NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Frits Abrahams
Wat een televisieuitzending al niet kan aanrichten. In februari 1997 ontstond er in het VARA-programma Het Lagerhuis een frontale botsing tussen gastheer Marcel van Dam en publicist Pim Fortuyn. Zij discussieerden over Fortuyns nieuwste boek Tegen de islamisering van onze cultuur. ,,Wat mijn grote bezwaar is tegen uw boekje'', zei Van Dam toen, ,,is dat u mensen aanzet tot angst voor vreemdelingen, terwijl die angst volkomen ongegrond is.'' Fortuyn daarop: ,,Ik vind dat volkomen schandalig omdat ik dat niet beweer.''

De ruzie liep zó hoog op dat Van Dam op een gegeven moment tegen Fortuyn riep: ,,U bent een buitengewoon minderwaardig mens! Weet u dat?'' Dit is inmiddels een van de beruchtste, meest geciteerde uitspraken in de geschiedenis van de Nederlandse televisie geworden. In het VPRO-programma Wat is nou... werd gisteravond uitvoerig op deze affaire teruggekomen. De makers, Peter van Ingen en Frans Bromet, onderzochten het begrip 'politieke correctheid'. Daarvoor kwamen ze ook bij Pim Fortuyn terecht, die nog altijd ondersteboven bleek te zijn van wat hem was overkomen.

Fortuyn: ,,Het was een dramatische gebeurtenis. Eerst werd de inhoud van mijn boek verdraaid en vervolgens werd ik een minderwaardig mens genoemd. Ik ging bijna door het lint. Ik dacht alleen maar: ik moet die man niet aanvliegen. Hij gebruikte mij als grondstof om te zeggen: dit soort mensen is verwerpelijk.''

Fortuyn vertelde dat hij na die gebeurtenis 'ging drinken' en dat zelfs een buurvrouw met wie hij altijd goed was omgegaan, hem opeens niet meer zag staan. Hij was immers 'een racist'.

Van Ingen en Bromet laten hun eigen standpunt meestal in het vage, maar ditmaal kozen ze opvallend partij voor Fortuyn. Gedrieën kwamen ze tot de conclusie dat Van Dam hier een schoolvoorbeeld was geweest van politieke correctheid. Hij vervalt in methoden die dictatoriale regimes tot in de perversie hebben doorgevoerd, constateerde Fortuyn.

,,Was dit Van Dams tweede Exota-affaire?'' vroegen de interviewers gretig. Fortuyn knikte. ,,Behalve dat deze fles nog niet ontploft is.''

Maar ligt het zo eenvoudig?

Van Dam had niet moeten gaan schelden, maar waarom zou hij de standpunten van Fortuyn niet fel mogen bestrijden? Moet je soms in dit soort kwesties je mond houden uit angst voor 'politiek correct' te worden versleten?

Het waren vragen die onwillekeurig bij me opkwamen terwijl ik zat te kijken en die gelukkig (voor mij) ook meteen verwoord werden, want dat is het aardige van de formule van Wat is nou...: de onderhavige kwestie wordt vanuit verschillende invalshoeken benaderd.

Eerder in de uitzending hadden Fortuyn en de journaliste Bernadette de Wit ongeveer dezelfde omschrijvingen gegeven van het begrip politieke correctheid. ,,Het is een vorm van censuur door de elite die de politieke agenda bepaalt'', zei Fortuyn. De Wit ging nog een stapje verder: ,,Het lijkt wel of iedereen een beroep doet op de gedachtenpolitie: dit en dat mag je niet zeggen. De vrijheid van meningsuiting is verdrongen als belangrijkste waarde in de samenleving.''

Maar toen de gekwetstheid van Fortuyn ter sprake kwam, haakte De Wit af: ,,Fortuyn is publicist. Als je dat bent, mag je kritiek verwachten. Van Dam heeft het recht om hem hard te kritiseren.''

Nog dezelfde avond hoorde ik op de Amsterdamse televisie een aardig voorbeeld van 'sociale correctheid'. Een Amsterdamse marktkoopvrouw vertelde aan een verslaggever: ,,Je kunt tegenwoordig tegen iemand niet meer alles zeggen. Er was hier laatst een mevrouw die een tas van me wilde kopen. Ze zegt: 'Kan die tas ook tegen de regen?' Ik zeg: 'Jazeker, mevrouw, maar u ken er niet mee zwemmen'. Toen liep ze weg. Kwaad!''