NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

DIRK LIMBURG
Je hebt van die gidsaankondingen die te veel beloven en toch te weinig zeggen. Zo blijkt de documentaire over het 322 Squadron - de luchtmachteenheid die op 24 maart nog een Joegoslavische Mig neerschoot- zich in werkelijkheid te beperken tot de oorlogsjaren. En dan is het ook nog vooral een blik door de ogen van één van de piloten, Frans van Eijk uit Alkmaar.

Frans van Eijk leeft niet meer.

Tijdens een actie vanaf vliegveld Woensdrecht tegen gronddoelen in Duitsland werd hij op 14 februari 1944 geraakt door afweergeschut. Hij had uit zijn Spitfire kunnen springen, maar probeerde terug te vliegen naar het bevrijde deel van Nederland.

Zijn familie is de toenmalige squadron-commandant nog altijd dankbaar voor de verzegelde kist met Frans' persoonlijke eigendommen die ze enige tijd later ontving. Zelfs zijn tandenborstel zat er in - maar ook agenda's en vooral filmpjes die gemaakt bleek te hebben tijdens zijn oorlogsjaren in Engeland. Daaruit spreekt de persoonlijke geschiedenis van een van de mensen die streden en sneuvelden voor het vaderland.

Cameo heeft van het materiaal een bijzondere documentaire gemaakt. Dankzij de inhoud van de kist hebben ouders, broers en zusters de bijna vijf jaren die Frans uit hun leven was voor ogen kunnen halen. Uit de schaarse brieven - vaak stevig met de schaar gecensureerd door de bezetter - wisten ze weinig meer dan dat hij na de capitulatie in mei 1940 met enkele andere militairen van de in IJmuiden gelegerde luchtafweerafdeling naar Engeland was overgestoken en in vage lijnen hoe het hem daarna verging.

Zo schreef hij, in de statige stijl van die tijd, in 1943 aan zijn moeder: "Mijn werkkring heeft een hele verandering ondergaan. Nu maar niet peinzen wat het is, want het is niets bijzonders." Uit logboeken en de korte notities in zijn zakagenda blijkt dat hij op dat moment na een saaie tijd in het Nederlands Legioen - zomer 1941 ingezet voor het rooien van aardappels - en de prinses Irene-Brigade aan de vliegopleiding bij de RAF is begonnen.

Frans van Eijk filmt het dagelijks leven van de soldaten op de basis tijdens voetbalwedstrijdjes, dollend met een brandslang, vanuit de cockpit en in het zwembad.

Hij legt het 'zenuwplasje' van de piloten voor een missie vast, is bij de trouwerij in een naburig dorpje van een Nederlandse piloot met een aantrekkelijke Britse en maakt opnames van de regelmatige bezoeken van het koninklijk huis. Het mooiste fragment is met prinses Juliana. Elegant een sigaret rokende vanuit de linkerhand, zie je haar in en uit een legertent gaan. Dat de filmpjes meest in kleur zijn en allemaal zwijgend, geeft de vreemde combinatie van nabij en ver die ook spreekt uit ander materiaal uit een periode die tot voor enkele jaren in 'gepast' zwartwit bekend was.

Op een prettige manier relativeert en vermenselijkt de documentaire het in de overlevering roemruchte verleden van het three two two. Aan D- day mochten de Nederlanders niet mee te doen, luchtgevechten bleven beperkt tot het neerhalen van vliegende V1-bommen - het squadron werd vooral ingezet tegen gronddoelen.

Wie na lezing van de toelichting in een televisiegids een geschiedenis van het 322 verwacht, komt bedrogen uit, maar leert wel een van de mensen kennen die vandaag herdacht worden.

Antenne: 322 Squadron, TV2, 21.15-22.00u.