NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

VANDAAG BESTAAT Israel vijftig jaar en Israel-plus ruim dertig jaar. Met de juni-oorlog van 1967 ontstond het fenomeen van de bezette Palestijnse gebieden, de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever.

Tot dat jaar was Israel niet meer dan een product van zionisme en holocaust, toevlucht voor de vervolgde joodse diaspora, altijd bedreigd door zijn Arabische omgeving, op afstand gedragen door de gewetenswroeging van de beschaafde wereld over haar afzijdigheid in en vlak na de Tweede Wereldoorlog. Sinds 1967 is Israel ook bezetter, onderdrukker zelfs, van een ander volk. In de Verenigde Naties werd Israel jaren achtereen net zo hard veroordeeld als het Zuid-Afrika van de apartheid, en werd het zionisme gedefinieerd als een vorm van racisme. Nog steeds toont de Derde Wereld zich solidair met de Palestijnen. En nog altijd worstelt het Westen met zijn schuldgevoel, maar wel met toenemende tegenzin.

De gebiedsuitbreiding van 1967 was het gevolg van de overwinningen die het Israelische leger had geboekt op de gezamenlijke strijdkrachten van Egypte, Jordanië en Syrië. Aanvankelijk zagen de Israeliërs slechts de voordelen. Jeruzalem was herenigd, de Klaagmuur voor het eerst sinds bijna twintig jaar weer bereikbaar. Bovendien boden de veroverde gebieden eindelijk de mogelijkheid om het Israelisch-Arabische conflict diplomatiek te beslechten. De Veiligheidsraad van de VN lanceerde het idee 'land voor vrede'. Maar de partijen waren nog niet zo ver om dat idee te slikken. Pas na wéér een gewapend conflict, de Yom Kippur-oorlog van oktober 1973, die een totaal verrast Israel op de rand van de afgrond deed wankelen, kreeg het idee 'land voor vrede' meer grond onder de voeten. Egypte, dat door die oorlog zijn zelfvertrouwen had herwonnen, kon zich permitteren de Arabische taboes te doorbreken. Het sloot zes jaar later vrede met Israel en kreeg in ruil daarvoor de Sinaï terug.

DOOR DE JUNI-oorlog van 1967 veranderde de Arabische droom de joden de zee in te drijven in een nachtmerrie. De Palestijnse bevolking in bezet gebied, voor een deel vluchtelingen uit Israel zelf, werd aan zichzelf en aan de luimen van het militaire bestuur overgelaten. De PLO kwam als gevolg daarvan tot grote bloei. Met guerrilla- en terreuracties dacht zij de Arabische wereld alsnog tegen Israel te kunnen mobiliseren. Ook dat bleek een droom, die ruw werd verstoord door een nieuwe oorlog, de Israelische aanval in Libanon van 1982. Het door Israel afgedwongen vertrek van de gewapende manschappen van de PLO uit Libanon naar het verre Tunis maakte definitief een einde aan de optie van de 'gewapende strijd'.

Eind jaren tachtig kwam Israel door de intifadah eindelijk tot het inzicht dat het niet permanent twee miljoen Palestijnen tegen hun zin kon overheersen en hen evenmin kon verjagen. Eind 1988, een jaar na het uitbreken van de intifadah, proclameerde Arafat dat de Palestijnen het door hen in 1947 verworpen delingsplan van de Verenigde Naties nu wél accepteerden. Op basis van dat verdelingsplan riep hij een Palestijnse staat uit naast Israel. Maar de indirecte erkenning van Israel kwam te laat. Want intussen had de doorbraak van de Likud in de Israelische politiek een nieuw ideologisch element toegevoegd aan het Palestijnse vraagstuk. De bezette gebieden waren vanaf 1977 vrijgegeven voor grootschalige joodse kolonisatie, waardoor een eventueel vervolg aan de politiek van 'land voor vrede' extra werd belast.

NA VIJFTIG JAAR Israel hopen de Palestijnen nog steeds op een eigen staat, die meer is dan de naam alleen. Maar het zicht daarop blijft troebel, ook al heeft Arafat aangekondigd de Palestijnse staat opnieuw te zullen uitroepen. Dat wil hij volgend jaar mei doen, als het vredesproces volgens de met Israel gesloten akkoorden moet zijn afgerond. Intussen hebben de Palestijnen alle reden tot pessimisme. Zij staan tegenover een Israelische regering die geen enkel vertrouwen heeft in een vrede met de Palestijnen, gebaseerd op de teruggave van een redelijke hoeveelheid gebied. Zo staat Israels jubileum in het teken van de mislukte boedelscheiding tussen de twee volken. Bij de uitroeping van de staat Israel ontstond een Palestijnse diaspora, die thans naar schatting drie miljoen tot vier miljoen mensen bedraagt. Het merendeel van hen heeft geen uitzicht op terugkeer naar hun 'thuisland', zelfs als er een Palestijnse staat wordt verwezenlijkt. Die zou in alle opzichten te zwak zijn om de over verschillende buitenlanden verspreide Palestijnse massa's te absorberen. Bovendien zal Israel er alles aan doen zo'n grootscheepse repatriëring tegen te houden.

DE REGELING VAN het Palestijns-Israelische conflict zoals het Westen die sinds het Oslo-akkoord nastreeft, zal per definitie minimalistisch zijn. Desondanks lijken de obstakels op dit moment onoverkoombaar. De Verenigde Staten beschikken over drukmiddelen om Israel tot plooibaarheid te bewegen. Maar om strategische en binnenlands-politieke redenen schrikken zij ervoor terug daarvan gebruik te maken. De Europese Unie heeft Arafat gesuggereerd dat zij meer begrip heeft voor zijn problemen dan de Amerikanen. Maar met begrip alleen zijn de Palestijnen niet geholpen, evenmin als de Israeliërs voordien. Slechts de Verenigde Staten zijn in laatste instantie in staat Israels veiligheid te garanderen. Dat was het geval tijdens de Yom Kippur-oorlog van oktober 1973 en opnieuw tijdens de Golfoorlog van 1991, toen Saddam Hussein weliswaar zijn raketten op Israel afschoot, maar die na zware Amerikaanse dreigementen niet voorzag van een chemische of een biologische lading. De Verenigde Staten zijn daarmee ook de enige die werkelijk iets voor de Palestijnen kunnen bereiken.

VIJFTIG JAAR lang heeft Israel zijn rol vervuld van veilige haven voor joden overal ter wereld die een goed heenkomen zochten. Dat blijft een prestatie van historische betekenis. In de loop van zijn bestaan heeft het land een modus vivendi gevonden met enkele van zijn buren. Een resultaat dat voortkwam uit zijn positie van sterkte, aangevuld met het besef dat men op niet-vitale onderdelen grote concessies moest doen. Tegelijkertijd hebben de bezette gebieden zich ontwikkeld van een zeer profijtelijke bufferzone tot een zware belasting - zowel voor de toekomst van Israel, als die van de gehele regio. Israel is voor een belangrijk deel geslaagd in zijn oorspronkelijke doelstellingen. Maar het dreigt zijn successen zelf weer teniet te doen als het niet bereid is, zelfs nu, op het summum van zijn per definitie altijd beperkte macht, vrede te sluiten met zijn oorspronkelijke vijanden, de Palestijnen, en daarvoor uiterst pijnlijke concessies te doen.

Zie ook:
Israel versus Zion (11 april 1998)

( a d v e r t e n t i e )