NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Dick Wittenberg
DORDRECHT . Ook in Nederland is een oorlog gaande. In het gevecht om de miljardenmarkt voor mobiele telefoons buitelen de nieuwe aanbieders over elkaar heen om het land met een leger van zendmasten te bezetten. Daarbij worden bedrijven als Dutchtone, Ben, Libertel en Telfort niet alleen opgejaagd door de concurrentie, ook door een nationale overheid die hen bij het verstrekken van de kostbare licenties heeft verplicht om in recordtijd een telefoonnet met landelijke dekking uit de grond te stampen. Bij die geforceerde militaire operatie worden de nieuwkomers gehinderd door de oude monopolist KPN die formeel verplicht is om, waar mogelijk, zendmasten te delen, maar deze samenwerking systematisch saboteert.

Voor inspraak is geen plaats in tijd van oorlog. Regels, scrupules, normale omgangsvormen, allemaal ballast die de opmars remt. De mobiele telefoonbedrijven schakelden makelaars in om hoge locaties voor de vitale zendmasten te vinden. En die makelaars benaderden onroerend goed- maatschappijen als Vesteda Management, met bezittingen in alle delen van de natie. Of ze de portefeuille met panden mochten inzien, om een groot aantal plaatsen voor zendmasten te vinden. De telefoonbedrijven waren bereid om goed voor die service te betalen: voor elke zendmast tussen de 5.000 en 20.000 gulden per jaar aan huur.

Zo verrezen sinds midden vorig jaar honderden, duizenden zendmasten op flats, fabrieken en kantoorgebouwen. Zonder dat de bewoners of gebruikers geïnformeerd waren. In de meeste gevallen zonder dat de gemeenten om toestemming was gevraagd. Veel gemeenten voelden zich door de wildgroei van zendmasten overvallen, bevestigt de Dordtse wethouder drs. G. Veldheijzen, zegt ook een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, die deze week met beleidsrichtlijnen komt.

Telefoonbedrijven hebben ,,een overrompelingstactiek'' gevolgd, zegt mevrouw E. Schrijver, die in Dordrecht op de 14de en hoogste verdieping van een flatgebouw woont. Eind vorig jaar werd zonder enige aankondiging op het dak boven haar woning een batterij zendmasten geplaatst. Ze heeft een kopie gemaakt van het Duitse rapport Stress durch Strom und Strahlung. Ze wijst op de mogelijke gevolgen van pulsgemoduleerde signalen: hoofdpijn, concentratieverlies, slaapstoornissen, vermoeidheid, verhoogde kans op kanker, verzwakking van het immuunsysteem.

Volgens het rapport van de Gezondheidsraad over radiofrequente elektromagnetische velden van ruim twee jaar geleden maakt mevrouw Schrijver zich druk om niets. Wat vaststaat is dat de velden tot plaatselijke verhitting kunnen leiden. Daarom kwam de Gezondheidsraad met het advies om een limiet te hanteren voor de blootstelling aan straling. Die norm komt er in de praktijk op neer dat op 3 tot 5 meter van een zendmast geen gevaar meer bestaat. Deze limiet is uitsluitend gebaseerd op het thermisch effect van de straling. Volgens de wetenschappelijk secretaris van de Gezondheidsraad, stralingsdeskundige dr. E. van Rongen, is het gevaar van niet-thermische gevolgen uiterst klein en tot dusverre nooit wetenschappelijk aangetoond.

De Amsterdamse hoogleraar milieukunde, prof. dr. L. Reijnders, erkent dat nooit ondubbelzinnig is bewezen dat de straling het risico van slaapstoornissen en leukemie vergroot. Maar hij zegt dat er wel degelijk aanwijzingen voor zijn. Zolang er geen absolute zekerheid over de veiligheid bestaat, pleit hij voor het hanteren van het zogeheten voorzorgbeginsel. Liever een te voorzichtig beleid voeren dan later te worden geconfronteerd met onvoorziene gevolgen voor de volksgezondheid. Zo'n beleid voert Zwitserland: zenders voor mobiele telefonie mogen niet op woningen, scholen en ziekenhuizen worden geplaatst, zelfs niet in de directe omgeving.

Mevrouw Schrijver uit Dordrecht gaat verder. Zij is overtuigd van de schadelijke effecten van de straling, op basis van de vele rapporten die ze inmiddels gelezen heeft. Mensen in haar flat durven geen zwangere of astmatische bezoekers meer te ontvangen, vertelt ze. Zelf laat ze haar twee kinderen het liefst bij vriendjes. Omdat ze daar niet aan de straling zijn blootgesteld. Even heeft ze overwogen om te verhuizen. Maar ze wilde haar 80-jarige moeder niet in de steek laten die in hetzelfde flatgebouw woont. Daarbij hoefde ze alleen maar naar buiten te kijken om te zien dat vluchten geen zin had. De Sitterstraat, Blaauwweg, Kapteynweg, Loudonstraat, Hugo de Grootplein, ze wordt door zendmasten omringd. Als lid van het landelijk Platform tegen Zendmasten is ze inmiddels de strijd aangegaan.

In Dordrecht heeft het Platform deze week een belangrijk succes geboekt. B en W hebben dinsdag ingestemd met een concept-beleidsnotitie die ertoe moet leiden dat de plaatsing van zendmasten op woongebouwen, op ziekenhuizen en op verpleeghuizen wordt verboden. Plaatsing op scholen en monumenten zal per geval worden bekeken. Zendmasten in het buitengebied moeten zoveel mogelijk worden geconcentreerd. Wethouder Veldheijzen zegt dat de gemeente Dordrecht ,,het zekere voor het onzekere'' wil nemen. De Rijksoverheid verwijt hij dat ze de wildgroei van zendmasten over het land heeft afgeroepen en geen beleid uitgestippeld heeft.

De Dordtse wethouder legt de vinger op de zere plek. Het kabinet baant de weg voor liberalisering van de telecommunicatiemarkt, maar bekommert zich onvoldoende om de consequenties voor de burgers. De telefoonmaatschappijen maken een schaamteloos gebruik van het beleidsvacuüm. De gemeenten hollen achter de feiten aan. Zolang de onschadelijkheid van de zendmasten niet is vastgesteld, doen lokale overheden er verstandig aan het voorbeeld van Dordrecht te volgen, en de regelgeving misschien zelfs nog aan te scherpen. Het mobiele telefoonverkeer is geen slachtoffers waard.