NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

VVD-LEIDER Bolkestein heeft duidelijkheid verschaft. Althans zo lijkt het. In een tv-debat met premier Kok gaf hij aan premier te willen worden, mocht zijn partij de grootste worden. Op zichzelf is de kiezer met deze uitspraak gediend. Alleen wekte de VVD-leider niet de indruk dat hiermee een levenswens in vervulling gaat. Als de nieuwe VVD-fractie de PvdA in zetelaantal slechts met een of twee verslaat dan mag Kok premier blijven, vindt Bolkestein. Eigenlijk zegt Bolkestein tegen de kiezer: hou me vast of ik word premier.

De liberalen houden dus hun probleem met Kok. Eerder maakten zij de afweging dat premier Bolkestein als alternatief voor Kok vermoedelijk stemmen zou kosten. De kiezer is tevreden met 'paars' en daarvan is Kok het boegbeeld. Bolkestein was bekend als scherpslijper, Kok als staatsman. De VVD-campagne richtte zich op de liberale inhoud van paars. Tegen Kok zou alleen ingebracht worden dat hij van de PvdA was, een ('verkeerde') partij die de kiezer er wel 'gratis bij zou krijgen'. Nu zijn de zaken omgedraaid. Stemt nu VVD en de kiezer krijgt er Bolkestein als premier 'gratis bij'. De partij heeft kennelijk geconcludeerd dat de omstandigheden zijn veranderd. Het tv-debat is verloren, in de peilingen dalen de liberalen, de commotie over campagneleider Van Baalen en de anti-Trichetmotie zorgden voor onwelkome publiciteit. Intussen moet wel de grote groep zwevende kiezers worden bereikt, en die stemmen liefst op een winnaar. Dus dan moet je ook wel willen winnen. Dat heeft Bolkestein zich nu voorgenomen.

MAAR ZOU BOLKESTEIN ook een goede premier kunnen zijn? Tot nu toe heeft de VVD-leider zich vooral gemanifesteerd als partijpoliticus. Door buiten het kabinet te blijven wist hij zijn partij te profileren. Hij steunde de coalitie en deelde zo in het succes. Door oppositie te voeren op onderdelen gaf hij de VVD-inbreng een eigen kleur. In de Kamerenquête van deze krant kreeg Bolkestein een hoge waardering. Met de stelling 'uitstekend gefunctioneerd' bleek vrijwel ieder fractielid het eens. Dat lag bij PvdA en CDA beduidend anders. Als staatssecretaris, minister, Shell-manager en voorzitter van de Liberale Internationale deed hij brede ervaring op. Hij is niet bang van provocerende stellingen, die altijd voor opschudding en vaak voor helderheid zorgen. Hij heeft een wat knerpende debatteerstijl, is geen begaafd netwerker en niet beroemd om zijn sociale vaardigheden. Feiten verzamelt hij liefst zelf, om originele meningen zit hij niet verlegen. Bolkestein heeft bewezen de rol van partijleider goed te kunnen vervullen. Hij beschikt dus over voldoende capaciteiten voor een premierschap.

Toch is er ruimte voor aarzelingen. Zijn optreden in de kwestie-Trichet en destijds bij de uitbreiding van de NAVO was hoogst ongelukkig. Over Europese integratie heerst in zijn partij nog steeds forse verdeeldheid. In de kwestie-Van Baalen was hij niet erg moedig. Een fractie kunnen binden is nog iets anders dan een kabinet. Hij is niet op z'n gemak als de politieke emoties oplaaien. Zijn wapen is de ratio, niet de charme. Waar Kok gemakkelijk tegenstrijdige stromingen omarmt, is de kracht van Bolkestein gelegen in de aanval op de vleugel. Of een coalitie-kabinet met Bolkestein als premier dan ook de mengkleur paars zal opleveren, valt te betwijfelen.