NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

H.J.A. HOFLAND
Ergens op aarde loopt waarschijnlijk iemand rond - loopt - die een drieëneenhalf jaar geleden op het denkbeeld kwam, de schilder Rob Scholte te vermoorden. Hij zou dat doen met een bom die in zijn auto moest ontploffen als Scholte wegreed. Dat was geen eenvoudig karwei: explosieven kopen, een mechanisme bouwen, dit ongemerkt verstoppen, enz. Meer haat, meer voorbedachte rade, meer gluipen kun je je bij een moordenaar niet voorstellen. De opzet slaagde in zoverre dat de bom ontplofte, maar het slachtoffer bleef leven, is weer aan het werk - en hoe! - maar heeft geen benen meer.

Over deze 'affaire' heeft de BBC een korte documentaire gemaakt (14 april uitgezonden) die morgenavond in een twintig minuten kortere vorm te zien is in de documentaireserie Zembla - het 'kunstaspect' is volgens de redactie verwijderd.

In The Scholte Affair van regisseur Ian MacMillan komt de kunstenaar zelf uitvoerig aan het woord, en dan zijn er de getuigen, vrienden en vriendinnen van vroeger die hun mening over Scholte en de aanslag geven. Uit deze getuigenissen is een korte, indrukwekkende film ontstaan waarin vier bestanddelen tot een geheel zijn verweven.

Er zijn ten eerste de sfeer, de denktrant, de omgangsvormen in een deel van de Amsterdamse kunstenaarswereld. De stad verschijnt zo mooi en interessant als Amsterdammers haar zelden zien. Welke kunstenaar zou daar niet eens een poosje willen wonen en werken? Dit bestanddeel van de film ziet eruit als het resultaat van een ethnologische expeditie naar de reservaten van een artistiek begaafde volksstam.

Dan zijn er de theorieën over de identiteit van de dader, de vermoedens van de een die door de ander worden tegengesproken. Hieruit ontstaat een door derden gesproken portret van Scholte als kunstenaar en als slachtoffer. Hun bijdragen kan men dan toetsen aan wat Scholte over zichzelf vertelt.

Geleidelijk blijkt dat de aanslag meer is dan de misdaad die een man heeft getroffen. Scholte zelf, maar ook zijn directe omgeving van toen en nu, worden door de onbekende dader in een geestelijke gijzeling gehouden. Het is niet mogelijk, de sluipmoordenaar, zijn overwegingen, zijn voorbereidingen en zijn aanwezigheid in vrijheid uit het hoofd te zetten. Deze X is een inwonende geworden, als een ziekte.

Ten slotte Rob Scholte zelf. In en buiten de film krijgt hij kritiek, op zijn opvattingen, zijn levenswijze, zijn werk. Dit alles zinkt in het niet in verhouding tot wat hem is overkomen en hoe hij zich tegen het lot heeft verzet. Hij is het tegendeel van de weerloze invalide die ondergaat in zelfbeklag. De manier waarop hij in de film aanwezig is, vind ik zijn dramatische triomf.

Blijven de twee vragen. Hoe is het mogelijk dat deze aanslag niet is opgelost? Wie zijn degenen die blijven zwijgen of liegen? En waarom heeft nooit een Nederlandse documentairemaker zich aan het onderwerp gewaagd?

Maar misschien is het beter dat de BBC zich erover heeft ontfermd. Zo zie je een kant van het Amsterdamse leven in ieder geval eens van een nuttige afstand, zonder de types die zich met dit Amsterdammerschap feliciteren.

Morgen, Ned.3, 20.48-21.28u.