NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Nederlandse concerns expanderen dankzij steeds grotere overnemingen. De banken zorgen gretig voor financiering.

Door onze redacteur MENNO TAMMINGA

AMSTERDAM, 19 DEC. Financiële krachtpatser ING laat zijn spierballen rollen. De bank en verzekeraar leent uitgever VNU het complete bedrag van 4,2 miljard gulden voor de overname van gouden gids uitgever ITT World Directories. Dat is de grootste overnamefinanciering ooit voor een Nederlands bedrijf. Wolters Kluwer leende twee jaar geleden zo'n 3 miljard gulden van ABN Amro voor de overname van de Amerikaanse uitgever CCH.

ING breekt niet alleen records, maar breekt ook in bij de klantenkring van ABN Amro, die tot nu toe de leidende financier van VNU is. Is het toeval dat ING ook de grootste aandeelhouder is van VNU, met een belang van bijna 10 procent? Of dat ING-bestuursvoorzitter drs. A. Jacobs, die in juni met pensioen gaat, met ingang van 1 januari al commissaris wordt bij VNU? De afspraak voor zijn commissariaat was overigens al negen maanden geleden gemaakt.

Het miljardenkrediet van ING aan VNU onderstreept de toenemende vervlechting van het Nederlandse Finanzkapital en de grote Nederlandse concerns. De bedrijven expanderen dankzij steeds grotere, gewaagdere overnames, die zij kunnen financieren dankzij de steun van de kapitaalkrachtige en gretige Nederlandse banken. Ook de omstandigheid dat koersen op de Amsterdamse effectenbeurs nog steeds relatief hoog zijn maakt financiering van de miljardenovernames gemakkelijker.

ING positioneert zich met deze transactie opnieuw als een Hollandse banque d'affaires, die zowel participaties in aandelen van bedrijven neemt (via de beleggingen van de verzekeringsdochter) als leningen verstrekt (via zijn bankbedrijf). Op zulke combines, die in Duitsland en Frankrijk tot de zakelijke oercultuur behoren, lag in Nederland traditioneel een taboe. Banken moesten niet te nauw betrokken zijn bij het wel en wee van bedrijven, vond de toezichthoudende Nederlandsche Bank en zo dachten de banken er zelf ook over. De soepele Europese regels op dit gebied hebben echter ook hun invloed op de Nederlandse omstandigheden gehad en de creatie in 1991 van financiële geweldenaar ING, een bank en verzekeraar met belangen in ongeveer 70 bedrijven, deed de rest.

Dat zulke transacties uiterst lucratief kunnen zijn werd afgelopen week duidelijk toen ING een deel van zijn aandelen in de mobiele telefoonmaatschappij Libertel van de hand deed. In drie jaar tijd is de waarde van dit bedrijf bijna verviervoudigd tot 3,2 miljard gulden.

Mede door hun eigen expansiedrang worden de Nederlandse uitgevers steeds meer schatplichtig aan ING. Het financiële concern is ook de een na grootste aandeelhouder en belangrijkste geldschieter van PCM, uitgever van onder meer deze krant, en de grootste belegger in de nieuwe Reed Elsevier Wolters Kluwer combinatie.

De overname van de gouden gids uitgever is VNU's toegangskaartje tot een van de meest exclusieve clubs in het Nederlandse bedrijfsleven: de reuzendoders, die elk een of meer buitenlandse overnames ter waarde van meer dan een miljard gulden hebben gedaan. VNU is het elfde lid van deze relatief jonge club. Het ledental is de afgelopen drie jaar meer dan verdubbeld. Gerespecteerde leden als Unilever, die in de jaren tachtig al miljardenovernames deed, zijn voorbijgestreefd door de nieuwe motoren van het Nederlandse bedrijfsleven: financiële diensten (ING, ABN Amro, Aegon, Fortis), informatie diensten (uitgevers Wolters Kluwer, Reed Elsevier, VNU) en levensmiddelen diensten (Ahold). Meer reuzendoders zijn in aantocht, zoals automatiseringsbedrijf Baan, kopieergigant Océ, babyvoedingsmaker Nutricia en wellicht ook Philips.

Het aantrekkelijke van grote overnames is de impuls voor de toekomstige winstgroei. Dan blijkt dat beleggers het best een jaartje zonder veel groei kunnen, zoals Wolters Kluwer twee jaar geleden bij de overname van de Amerikaanse informatieleverancier CCH aankondigde, als maar duidelijk is dat winstgroei direct daarna op een hoger niveau komt. Ook VNU ziet de winstgroei volgend jaar terugvallen, maar daarna zal de groei van de winst per aandeel ,,belangrijk hoger uitkomen''.

Spectaculaire overnames, die de financiële spankracht van een bedrijf op de proef stellen, zijn extra populair geworden sinds de topmanagers zelf ook de vruchten kunnen plukken dankzij hun opties op aandelen in hun eigen onderneming. Het pakket opties (per eind 1996) van de vier VNU-bestuurders en een onbekend aantal ,,sleutelfunctionarissen'' was vanochtend 35 miljoen gulden waard.