Voorts was er, vanmorgen, een voorgelezen groet en warme bemoedigingsboodschap van de Zuid-Afrikaanse president en Nobelprijswinnaar Nelson Mandela. En een openingswoord van minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken), wiens ministerie gisteren vrij koeltjes aankondigde dat dat woord 'kort' zou zijn. Zaterdag zal Kofi Annan, secretaris-generaal van de VN, een rede houden.

Vier dagen lang zijn er fora, workshops, discussiebijeenkomsten en culturele manifestaties. Geen enkele deelnemer hoeft tegen zijn of haar zin de conclusies van die sessies te delen, maar die conclusies moeten er wel komen en uiteindelijk, begin volgende week, de geplande Agenda voor de 21ste eeuw opleveren.

Volgende week dinsdag en woensdag wordt in het Vredespaleis officieel herdacht dat de destijds achttienjarige koningin Wilhelmina die conferentie op 18 mei 1899 opende in paleis Huis ten Bosch, waar nu haar kleindochter woont. De ironie wilde dat die Haagse Vredesconferentie op de drempel van de bloedigste eeuw in de historie kwam. Zij was bedacht door de Russische tsaar Nicolaas II, die daarvoor trouwens vooral economische motieven had. Want hij wilde - toen was dat ook al een punt van zorg - liever de economie, het onderwijs en de infrastructuur van Rusland verbeteren dan meedoen aan de geldverslindende wapenwedloop van de toenmalige Europese grootmachten. Om de gevoeligheden van andere grootmachten te ontzien, werd een klein neutraal land als Nederland gekozen als plaats voor een conferentie van 26 landen over ontwapening en internationale regels voor de voorkoming van oorlog.

Die conferentie van 1899 wordt gezien als bakermat van de moderne diplomatie. Haar zogeheten 'Haagse themata' - ontwapening, humanitair oorlogsrecht en vreedzame beslechting van geschillen tussen staten - zijn voor de vastlegging van internationaal recht nog steeds van kardinaal belang.

Niettemin, tot de bouw van het Vredespaleis, tussen 1907 en 1913 (een jaar voor de Eerste Wereldoorlog begon), kwam het maar net. Want pas na ruim twee jaar aarzelen, en nadat de Belgische koning Leopold al een locatie in de buurt van Brussel had aangeboden, besloot de gemeenteraad van Den Haag een deel van het landgoed Zorgvlied aan de Scheveningse Weg beschikbaar te stellen. Minister Van Aartsen spreekt volgende week in het Vredespaleis wéér, maar dan wat langer. Koningin Beatrix, premier Kok en Kofi Annan zullen aanwezig zijn bij het begin van de tweedaagse officiële, door Van Aartsens voorganger Van Mierlo voorgezeten herdenking van de eerste Haagse Vredesconferentie. Dat deze herdenking de officiële is, blijkt ook daaruit dat volkenrechtgeleerden uit binnen- en buitenland zich er zullen bezighouden met de "normatieve en wetgevende aspecten" van de conferentie van 1899.

Zo beleeft Den Haag, dat als 'begunstigde van 1899' graag hoofdstad van de internationale rechtsorde heet, in één week twee uitersten tussen Congresgebouw en Vredespaleis. Met af en toe een schuine blik naar Kosovo, dat bij dit eeuwfeest voor de historische ironie zorgt.

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.