NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

HERMAN STAAL
Beiden werden gefouilleerd in de gevangenis. Beiden moesten zich helemaal uitkleden. Beiden vonden dat erg vernederend. Belgin: ,,Je persoon wordt als het ware met een hamer tot scherven geslagen.'' En Saskia moest ,,zich helemaal vooroverbuigen'' zodat een agente kon zien of ze nog iets verborg.

Het jongerenprogramma Yoy zet in de 25 minuten durende documentaire Dwarsliggers, Amsterdam-Ankara twee verhalen van gearresteerde jonge vrouwen tegenover elkaar. Eén in Amsterdam, de ander in Ankara. 'Dwarsliggers' is een co-productie van de Humanistische Omroep en Amnesty International. Saskia (20) is Nederlandse en werd vorig jaar opgepakt bij de jubeldemonstratie ten tijde van de Eurotop in Amsterdam op verdenking van ,,lidmaatschap van een criminele organisatie'', zoals omschreven in artikel 140 van het Wetboek van Strafrecht. Ze wilde demonstreren tegen de slechte afspraken die waren gemaakt op het gebied van milieu en sociale zekerheid. ,,Van welke organisatie dan?'', had ze aan de politie gevraagd. Dan zegt ze glimlachend: ,,Dat moesten ze nog onderzoeken''.

Ze werd drie dagen vastgehouden, eerst in de Bijlmerbajes, later in een tent op het terrein van de gevangenis in Heerhugowaard.

Toen de Eurotop voorbij was kwam ze weer op vrije voeten. Ze werd niet vervolgd, zoals geen van 380 personen die op grond van artikel 140 werden vastgehouden.

De studente Belgin is lid van een studentenvereniging in Ankara die strijdt voor democratie en rechtvaardigheid in Turkije. Ze was 22 jaar toen op een avond in 1996 werd aangebeld, vertelt Belgin in haar woonkamer. Door het kijkgaatje zag ze haar opgepakte broer staan met drie of vier rechercheurs in burger. Ze deed open, de rechercheurs traden binnen en begonnen haar boeken van de planken te halen. Eén man belde zijn bureau. Of ze Belgin ook moesten meenemen, vroeg hij. Dat moest. Later werd ze verhoord. ,,Tijdens het verhoor hoorde ik geschreeuw. Ze zeiden dat het mijn broer was''. Dan wordt het haar even te veel en loopt ze haar kamer uit. Hoe vreselijk het voor Saskia ook geweest moet zijn dat ze tijdens de Eurotop met veel te strakke plastic handboeien werd afgevoerd en dat ze drie dagen in de cel zat, het relaas van de Turkse Belgin is aangrijpender. Belgin is moedig, ze verdringt haar angsten, ze krijgt kippenvel als ze iemand met een walkietalkie ziet lopen of een sirene hoort. Zij strijdt voor een echte democratie in Turkije, voor vrijheid van meningsuiting. Zij loopt daarbij waarschijnlijk grote risico's.

Als de programmamakers met de vergelijking tussen Turkije en Nederland willen aantonen dat de arrestaties tijdens de Eurotop een smet vormen op de Nederlandse rechtsstaat dan zijn ze daar niet in geslaagd. Want de vergelijking tussen schending van de mensenrechten in Turkije en de Eurotop-arrestaties gaat te ver. In Nederland is na de Eurotop een hevig debat ontbrandt over de rechtmatigheid van de arrestaties. Het optreden van politie en justitie werd door een commissie onder leiding van strafrechthoogleraar T. Schalken onwettig genoemd. Kortom, artikel 140 was er met de haren bijgesleept om de demonstranten de Eurotop niet te laten verstoren. Ook de politiek was kritisch, zonder dat dat voor de verantwoordelijken overigens tot enige consequenties leidde. In Turkije wordt over de rechtmatigheid van arrestaties niet gediscussieerd. Andersdenkenden wordt er de mond gesnoerd. Belgin mag op de universiteit nergens over meepraten. Zij is afgestompt, gehard ook. ,,Ik geloof er niet meer in dat de staat mij zal beschermen'', zegt ze onbewogen. Dwarsliggers geeft wel een fraai beeld van twee jongeren die in hun land voor hun idealen strijden. Saskia schiet ver na de Eurotop een agent aan, maar die wil niet luisteren. De Eurotop? Die is toch al lang geweest. Een studentendemonstratie waar Belgin aan meedoet, wordt nauwlettend gevolgd door mannen met walkietalkies. Zij zeggen niets.

Yoy: Dwarsliggers. Ned.1, 22.04-22.33u.