NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Politicus-schrijver met gezag

Door onze diplomatiek redacteur
DEN HAAG, 18 MAART. ,,Die komt uit een goed nest, neem die maar'', sprak het oude VVD-boegbeeld Oud tot de verkiezingsraad van zijn partij.

En zo kwam de eergisteren op de leeftijd van 75 jaar overleden Theo Joekes dan in 1963 in de Tweede Kamer. Hij zou daar tot 1989 lid van blijven en uiteindelijk afscheid nemen als ,,De laatste liberaal''. Een politicus-schrijver met een geheel eigen stijl, iets te laat geboren wellicht, onconventioneel en tegelijkertijd streng als het ging om parlementaire en andere regels, steeds levend tussen Shakespeare en Couperus, tussen Anglia en het Binnenhof. Maar dat wist Oud in 1963 allemaal niet. Hij kende de jonge Joekes eigenlijk niet zo erg goed; die had de eerste veertien jaar na de Tweede Wereldoorlog immers als journalist in Engeland doorgebracht. Maar zijn vader kende hij des te beter. Want vader Joekes was voor de oorlog net als Oud een prominent lid en Kamerlid geweest van de VDB, de Vrijzinnig Democratische Bond, atmosferisch een soort voorloper van D66. Alleen was vader Joekes, die met Oud na de oorlog overging naar de PvdA en nog minister en staatsraad zou worden, lid van de PvdA gebléven, terwijl Oud die partij na twee jaar verliet om de VVD op te richten.

Theodoor Hendrik Joekes, in 1923 geboren in Den Haag, werd direct na de oorlog journalist in Londen, eerst zeven jaar bij de Nederlandse sectie van de BBC (1946-'53) en daarna, tot 1958, correspondent van de Nieuwe Rotterdamse Courant in Londen. Van 1959 tot 1972 zou hij in Den Haag als correspondent voor The Financial Times werken, eerst naast banen bij het Centraal Sociaal Werkgeversverbond en het blad De Onderneming (1959-'61) en daarna nog bijna tien jaar naast het Kamerlidmaatschap. Want de pen bleef zijn houvast in een vaak turbulent leven, sinds 1980 publiceerde hij zo'n vijftien detectives en, soms autobiografische, romans.

Bij dat Kamerlidmaatschap is Joekes' politieke loopbaan gebleven. Altijd in driedelig antraciet, licht gebogen schuifelend, scherpe blik, 23 jaar lang was hij een zeer opmerkelijk lid van de Tweede Kamer. Of hij nu werkelijk zó liberaal was als hij doorgaans buiten liberale kring werd genoemd? Een veelal verlichte conservatief naar Brits model was hij vermoedelijk eerder. Theo Joekes, die in zijn vrije tijd in Leiden rechten was gaan doen en in 1964 afstudeerde (vrije studierichting), maakte al vroeg naam als Kamerlid door als eerste oppositionele volksvertegenwoordiger een tegenbegroting te publiceren. Nu had hij die (zuinige) alternatieve begroting niet alleen gemaakt, maar de manier waarop hij haar presenteerde maakte dit novum toch tot het zijne. Gezag had hij ook langdurig, zonder alle dossiers steeds uit het hoofd te leren, als voorzitter van de Kamercommissie voor financiën.

Zijn mooiste politieke belevenis, die hem zijns ondanks de status van een heroïsche weerspannige binnen de VVD gaf, zou hij in 1986 als parlementaire veteraan beleven. Als lid van de parlementaire enqûetecommissie-RSV had hij geweigerd mee te werken aan pogingen van de toenmalige VVD-leider Ed Nijpels om de liberale minister Van Aardenne (Economische Zaken) zoveel mogelijk ontzien te krijgen. Daarop volgde voor Joekes een onverkiesbare plaats op de kandidatenlijst van de VVD en een succesvolle campagne om via voorkeurstemmen toch te worden gekozen. Dat lukte buitengewoon, op Joekes (en tegen Nijpels) werd vijf keer het benodigde aantal voorkeurstemmen uitgebracht.

Over zijn politieke leven dichtte hij zelf ooit: ,,De grote loopbaan/bleek een eervolle/Staat van dienst./Talent verkeerde in/Ervaring en pretentie. Dat was raak en eerlijk getroffen.