NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Ook zonder Kosovo-oorlog zou het zo moeten: een minder uitbundig bevrijdingsfeest. Ik was wel aan een pauze toe na al die leut van Koninginnedag, zeker op televisie. Teveel mayonaise in een week. Alle nationale dagen op een kluitje. Dus zocht ik de rust van religie.

In Tussen Hemel en Aarde voerde presentator Wilfred Kemp een gesprek met rabbijn Evers. Kemp gaat met een drakerig opgesierde bus door het land om daarin bekende personen over hun geloof te ondervragen. Met een Mariabeeld op het dak en glas in lood in de achterruit rijden ze naar hun favoriete plek, mogen ze een persoon uitnodigen en krijgen ze aan het einde een zogenoemde 'fax uit de hemel' met onder andere de vraag of ze willen worden begraven of gecremeerd.

Godsdienst is een groei-onderwerp, zeker op de televisie. Het past bij de hang om zich te onderscheiden. Ook autochtonen vormen stromingen in de multiculti-melée. De kerktoren is authentieker dan de M-bogen van McDonald's langs de autobaan. De eigen leefregels geven een sterker identiteitsgevoel dan de inzichten van de pop-psychologie.

Kemp heeft een betere formule dan Jacobine Geel met haar zweverige religieuze praatprogramma Geel dat maar niet van de grond komt. Geloof is meer dagelijkse praktijk dan theorie. En Kemp interviewt beter. Onder leiding van Geel zag ik onder andere de schrijfster Vonne van der Meer ongemakkelijk schuivend met Huub Oosterhuis over het kruis praten. Ik had haar liever met Kemp gezien op haar favoriete kerkplein. Kemp heeft iets poezigs maar zijn vragen blijven direct en to the point.

De formule brengt verrassingen. Voormalig bisschop Br, bijvoorbeeld, nodigde een jaarclubgenoot uit van het Utrechtse corps waar hij lid van was geweest.

Het CDA-Kamerlid Schreijer-Pierik, varkensboerin uit Twente, kon het niet laten en ging met de schrijver Koos van Zomeren over varkens discussiëren, niet echt een religieus onderwerp. Zij heeft iets fanatieks. Zo vormde zich een portret van een vrouw uit de snel gestegen nieuwe boerenstand, hoogtechnologisch maar geworteld in de kerkelijke dorpstraditie. Ik zag ook een geamuseerde discussie tussen Maarten 't Hart en EO-baas Andries Knevel.

De in 1954 geboren rabbijn Evers gaf al meteen blijk van de gesloten cultuur waarin hij verkeert door zijn moeder uit te kiezen als gespreksgenoot. Hij heeft tien kinderen en zijn favoriete plek is zijn huiskamer. Zijn ouders waren niet-religieuze socialisten.

Toch liet zijn moeder zich rond 1970 door haar zoon en twee jongere kinderen overhalen om haar keuken kosher in te richten. Thuis was toen de enige plek waar de kinderen niet kosher aten. Ik zou graag meer willen weten over die verandering en waarom Evers tegen de atheïstische tijdgeest in ging. Zijn leeftijdgenoten verzetten zich toen juist tegen hun kerkelijke ouders. De religiositeit was ook een reactie op de oorlog volgens zijn moeder, maar hoe dan? Helaas moest Kemp weer overgaan op zijn volgende kermisnummer. Op zulke momenten blijven de gesprekken te oppervlakkig.

Bij elke vorm van orthodoxie horen superioriteitsgevoelens. Elke onthouding, elke naleving van een regel is een overwinning op de omgeving en op de anderen die het niet doen. Dat is waarschijnlijk de paradoxale 'vrijheid' waar de moeder van Evers op doelde.

Wat zou Evers zeggen als hij de liberale rabbijn Soetendorp als eerste in de hemel tegenkwam, was de typisch katholieke vraag van Kemp. Evers zou verbaasd zijn dat die orthodox was geworden. Want als liberaal kan hij er niet komen.

Toevallig begon vlak na Tussen Hemel en Aarde een herhaling van Netwerk met een lange reportage over de orthodoxie in Israel. De preciezen zijn daar minder redelijk dan Evers. De universitaire socioloog Nachman Ben Yehouda was door de orthodoxen uit zijn huis en wijk verdreven en vreesde het moment dat de snel groeiende theocraten de vinger zouden kunnen houden op "de knop van de atoombom". Dan liever mayonai se.