NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

E-mail zet partijen intern op hun kop

Door onze redacteur GIJSBERT VAN ES

Door intensief gebruik te maken van e-mail en websites ontstaan nieuwe groepen in politieke partijen die de strijd aanbinden met het zittende partijkader.

Bij D66 vormt e-mail een verbindende factor binnen de groep Opschudding. Uit deze groep komt Lousewies van der Laan voort, die afgelopen weekeinde het lijsttrekkerschap veroverde voor de Europese verkiezingen.

Binnen de Partij van de Arbeid opereert de groep Niet Nix, waar een netwerk is opgebouwd voor enkele duizenden leden die via e-mail en websites intensief met elkaar communiceren. De twee aanvoerders van Niet Nix, Lennart Booij en Erik van Bruggen, maken kans het volgend weekeinde te worden gekozen tot (vice-)voorzitter.

,,Nieuwe communicatiemiddelen kunnen het interne partijleven flink op zijn kop zetten'', zegt dr. G. Voerman van het Documentatiecentrum Politieke Partijen in Groningen. ,,Dat zie je nu in diverse partijen gebeuren.''

Dr. J. van Dijk, onderzoeker bij de vakgroep media en communicatie in Utrecht, toont zich sceptisch over het effect van deze groepen op de langere termijn. ,,Ik vraag me af of die nieuwe actieve leden het geduld kunnen opbrengen om hun partijen stap voor stap te hervormen. Of zitten ze dan alweer bij een ander clubje te e-mailen?''

Bij de orthodox-christelijke Reformatorisch Politieke Federatie (RPF) en het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) bestaat sinds enkele weken een groep leden die menen dat het fusieproces tussen beide partijen veel te tam verloopt. Ook deze groep, Trans-Formatie, komt voort uit intensief e-mailcontact.

Het CDA kent sinds ruim drie jaar de nu 350 leden tellende kritische, vernieuwingsgezinde groep Confrontatie met de Toekomst, die zich binnen de partij tot dusver weinig scherp heeft geprofileerd. Van Internet wordt binnen deze groep vooralsnog op bescheiden schaal gebruikgemaakt.

Jongeren bedrijven politiek per e-mail

Gijsbert van Es

Nieuwe netwerkers bestormen de politieke partijen. D66 koos afgelopen weekeinde Lousewies van der Laan (32) tot lijsttrekker voor de Europese verkiezingen. Zij maakt deel uit van de groep Opschudding, die de partij een scherper ‘sociaal-liberaal' gezicht wil geven. In de Partij van de Arbeid roert zich de groep Niet Nix, met als boegbeeld het duo Lennart Booij (28) en Erik van Bruggen (30), dat kans maakt komend weekeinde het partijvoorzitterschap in de wacht te slepen. Binnen RPF en GPV is onlangs de groep Trans-Formatie opgestaan, die meent dat het fusieproces tussen beide orthodox-christelijke partijen veel te tam verloopt. De groep wil meer debat over grondslagen en een praktische vertaling daarvan voor actuele politieke kwesties. Zijn het drie losse groepen in vier partijen? Nee. Er is duidelijke overeenkomst: e-mail en websites.

Moderne communicatiemiddelen brengen en houden nieuwe pressiegroepen bijeen. Vooral in de PvdA en D66 ziet het zittende kader met lede ogen aan hoe een groep meest jonge leden het initiatief naar zich toetrekt.

Nieuwe partijactivisten vormen een ledennetwerk dankzij computernetwerken. ,,Wij zijn een netwerkorganisatie'', zegt Edith Mastenbroek (23), een van de drie coördinatoren van Niet Nix. ,,Onze harde kern bestaat uit circa vijftig mensen, met ruim driehonderd mensen die we actief kunnen inschakelen bij allerlei klussen en tweeduizend mensen die regelmatig aan onze activiteiten deelnemen.''

De communicatie verloopt voor een belangrijk deel via Internet. Mastenbroek: ,,We hebben een bestand met duizenden e-mail-adressen. Een mailtje aan een paar honderd mensen is zo gestuurd als we mensen willen laten meedenken of hulp zoeken voor het organiseren van een activiteit.''

E-mail is ook het cement van Opschudding, zo bevestigt D66'er Dennis Hesseling (29): ,,De basis van onze groep is gelegd in persoonlijke contacten, uit onvrede over de verkiezingsuitslag van vorig jaar. Mede dankzij e-mail is Opschudding vervolgens in een stroomversnelling gekomen: de groep heeft zich snel kunnen uitbreiden en de onderlinge contacten verlopen uiterst efficiënt via het net. Bij ons zijn mensen actief uit Brussel, uit Groningen, uit het hele land. Afstand is geen probleem meer.''

De totstandkoming van de groep Trans-Formatie binnen RPF en GPV laat zien wat een ‘virtueel vliegwiel' teweeg kan brengen. Menno Rasch (27), een van de drie initiatiefnemers: ,,Zes weken geleden zeiden we tegen elkaar: de fusiegesprekken tussen RPF en GPV verlopen veel te oppervlakkig. Na wat e-mailen hadden we binnen de kortste keren dertig mensen bij elkaar in een zaaltje in Utrecht. In groepjes gaan we de komende maanden allerlei inhoudelijke stukken schrijven, die nu groeien via het uitwisselen van e-mail. Inmiddels hebben we ook een eigen website opgebouwd, die we ergens aan een gratis site hebben gehangen. We hebben geen geld en we hebben weinig tijd door drukke banen, maar niettemin hebben we zo snel al zo veel kunnen bereiken met hulp van een nieuw medium. Prachtig toch?''

Electorale aantrekkingskracht
Dr. G. Voerman, onderzoeker bij het Documentatiecentrum Politieke Partijen in Groningen, volgt de Internet-communicatie van partijen op de voet. Volgens hem hebben websites vooralsnog weinig electorale aantrekkingskracht: kiezers klikken niet of nauwelijks langs de sites van partijen om zichzelf een beeld of mening te vormen. ,,Maar het interne partijleven kan flink op z'n kop worden gezet met hulp van nieuwe communicatiemiddelen'', zegt Voerman. ,,Dat zie je nu in diverse partijen gebeuren.''

De activiteiten van groepen als Opschudding en Niet Nix worden vaak geduid als ‘jong tegen oud'. Voerman vult het beeld aan: ,,Het is een confrontatie tussen enerzijds de generatie van baby boomers die het zittende partijkader vormt. Dat zijn de democratiseerders van de jaren zestig en zeventig, die nieuwe spelregels voor het openbaar bestuur hebben vastgelegd in procedures die eindeloze vergaderingen vergen. Anderzijds zie je nu een generatie opstaan die zeer gekant is tegen die vergadercultuur. Het zijn hoog opgeleide mensen, politiek bewust en politiek betrokken, maar absoluut niet bereid om oeverloos gepraat in zaaltjes aan te horen. Men heeft er geen zin in, geen tijd voor, men vindt het saai en ouderwets.''

Weerzin tegen procedureel vergaderen verbindt de leden van de vernieuwingsbewegingen binnen PvdA, D66 en RPF/GPV. Menno Rasch van Trans-Formatie: ,,Als voorzitter van de Utrechtse RPF-kiesvereniging ben ik voortdurend bezig met bureaucratie: contributie innen en zo. Ik kan moeiteloos mijn tijd vullen met het bijwonen van vergaderingen - plaatselijk, regionaal en landelijk - waar zelden over politiek en vrijwel steeds over organisatorische kwesties wordt gesproken. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?''

Praktische informatie wordt uitgewisseld via e-mail, zoals de netwerkers ook hun visies ontwikkelen in discussiegroepen op Internet. Op partijbijeenkomsten komen ze daardoor beter beslagen ten ijs dan het gemiddelde partijlid, dat thuis wat drukwerk heeft doorgenomen en niet heeft deelgenomen aan de voorbereidende ‘interactieve communicatie'.

Visiecentrum
Zaaltjes zijn er niet om te vergaderen, maar om te debatteren, zo luidt het parool. Dennis Hesseling van Opschudding: ,,D66 moet een visiecentrum zijn, geen vergadercentrum: we willen debatten over sociaal-liberale beginselen, over thema's als asielbeleid, cultuur, vrijheid versus verantwoordelijkheid, noem maar op. Dat is wat leden interesseert, dat is waarmee we actieve leden en uiteindelijk kiezers kunnen trekken: met een levende debatcultuur waaruit heldere standpunten voortkomen.'' In navolging van oud-partijvoorzitter Felix Rottenberg roept Niet Nix dat PvdA-leden actiever bij het partijleven betrokken moeten woorden. Edith Mastenbroek: ,,Je moet in de partij je eigen belangstelling kunnen volgen en je eigen deskundigheid kwijt kunnen. Er moet een databank worden opgezet van leden die je kunt raadplegen of inzetten voor alle mogelijke thema's die je kunt bedenken. Waarom niet de leden die bij politie en justitie werken actief betrekken bij het veiligheidsdebat? Of artsen en verpleegkundigen vragen naar hun ervaringen in de gezondheidszorg? Goed idee, zegt de partijleiding. Maar het gebeurt amper.''

Dr. J. van Dijk, onderzoeker bij de vakgroep media en communicatie in Utrecht, auteur van het boek ‘De netwerkmaatschappij' (1997), ziet binnen politieke partijen - zoals in de hele samenleving - een kloof groeien tussen ‘wired' en ‘not-wired'. Maar eenvoudig te boeken winst voor een nieuwe generatie van ‘great communicators' ziet hij niet zo snel in het verschiet liggen. ,,Nieuwe ideeën zijn tegenwoordig snel te verspreiden en nieuwe posities zijn mogelijk snel te veroveren. Maar wat is het effect van al deze vernieuwingsdrang op de langere termijn? Uiteindelijk zullen die nieuwe mensen aan de slag moeten in de partijen zoals ze zijn: met al die oudere leden die niet zo snel en modern zijn. Dan kan de partij zich als een loden last tegen de vernieuwers keren. Snelle vernieuwing kan leiden tot conflicten en vervreemding van de traditionele achterban. Ik vraag me af of die nieuwe actieve leden het geduld kunnen opbrengen om hun partijen stap voor stap te hervormen. Of zitten ze dan alweer bij een ander clubje te e-mailen?''

Het is dit gevaar, van spanning tussen ‘jonge Turken' en oude achterban, dat CDA'er Niels van der Stappen (35) scherp voor zich ziet. Hij is actief binnen de groep Confrontatie met de Toekomst, de pendant binnen het CDA van Niet Nix, Opschudding en Trans-Formatie. Deze vernieuwingsgezinde groep CDA'ers bestaat sinds ruim drie jaar en is tot nu toe bescheiden geweest in het zoeken van de publiciteit. Een website van Confrontatie zal dezer dagen voor het eerst op Internet verschijnen. Van een echt e-mail-circuit is hier nog geen sprake. Van der Stappen: ,,Onze groep bestaat nu uit zo'n 350 mensen en ik denk dat omstreeks eenderde daarvan via e-mail bereikbaar is. Ik denk dat de nieuwe partijvoorzitter tot taak heeft het gebruik van Internet binnen de partij als geheel te stimuleren. We moeten oppassen dat we mensen buiten sluiten die nog niet voor de computer zijn gewonnen.''

Terug naar overzicht