NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Nog maar weinig Kosovaren zijn van Albanië naar Italië getrokken. De regering in Tirana ontmoedigt dan ook het vertrek van de vluchtelingen. ,,De evacuaties dragen alleen bij aan Milosevic' strategie om Kosovo te zuiveren.''

Door onze redacteur YAEL VINCKX

VLORE, 9 APRIL. De mensensmokkelaars houden zich vandaag verborgen in Vlorë. De Albanese politie zoekt hen: gisteren werd een man uit Fier doodgeschoten bij de haven. De ruzie ging ongetwijfeld over geld, mensen of drugs, weet Joshua, een jonge Albanees die wel eens wat bijverdient met smokkeloperaties.

Opvallend afwezig in de havenstad Vlorë is ook de voorspelde toestroom van Kosovaren op doorreis naar Italië. De smokkelboten liggen klaar; in de Italiaanse kustplaatsen Bari en Brindisi zijn opvangkampen in gereedheid gebracht. Maar de Kosovaren komen niet. Voorlopig niet.

,,De vluchtelingen zijn nog in shock'', zegt Joshua op een terras aan de drukke hoofdstraat van Vlorë. ,,De meesten zijn maar net verdreven, ze koesteren hoop snel terug te kunnen. Ze denken er helemaal niet aan om naar West-Europa te gaan.'' Er is een andere reden waarom de Kovosaren niet naar Italië varen. De Serviërs hebben al hun geld afgenomen. Haziz Kubeski en enkele tientallen andere mannen werden op hun vlucht gescheiden van de vrouwen. Van de mannen haalden de Serviërs al het geld uit hun zakken, van de vrouwen rukten ze alle sieraden af. ,,Zo'n 25.000 mark hebben ze gestolen'', zegt hij treurig. De Kosovaren kunnen de oversteek over de Adriatische Zee - de normale prijs is zo'n 800 gulden - dus gewoon niet eens betalen.

Wel hebben de smokkelaars enkele dagen geleden een handvol Kosovaren voor niets overgezet in hun razendsnelle speedboten, maar toen gewone Albanezen zich gingen voordoen als gevluchte Kosovaren kwam aan deze liefdadigheid snel een einde, vertelt Joshua. Nu zetten de smokkelaars de Kosovaren over voor de helft van de normale prijs. Aan het accent proberen ze te ontdekken of iemand daadwerkelijk uit Kosovo komt.

De Albanese regering stimuleert het vertrek van de Kosovaren niet. ,,De vluchtelingen moeten op de Balkan blijven om zo snel mogelijk naar hun huizen te kunnen terugkeren'', herhaalde president Rexhep Meidani de afgelopen dagen. In Albanië bestaat daarover consensus. ,,We zijn dankbaar voor de hulp, maar het Westen moet zijn hulp binnen Albanië aanbieden'', vond oppositieleider Sali Berisha. En de minister van Informatie, Musa Ulqini, zei dat de evacuaties ,,alleen maar bijdragen aan Milosevic' strategie om Kosovo etnisch te zuiveren''.

Vjollca Hexhiller wil wel naar Italië. Ze komt uit de buurt van Prizren, in het zuiden van Kosovo, en heeft vier kinderen: twee jongens van veertien en twaalf jaar en een meisjestweeling van zeven.

Op naar Italië, 'er zit niets anders op'

Zes dagen geleden is ze met de kinderen en haar vader gevlucht, nadat het gezin van de onderwijzer in het dorp door de Serviërs was vermoord. Een van haar zoons heeft het zelf gezien. Nu zitten ze in het huis van een Albanees die twaalf Kosovaren heeft opgenomen. Vjollca's man werkt in Italië, of werkte, want na een ongeluk in de landbouw is hij afgekeurd en ontvangt hij een uitkering. Hij vertrok zes jaar geleden vanuit Vlorë naar Italië, maar is sinds twee dagen weer terug om zijn gezin op te halen. ,,De procedure voor gezinshereniging duurt te lang'', meent Vjollca. ,,We hebben daarom besloten om illegaal, in een speedboot te gaan.'' Is ze niet bang? ,,Wat moeten we doen? Er zit niks anders op.'' Maar zo gemakkelijk vinden ze geen mensensmokkelaar. Gisteren bood een man zich aan, al wilde hij de twee meisjes niet meenemen. De overtocht is te gevaarlijk, had hij gezegd. Waarschijnlijk was hij bang te worden verraden door de huilende tweeling. Want Kosovaren en immigranten worden in het donker overgezet, en huilende kinderen kunnen tot ontdekking leiden. ,,Natuurlijk heb ik geweigerd'', zegt Vjollca en strijkt de tweeling aan haar voeten nog eens over de haren.

Ze liggen in de haven van Durrës; hardrubberen bootjes met enorme motoren. De oversteek naar Brindisi, zo'n zeventig kilometer, leggen ze in drie uur af. Op de rand van de bootjes zitten de bewakers, op de kade staan de hulpjes met gouden schakelkettingen om de nek en spiegelende zonnebrillen op hun neus. Vreemdelingen jagen ze weg. Een boot komt naar de kade, er worden zes lege jerrycans op het strand gegooid. Vullen met benzine, roepen ze. De lucht is helder, de wind ontbreekt: het wordt een perfecte nacht om mensen te smokkelen. Soms varen de smokkelaars wel twee keer op en neer, dan is het zo druk in de doorgang naar zee dat de bootjes tegen elkaar botsen. Laatst gebeurde dat nog, weet Joshua. ,,De lijken spoelden twee dagen later aan.''

Mensensmokkelaars hebben de macht in Vlorë - geen politieke macht, wel economische macht. De bevolking profiteert mee. Joshua somt op: boten moeten worden bestuurd, immigranten worden bij elkaar gebracht en ondergebracht in huizen, mensen worden bewaakt. Immers, al te vaak zijn er ripp-offs, dan steelt een mensensmokkelbende onder dreiging van een vuurwapen de te smokkelen klanten van een andere bende. De bevolking van Vlorë, die verdient aan de mensensmokkel, vindt het best. Vlorë is eeuwenlang een smokkel- en piratennest geweest.

Loco-burgemeester Fatos Hatimi schudt desgevraagd zijn hoofd. Hij houdt dezer dagen kantoor in een van de depots van Vlorë, waar honderden Kosovaren zijn ondergebracht. ,,De mensensmokkelaars hebben geen macht. Er zijn wel eens incidenten, maar dat is alles. Bovendien bestrijden we smokkel door samen te werken met de Italiaanse autoriteiten en kustwacht. Ook nemen we systematisch speedboten met te grote motoren in beslag.''

Politiecomissaris Sokol Koçin is er vandaag niet, anders had hij zijn verhaal zelf kunnen vertellen. Maar de agenten van Vlorë willen de gebeurtenis wel vertellen. Sokol Koçin, die zijn gezag wilde laten gelden, nam enkele maanden geleden vijf van de rond honderdvijftig smokkelboten in beslag. De smokkelaars reageerden woedend en eisten een gesprek. Koçin ging alleen naar hen toe. Een vergissing. De smokkelaars gijzelden hem. ,,Geef onze boten terug, dan krijgen jullie de commissaris terug.'' De autoriteiten gaven toe.

De smokkelaars betalen corrupte Albanese agenten en soms Italiaanse kustwachters. Joshua: ,,En hangt een helikopter boven de bootjes, dan draaien ze net zo lang rondjes tot de benzine van de helikopter op raakt.'' Een andere man verhaalt van de villa's die de smokkelaars hebben gekocht aan de Italiaanse kust. Van daaruit houden ze met geavanceerde radarapparatuur de bewegingen van de kustwacht in de gaten en bellen deze via de mobiele telefoon door aan de bootbestuurders. Die verleggen dan hun koers. En worden ze uiteindelijk toch ontdekt, dan gooien sommige smokkelaars de mensen in het water. Zo moet de kustwacht eerst af op de drenkelingen en kunnen de smokkelaars zich uit de voeten maken.

Vjollca laat zich niet afschrikken. Ze wil naar Italië, weer samen leven met haar man. Bovendien, wat wacht Vjollca bij terugkeer in haar dorp in Kosovo? Een uitgebrand huis, zegt ze. Italië - het moet lukken. ,,We verzinnen wel een manier.''

NRC Webpagina's
9 APRIL 1999

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.