NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'Turkije krijgt coalitie van nationalisten'

ANKARA, 20 APRIL. De Turkse premier Bülent Ecevit, win naar van de parlementsverkiezingen van zondag, maakt zich volgens Turkse kranten op om met de eveneens succesvolle, extreem-rechtse Partij van Nationalistische Actie (MHP) over de vorming van een coalitieregering te gaan praten.

Columnisten zagen zo'n coalitie als logisch, omdat de twee partijen hetzelfde denken over de Koerdische kwestie en de noodzaak van een sterke staat.

De officiële uitslag van de verkiezingen was vanmiddag nog niet bekendgemaakt. Maar het was duidelijk dat Ecevits Democratisch Links (DSP)met 22,2 procent van de stemmen de grootste is geworden, gevolgd door de MHP met 18,2 procent.

Door het ingewikkelde zetelverdelingssysteem had de DSP vanmiddag, toen 90 procent van de stemmen was geteld, maar drie zetels meer dan de MHP (133 tegen 130). Ecevit zei gisteren tegenover de krant Cumhuriyet dat MHP- leider Devlet Bahceli hervormingen had doorgevoerd in zijn partij, die in het verleden werd geassocieerd met rechts straatgeweld. ,,Het lijkt erop dat de MHP haar oude lijn heeft verlaten'', zei hij. Bahceli op zijn beurt beaamde dat. ,,Niemand hoeft bang te zijn voor de MHP'', zei hij tegen de krant Hurriyet. ,,In sommige intellectuele kringen ziet men de MGHP als marginale partij, maar we staan helemaal in het midden vasn het politieke spectrum''.

Bahceli had ook lovende woorden voor Ecevit. ,,de heer Ecevit is een gewaardeerde staatsman die is groot geworden in het Turkse politieke leven'', zei hij. ,,De eerste signalen'', kopte Hurriyet. De twee partijen hebben samen niet voldoende zetels in het parlement (550 zetels) voor een meerderheidskabinet. Gespeculeerd wordt dat een van de twee verzwakte conservatieve partijen in het geval van zo'n coalitie als derde partner toetreedt.

De Griekse pers toonde zich vanochtend al bezorgd over de vorming van een nationalistische coalitie. Volgens de Griekse media zal die zich harder opstellen ten aanzien van Griekenland en Cyprus. De in de parlementsverkiezingen verzwakte moslim-fundamentalistische Partij van de Deugd (van 21 naar ruim 15 procent van de stemmen) heeft in de gelijktijdig gehouden lokale verkiezingen de burgemeesterschappen van verscheidene grote steden, waaronder Istanbul, Konya en Kayseri, behouden.

In Ankara, dat ook een fundamentalistische burgemeester heeft, was sprake van een nek-aan-nekrace met de Republikeinse Volkspartij (CHP), die in de parlementsverkiezingen de kiesdrempel niet haalde. (Reuters, AP, AFP)

Het 'respectabele imago' van de Grijze Wolven

Bij de verkiezingen van zondag in Turkije heeft de Partij van Nationalistische Actie - de Grijze Wolven - een verrassend grote overwinning geboekt. Extremistisch stelt de partij zich vooral nog ten aanzien van de Koerdische kwestie op.

Door onze redacteur BERNARD BOUWMAN

ISTANBUL, 20 APRIL. Met een gespeeld gebaar van wanhoop brengt Mehmet Gül, nieuw Turks parlementslid voor de extreem-rechtse Partij van Nationalistische Actie (MHP), de hand naar zijn hoofd. Was hij in zijn vurige betoog over de noodzaak om de inflatie te bestrijden, toch bijna het belangrijkste programmapunt van de MHP vergeten: het ophangen van de gevangen Koerdische separatistenleider Abdullah Öcalan. En het Koerdische probleem meer in het algemeen? ,,In een seconde opgelost'', zegt Gül met nadruk.

Er wordt uitbundig gelachen in het hoofdkwartier van de MHP in Istanbul. Want ook voor de 'Grijze Wolven' zelf - wier gemiddelde leeftijd niet hoger dan achttien jaar lijkt te liggen - kwam de overwinning in de verkiezingen van zondag als een grote verrassing. De opiniepeilers gingen er van uit dat de MHP net boven de kiesdrempel van 10 procent zat, maar nu bijna alle stemmen zijn geteld, blijkt de partij meer dan 18 procent te hebben behaald. Volgens waarnemers profiteerde de MHP, die in haar campagne de geneugten van het Turk-zijn bezong en een harde aanpak van het Koerdische probleem propageerde, van de nationalistische euforie die zich meester heeft gemaakt van Turkije na de arrestatie van Öcalan in februari.

Vader van het ultra-nationalisme in Turkije was de in 1997 overleden Alparslan Türkes. In 1960 vervulde hij een centrale rol bij een militaire staatsgreep, de eerste in een serie van drie die Turkije in zijn moderne geschiedenis heeft gekend. Türkes, die vanaf 1965 het hoofd was van diverse ultra-nationalistische partijen, droomde van een groot rijk dat alle etnische Turken tot aan China zou moeten omvatten. Nog steeds is de MHP voorstander van de stichting van een ministerie van Turkse Zaken, dat de banden met de etnische broeders zou moeten aanhalen. Türkes' geliefde symbool was de wolf, naar het legendarische dier dat een Turks volk in Centraal-Azië vanuit slavernij naar de vrijheid voerde. De lijfwachten van Basbug (opperhoofd) Türkes plachten hem te begroeten door wolfsgehuil na te bootsen.

Grijze Wolven - bij veel oudere Turken roept de term angstige herinneringen op. In de jaren zeventig immers vochten de Wolven in de straten van Turkije een burgeroorlog uit met sympathisanten van extreem-linkse partijen. Daarbij kwamen naar schatting 5.000 mensen om het leven. Omdat de MHP graag een respectabele politieke partij wil zijn en de huidige partijleider Bahceli al te heethoofdige aanhangers de deur heeft gewezen, wil Gül die hele episode het liefst vergeten. ,,Wolven horen in het veld', zegt hij lachend, ,,als je ze opsluit in de stad weet je van te voren dat ze gaan knokken.'' Ook buiten Turkije lieten de Grijze Wolven van zich horen. In diverse Europese landen terroriseerden aanhangers van de beweging de Turkse immigranten-gemeenschappen. Politie-onderzoekers gaan er van uit dat de beweging nauwe banden had met de drugshandel in Europa, mede om zo de aankoop van wapens te kunnen financieren. In 1981 voerde een voormalige Wolf, Mehmet Ali Agca, een moordaanslag uit op de huidige paus, Johannes Paulus II, waarbij deze zwaar werd gewond.

In de jaren voor zijn dood deed Türkes zijn best om het extremistische imago van zijn beweging te verzachten. Enkele malen toonde hij zich zelfs voorstander van een bundeling van alle rechtse krachten in Turkije. Zijn opvolger Bahceli heeft die verzoenende koers voortgezet. Volgens Bahceli, een 51-jarige doctor in de economie, is de partij niet extreem-rechts maar gematigd-rechts. Een van zijn eerste beslissingen als partijleider was dat MHP-leden geen spijkerbroeken meer mochten dragen, omdat dat afbreuk doet aan het 'respectabele imago' van de partij. Na de verkiezingen van zondag lieten diverse kopstukken van de partij zelfs weten dat er eigenlijk weinig verschil was tussen de economische politiek van centrum-linkse DSP van premier Ecevit en die van de MHP.

Alleen op één punt heeft de MHP haar extremisme behouden: het Koerdische vraagstuk. Tijdens de verkiezingscampagne liet de partij steeds weer weten dat de PKK op geen enkele genade hoefde te rekenen. En het is juist die boodschap die bij een groot gedeelte van het Turkse electoraat is aangeslagen. Volgens parlementslid Gül betekent dat echter helemaal niet dat de MHP tegen alle Koerden is. ,,In een land als Italië gooi je communisten en echte Italianen toch ook niet zomaar op een hoop?'' Want eigenlijk, vindt Gül, is het de PKK zelf die oorlog voert tegen de Koerden. ,,Wie gooien de bommen in steden als Sirnak? Dan zijn niet wij, maar dat is de PKK''. En dus is er geen Koerdisch probleem maar een PKK-probleem. En als dat is opgelost, wacht het grote Turkse volk een mooie toekomst, denkt Gül. En daar mogen ook Koerden aan deelhebben. ,,Wij kijken niet wie Koerd is en wie niet; onder ons dak is er voor iedereen plaats'', zegt hij met nadruk.

NRC Webpagina's
20 APRIL 1999

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.