NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

REDACTIE: HANS NIJENHUIS
,,Politici - daar praat je niet mee, daar schrijf je over. En liefst de grond in.'' Er zijn maar weinig journalisten in Den Haag die zich dat adagium van wijlen NRC-redacteur André Luyendijk nog herinneren. De omgangsvormen aan het Binnenhof zijn uiterst vriendschappelijk. Wie niet alle 150 voornamen kent, kan tijdens gesprekken met en over parlementariërs het spoor behoorlijk bijster raken. Dat een parlementair redacteur als Marleen Barth van het dagblad Trouw door minister Ritzen werd gezoend als hij haar lang niet had gezien, en dat de minister bij haar op kraamvisite kwam, baarde daarom niet echt opzien. Haar goede contacten met de bewindsman op Onderwijs konden zelfs als professioneel worden uitgelegd: Barth had regelmatig primeurs, ook al waren dat soms primeurs die het ministerie zelf ook niet slecht uit kwamen.

Maar nu staat Barth veertiende op de kandidatenlijst van de PvdA en dat doet toch de wenkbrauwen fronsen. De journaliste staat hoger dan bekende Kamerleden als Rob Oudkerk en Marjet van Zuijlen. Een tweede parlementair redacteur, José Smits van De Volkskrant, kan met haar 21ste plaats ook tot de hogere rangen worden gerekend. En dan staat oud-hoofdredacteur van Het Parool Wouter Gortzak nog op plaats 28. Barth en Smits ,,hebben zich rechtstreeks de fractie in kunnen schrijven'', mopperde Mieke Sterk - een Kamerlid dat is gepasseerd voor de nieuwe lijst - zaterdag in een interview in hetzelfde Trouw. ,,Ik weet er het fijne niet van, want ik zit niet in de circuits.'' Fractieleden die wel 'in de circuits' zitten, zijn eveneens verbaasd over de hoge plaats voor de journalisten. ,,Ik vind het moeilijk om hier over te praten, want Marleen is een goede vriendin van me'', reageerde één van hen. ,,Maar het schijnt dat ze de gesprekken met Dunning goed hebben gedaan.''

A.J. Dunning, voorzitter van de commissie die de kandidatenlijst opstelde, prees zaterdag de brede maatschappelijke ervaring van de nieuwelingen. Hij onderstreepte verder dat de lijst niet moet worden gezien als ranglijst of kerstrapport: door hun geslacht of hun etniciteit kwamen sommige kandidaten relatief hoog.

...Ligt soms anders dan het lijkt...

Nog verbaasder dan de fractie waren de hoofdredacteuren van beide kandidates. Pieter Broertjes van De Volkskrant werd op 4 november door Smits geïnformeerd. Dat was na haar derde gesprek met de selectie-commissie, toen inmiddels duidelijk was dat ze op een verkiesbare plaats kon rekenen. Broertjes heeft haar gefeliciteerd en toen op non-actief gesteld: de objectiviteit van de krant mag niet in twijfel worden getrokken. Smits krijgt voorlopig een niet-politieke baan op de redactie. ,,Ik kan haar nu wel dwingen ontslag te nemen, maar dan staat ze over drie maanden onverzekerd op straat en zo gaan we hier niet met elkaar om'', zegt Broertjes. De vraag of zij haar sollicitatie naar een Kamerzetel niet eerder had moeten melden, vindt Broertjes moeilijk te beantwoorden. Hij heeft 'begrip' voor Smits' redenering dat zij wilde afwachten of de sollicitatie wel iets zou opleveren.

Begrip is er minder bij de hoofdredacteur van Trouw, Jan Greven, die pas op 14 november van de politieke ambities van zijn redacteur op de hoogte werd gesteld - en dan niet door die redacteur zelf. Barth's kandidatuur lekte uit. ,,We hadden het eerder willen weten. Een journalist moet de schijn van belangenverstrengeling voorkomen en dat is hier niet gebeurd'', aldus Greven. Trouw schrijft vandaag in een commentaar: ,,Veel journalisten hebben een weg gevonden naar de politiek, maar te combineren vallen die twee functies niet.'' Daaruit moet echter niet worden afgeleid dat Barth op staande voet wordt ontslagen. De hoofdredactie zal met haar overleggen. De kandidaat zelf verwacht tot 1 mei - een week voor de verkiezingen - in dienst te blijven. Ze heeft genoeg vakantiedagen gespaard om die laatste weken te vullen met campagne voeren. De enige Binnenhof-bewoners die niet van hun kandidatuur opkeken waren Barth en Smits zelf. Zij liepen elkaar al bij het tweede gesprek met de commissie Dunning in het partijbureau bij toeval tegen het lijf. En beloofden elkaar plechtig geheimhouding.Nieuw is een overgang van journalistiek naar politiek niet. Van Mierlo, Van Traa, Hillen - er zijn voorbeelden te over. Het denken over de scheiding tussen pers en politiek is wel veranderd. In de jaren vijftig - de jaren dat de zuilen nog rechtop stonden - werd een parlementair redacteur van de NRC geacht lid te zijn van de VVD. Toen NRC-redacteur (en later Kamerlid) Hein Roet-hof overstapte naar de PvdA, werd hij prompt ontslagen. Eind jaren zestig versoepelde het regime. Parlementair redacteur Jan Vis (later senator) was actief betrokken bij de oprichting van D66. In zijn columns verhulde hij zijn politieke voorkeur niet, maar de hoofdredactie van NRC Handelsblad vond zijn kennis van vernieuwende politieke bewegingen wel handig. Wat in de jaren vijftig moest en in de jaren zestig mocht - het etaleren van een duidelijke politieke voorkeur - bleek in de jaren negentig verboden. Toen Guikje Roethof, dochter van Hein, in 1993 kandidaat werd voor D66 kon zij als politiek redacteur bij HP/De Tijd vertrekken.

...maar is-ie ook geschonden?

Waarom willen journalisten de politiek in en hoe komen ze er? Barth (33) aarzelde in haar studententijd al tussen politiek en journalistiek. Zij wilde machthebbers controleren en politiek toegankelijk maken voor een breed publiek, zegt ze. Maar de taak van de journalist bleek in de eerste plaats het brengen van nieuws te zijn. ,,Ik kon mijn idealen onvoldoende verwezenlijken.'' Vorig jaar werd ze lid van een werkgroep van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijke bureau van de PvdA. En toen dit voorjaar PvdA-senator Job Cohen - vaak genoemd als toekomstig minister van Onderwijs - haar plompverloren zei dat hij haar bij de commissie-Dunning had aangemeld, begon zij over een overstap naar de Kamer te denken.

Smits (40) ,,werd de journalistieke afstandelijkheid een beetje beu''. Ze wil, zegt ze, problemen niet alleen beschrijven, ze wil er iets aan doen. De afgelopen jaren werd zij steeds actiever in maatschappelijke organisaties. Zij trok de aandacht met een rechtszaak om haar gehandicapte kind op een gewone basisschool te krijgen. Ook Smits werd gevraagd naar een Kamerlidmaatschap te solliciteren.

Wie de artikelen van Barth en Smits van het laatste halfjaar terugleest zoekt tevergeefs naar blijken van bijzondere sympathie voor de partij. Daarom vinden beiden ook niet dat zij journalistieke waarden hebben geschonden door tijdens hun sollicitaties door te werken als parlementair redacteur. ,,Het is niet zo dat er altijd een heimelijke politieke kandidaat op de redactie van Trouw heeft rondgelopen. Er staat nu een journalist op de lijst van de PvdA'', zegt Barth. De suggestie dat hun contacten op het Binnenhof de journalisten handig van pas kwamen, noemt ze flauwekul. ,,Ik sta op de lijst omdat ze kennelijk kwaliteiten in me zien, niet omdat ze me aardig vinden.''