NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Nieuwe regels van UNESCO

Door onze redacteur F. KUITENBROUWER
AMSTERDAM, 26 MAART. UNESCO komt met nieuwe regels voor de bescherming van cultureel erfgoed in tijden van oorlog. Daar bestaat wel een verdrag over dat uit 1954 dateert, maar dat voldoet niet. Een conferentie in Den Haag heeft nu een aanvullend protocol opgesteld. Dit voorziet in een nieuwe lijst van beschermde voorwerpen. Het wordt een exclusieve lijst: de Taj Mahal, Stonehenge, en wellicht ook de Sint Janskathedraal in Den Bosch.

Criterium voor opname is dat het gaat om erfgoed dat ,,van het grootste belang is voor de mensheid''. Het verdrag van 1954, dat ook in Den Haag tot stand kwam, voorziet al in een internationaal register van speciaal beschermde objecten in tijd van oorlog. De registratie is echter zo omslachtig dat de lijst steeds minder voldoet. Bovendien zijn de sancties in het verdrag volgens de experts onvoldoende geregeld.

Het grote probleem bij de bescherming van cultureel erfgoed is het internationale draagvlak. Wat dit betreft komt het Verdrag van Den Haag er niet erg goed af. Van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties steunen alleen Frankrijk en Rusland lid het verdrag. Amerika weigerde het te tekenen, ,,omdat dit ernstig de opties beperkt in het geval van een kernoorlog of zelfs in sommige gevallen van conventionele bombardementen.''

Een belangrijk onderdeel van de juridische bescherming van cultuurgoed tijdens gewapende conflicten is dat een bezettende macht geen erfstukken uit bezet gebied mag exporteren. Er moest echter een resolutie van de Veiligheidsraad aan te pas komen voordat Irak enkele duizenden objecten teruggaf die het voor de Golfoorlog uit Koeweit had meegenomen. De geschiedenis zit ook wel tegen. De Romeinen haalden al schatten uit de veroverde gebieden. De Franse officier die de obelisk naar Parijs haalde (1830) noemde de oudheid ,,een tuin die van nature behoort aan hen die haar vruchten oogsten''.

De versterking van het Verdrag van Den Haag staat niet op zichzelf. UNESCO heeft een conventie over illegale handel in cultureel erfgoed uit 1970 die ook moeizaam werkt. Deze is enkele jaren geleden vervangen door het zogeheten Unidroit-verdrag dat het moet vergemakkelijken gesmokkelde kunst terug te halen. De kritiek was echter dat deze nieuwe conventie doorslaat naar de andere kant en veel te ruim is. Vorig jaar juli trad hij in werking. In totaal 19 landen hadden toen getekend.

De versterking van het Verdrag van Den Haag past verder in de ontwikkeling van het humanitaire oorlogsrecht. Zo blijft de juridische bescherming van erfgoed niet beperkt tot internationale oorlogen, maar gaat hij ook gelden voor binnenlandse conflicten. Cultuurgoed kan onderdeel uitmaken van een campagne van etnische zuivering, getuige het kapotbombarderen van de bibliotheek in Sarajewo en de beroemde brug van Mostar tijdens het conflict in Bosnië.

NRC Webpagina's
26 MAART 1999

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.