NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Deze week ben ik drie uur fel republikeins geweest. Niet omdat ik in de VPRO-documentaires over de affaire-Greet Hofmans veel nieuws over het koningshuis aan de weet kwam. Maar er werd nog eens in uitgebeeld dat Nederland in de jaren vijftig door de pers en door de regering onwetend werd gehouden over de invloed van een zieneres op koningin Juliana. Pas onder druk van publicaties in buitenlandse bladen werd de macht van Hofmans over paleis Soestdijk gebroken. Veel details zijn nog steeds geheim. Dat was jammer voor de documentairemakers. Die moesten een verzegeld archiefpakket in beeld brengen. Ondanks dat ben ik gefascineerd blijven kijken naar de archiefbeelden en de nagespeelde discussies in de krantenredactie indertijd. Een belangrijk document.

De zaak-Greet Hofmans en de Nederlandse pers was een dramadocu, een gedramatiseerde docu[-]mentaire in twee delen. Bijna alle deelnemers uit de jaren vijftig werden verbeeld door acteurs, sommigen deden dat goed, anderen wat minder. Zo werd het Nederlands klinkende Amerikaans van de actrice die Eleanor Roosevelt speelde weer met ondertiteling in het Nederlands vertaald, een wat overbodige lus. De journalisten leefden in de jaren vijftig maar liepen over een eigentijdse Amsterdamse Nieuwezijds Voorburgwal en op oudejaarsdag stonden de bomen vol in het blad. Maar de toenmalige hoofdredacteur van de Volkskrant, Lücker, werd overtuigend gespeeld door Dries Smits.

Op de manier van toen zou het schandaal zich niet kunnen herhalen. De lange arm van de Nederlandse diplomatie reikt niet meer zo ver dat ze publicaties in het buitenland kan tegenhouden, laat staan dat verspreiding in Nederland van Der Spiegel of de Britse bladen kan worden gestopt. Het Genootschap van Hoofdredacteuren volgt geen in[-]structies meer van de regering ,,in het landsbelang''. Het was geen persbreidel omdat de verzuilde pers op de communisti[-]sche 'De Waarheid' na zichzelf het zwijgen had opgelegd. Gelukkig is de pers nu onafhankelijk en laat ze zich geen pleister meer op de mond plakken. Maar de geheimzinnigheid rond het koningshuis is gebleven. Alleen in uiterste noodzaak geeft de Rijksvoorlichtingsdienst informatie vrij en ze controleert de archiefbeelden die de NOS uitzendt. Wie een verhaal over het Hof wil maken, stuit op een kring van zwijgende dignitarissen. Off the record willen ze een journalist nog wel influisteren dat de koningin een bijzonder intelligente vrouw is. We mogen niets weten over wat er tussen de koningin en de regering voorvalt. Ministers houden zich meestal aan hun spreekverbod, ook jaren na hun vertrek. Dit gebrek aan bestuurlijke transparantie doet me verlangen naar een republiek met een gekozen staatshoofd. Maar het regime van de euro zal het Nederlandse nationalisme alleen maar versterken, dus houden we voorlopig een monarchie. Later op de avond presenteerde Wim T. Schippers een leuke wetenschapsquiz van de VPRO in samenwerking met de NWO. Ik wist niet dat een ongekookt ei sneller naar beneden rolt dan een gekookt ei. De aanwezige professoren, die het wonnen van de museumconservatoren, hadden er ook geen aannemelijke verklaring voor maar ze raadden het wel goed. Sommige vragen vereisten kennis van recent wetenschappelijk onderzoek. Schippers presenteerde uitstekend. Hij stelde soms plagerige vragen aan de wetenschappers maar het bleef beleefd. Na zijn subversieve humor uit de jaren zeventig is hij officieel geworden, Algemeen Beschaafd Leuk. Het Amsterdamse stadhuis heeft een Wim T. Schipperszaal en de NWO kan zonder risico met hem in zee. De aanwezige geleerden probeerden grappige antwoorden en moesten ook lachen als hij niets zei en dat stoorde hem. ,,Je hoort dat de mensen al giechelig doen, voordat ik wat ga zeggen'', zei hij. Dit vraagt om koninklijke goedkeuring. Waarom geen Orde van de Nederlandse Leeuw en een interview met Maartje van Weegen?