NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Opschudding op de Duitse televisiemarkt: de mediamagnaat Rupert Murdoch heeft de rechten voor de Champions League weggekaapt van concurrent Bertelsmann. 'Een tv-haai overvalt Duitsland'.

Door WILLEM WANSINK

BERLIJN, 12 mei Rupert Murdoch, de Brits-Australische media-magnaat die vorige week de Duitse televisiemarkt openkrikte, is een verstokte zendeling van het vrijemarktdenken. Hij wil één ding: groter worden in Europa. Daarvoor heeft hij de strijd aangebonden met de Duitse mediareuzen Bertelsmann en Kirch.

Duitsland siddert. Voor de Bondsrepubliek met zijn vele gesloten familiebedrijven is Murdoch de verpersoonlijking van de nietsontziende wereldkapitalist. De ruige angelsaksische multimiljardair, die Margaret Thatcher aan de macht hield, moet weinig weten van ordelijke arbeidsverhoudingen, ondernemingsraden en de Duitse traditie van medezeggenschap (Mitbestimmung). Rupert Murdoch (68) is een media- tsaar. Hij vergaarde zijn fortuin in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten met kranten als de Sun, The Times, de New York Post, de televisiezenders BSkyB en Fox, en de filmstudio 20th Century Fox. Zijn News Corporation is het vijfde mediaconcern in de wereld. Het heeft een omzet van omgerekend 18 miljard gulden per jaar en telt 26.500 medewerkers.

Murdoch, een goede vriend van de Britse premier Tony Blair, bezit de exclusieve rechten voor het Britse topvoetbal, de Britse Premier League, en het Amerikaanse basketbal. Enkele jaren geleden liet hij zijn oog vallen op de televisiemarkt in Europa. Hij is gefascineerd door de 28 miljard mark die jaarlijks aan tv-advertenties wordt omgezet. Eenderde daarvan wordt in Duitsland verdiend, vooral tijdens belangrijke voetbalwedstrijden.

Tot nu toe stond Murdoch in Duitsland grotendeels buitenspel.

Telkens werd hij afgeremd door het Bertelsmann-concern en door Leo Kirch, die de commerciële televisiemarkt onder elkaar hebben verdeeld. Maar vorige week sloeg hij zijn slag. Namens de 'vrouwenzender' TM3 uit München, die sinds 1998 voor 66 procent in handen is van Murdoch, kocht hij voor de komende vier jaar de uitzendrechten van de Champions League, de Europese voetbalcompetitie. Deze 'coup' kostte hem 850 miljoen mark (zo'n 960 miljoen gulden). Veel geld, maar peanuts voor iemand die onlangs een kleine negen miljard gulden kon incasseren, nadat hij 18 procent van zijn Amerikaanse tv-bedrijf Fox naar de beurs had gebracht. Met zijn handelwijze opende Murdoch rechtstreeks de aanval op de Duitse tv- zender RTL. Tot de finale van Bayern München tegen Manchester United, op 26 mei, zendt RTL de Champions League uit. Pas door het voetbal werd de zender groot. Voor het nieuwe seizoen wilde RTL, eigendom van Bertelsmann, niet meer betalen dan 160 miljoen mark. De Europese voetbalunie UEFA zakte tot 180 miljoen. Toen de besprekingen vastliepen, legde Murdoch prompt 212,5 miljoen mark per seizoen op tafel.

Murdochs Duitse concurrenten, de commerciële televisiebazen en de sportpresentatoren toonden zich onaangenaam verrast - zij vrezen de laan uit te vliegen. Het massablad Bild, eigendom van het Springer-concern in Berlijn, schreef met grote letters op de voorpagina: "TV-haai overvalt Duitsland". En: "Miljoenen mensen kunnen niet meer gratis naar de Champions League kijken." Bild beweert dat Murdoch de kijker wil laten betalen voor voetbal, maar dit lijkt vooralsnog niet waar. Het liberale Hamburgse weekblad Die Zeit noteerde met een kennersblik: "Typisch Murdoch. Zojuist zag hij er nog uit als verliezer. In Europa wilde hem niets lukken. Nu is hij weer boven Jan." Der Spiegel noemde hem een Angstgegner. Maar de voetbalbonzen zijn enthousiast. Zeker nu ze weten dat Murdoch met TM3 ook aast op de uitzendrechten voor de veelbekeken Duitse voetbalcompetitie, de Bundesliga. Momenteel liggen de rechten voor de Bundesliga bij de tv-zender SAT.1, dat eigendom is van de Kirch-familie.

Eind van de maand beginnen de besprekingen over de periode na de zomer van 2000. Manager Uli Hoeness van Bayern München, dat afgelopen week voetbalkampioen werd, verwacht dat de verkoop van de uitzendrechten de clubs veel geld oplevert. Voor het eerste jaar wordt ten minste 50 miljoen mark extra verwacht.

Met Murdoch heeft de Duitse tv-sector er een gevreesde speler bijgekregen. Tot nog toe werd deze markt gedomineerd door het Bertelsmann-concern uit Gütersloh en door Leo Kirch (71), de handelaar in filmrechten uit Ismaning bij München. Zijn Kirch- Gruppe (geschatte beurswaarde in 1998: zeven miljard mark) is eigenaar van de zenders SAT.1, Pro Sieben, Kabel 1 en het sportkanaal DSF.

Bertelsmann, na Time Warner en Disney het derde mediaconcern in de wereld, heeft een jaaromzet van 22 miljard mark. Via zijn dochteronderneming CLT-Ufa bezit Bertelsmann de tv-zenders RTL, RTL 2, Super RTL en 37,5 procent van Vox. Tot nog toe zijn de marges in de commerciële tv trouwens gering. Slechts Pro Sieben en RTL zijn winstgevend. En na een aanvankelijke terugval zijn de publieke omroepen (ARD en ZDF) opnieuw marktleider.

Murdoch zelf is geen onbekende in Duitsland. In het verleden spande hij met Kirch samen tegen Bertelsmann, en met Bertelsmann tegen Kirch. Sinds 1994 bezit hij 49,5 procent van de aandelen in de televisiezender Vox. Al geruime tijd wil hij dit belang vergroten. Omdat Bertelsmann, dat hem als een serieuze concurrent beschouwt, dit verhinderde, koos Murdoch de omweg via het tot nu toe onbekende TM3. De omroep, die bekend staat als een 'vrouwenzender', heeft in Duitsland een marktaandeel van 0,7 procent. De zender is op het Bavaria-terrein bij München gehuisvest. TM3 heeft geen enkele ervaring op sportgebied. Mede- eigenaar Herbert Kloiber, die 33 procent van de aandelen bezit, heeft laten weten dat presentatoren en verslaggevers niet bang hoeven te zijn. Hij is zelfs bereid personeel van RTL over te nemen. "Laat ze maar bellen."