NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

MARKUS MEULMEESTER
Spijkers met koppen is de opvolger van het vroegere radioprogramma In de rode haan van de VARA. Iedere zaterdag twee uur lang live radio met veel politiek en cabaret.

In tempo prestissimo en onder enthousiast applaus snatert presentator Dolf Jansen de aan de orde komende onderwerpen in de microfoon. Het is even na twaalf uur zaterdagmiddag én Spijkers met koppen, live uit café Stairway to Heaven in Utrecht op Radio 2 is begonnen. De kleine tweehonderd aanwezigen - jong en oud - worden in twee uur getrakteerd op staatssecretaris van Onderwijs Netelenbos, wetenschappers, columnisten, codes in de bijbel, een schrijver over paddestoelen, bokser Orhan Delibas, gemeenteraadsleden, een Tweede-Kamerlid en twee vredige boeddhisten. Dat alles aangenaam verpakt in de klezmer-muziek van de band Di Gojim.

Het programma is hilarisch en ongedwongen, voorbijgangers lopen in en uit en er is veel gerinkel van kopjes. ,,Een amusementsprogramma met veel Haagse onderwerpen en in principe muziek van Nederlandse bodem'', zegt samensteller Wim van Klaveren. Hij maakt met drie collega-redacteuren al tweeënhalf jaar het programma waarvoor vaste presentator Felix Meurders de 'serieuze' gesprekken doet.

Eigenlijk is Spijkers met koppen - dat sinds 1988 wekelijks wordt uitgezonden - een voortzetting van het zaterdagse radioprogramma In de Rooie Haan uit 1974 waarin veel politiek nieuws zat en dat destijds door Nelly Frijda met het Rooie Haanlied werd afgesloten. Nu eindigt zangeres Ellen Pieters het programma met een frivole opsomming van de behandelde onderwerpen.

De brutale cabaretier Dolf Jansen van het duo Lebbis en Jansen neemt zolang Jack Spijkerman het eveneens cabareteske Spijkers op de televisie presenteert zijn functie over. Jansen - ieler, maar gevatter dan Spijkerman - prikkelt met plaagstootjes zijn gasten. Spijkerman zal als zijn 'uitje' bij de televisie is afgelopen de presentatie weer overnemen.

Het eigenzinnige radioprogramma kreeg vorige maand van het vakblad Broadcast-magazine de Marconi Award voor het 'beste' amusementsprogramma. Van Klaveren glimlacht afstandelijk. ,,Ach, het is altijd leuk om een prijs te krijgen en het is prettig om gewaardeerd te worden. Maar het succes heeft vele vaders.''

Er luisteren in het eerste uur volgens de samensteller circa 450.000 mensen naar het programma. ,,Het wordt goed beluisterd, ook in het Haagse circuit. In de loop van de uitzending zakt het aantal naar 350.000. De luisteraars gaan dan boodschappen of iets anders doen.''

De radio-uitzending vraagt veel voorbereiding. Daarvoor wordt de actualiteit en het politieke nieuws van dag tot dag bijgehouden. Met een redactie van vier man wordt alles wat van pas komt gebruikt. Zelfs hearsay. Enige afgunst is er bij Van Klaveren te constateren als hij vertelt dat er bij 'Spijkers' op de televisie acht man voor maar veertig minuten werken. ,,En nog wel zonder politieke onderwerpen.'' Hij heeft wel wekelijks overleg met het televisieprogramma om doublures te voorkomen. ,,En wij geven elkaar ook onderwerpen.''

Spijkers met koppen blijkt een relatief duur programma. De kosten bedragen exclusief de salarissen ruim 8.000 gulden per uitzending. Dat komt vooral door de techniek. Om acht uur 's morgens begint men met het opbouwen van de technische voorzieningen en om vier uur is men pas klaar. ,,Dat is een enorme kostenpost. Daarom kunnen dit soort programma's alleen maar door de publieke omroep worden gemaakt. Voor de commerciëlen zou dit veel te duur zijn.''

Tijdens de uitzending houdt Van Klaveren van minuut tot minuut het draaiboek bij. Hij fluistert via de hoofdtelefoon als de presentatoren een vraag vergeten of laat het gesprek uitlopen als het spannend is. Hoewel een cabareteske benadering voorop staat, worden serieuze onderwerpen zoals bijvoorbeeld over witte en zwarte scholen met staatssecretaris Netelenbos niet geweerd.

Van Klaveren, ,,De lach moet er zijn maar het mag geen 'Theater van de lach' worden. We zoeken onderwerpen - dat klinkt ouderwets - 'ter lering en vermaak'. Maar we hebben ook wel eens uitzendingen gehad waar tranen weggepinkt werden en de emoties de vrije loop kregen. Dat was bijvoorbeeld anderhalf jaar geleden toen een Hilversumse jongen was doodgestoken en we het over zinloos geweld hadden. De dader is nooit gevonden. Ook was dat bij het gesprek met de vrienden van de verdachte van de balpenmoord.''

Politieke successen boekte het programma ook. Zoals Kamervragen over de nieuwe Algemene Nabestaanden Wet. ,,Een schrijnend geval met de verzekering. Wij hadden hier een echtpaar van wie de man kanker in een terminaal stadium had en om er voor te zorgen dat zijn vrouw na zijn overlijden een uitkering zou krijgen, had hij eigenlijk voor een bepaalde datum euthanasie moeten plegen. Daar is nu een wijziging voor gekomen.''

Ook mislukt wel eens wat, zoals vorige week bij de 'twist' tussen twee boeddhisten over de 17de eeuwse monnik Dorje Shugden en de rol van de Dalai Lama. Zelfs Jansen, die waanzinnig goed op de uitspraak van de namen had gestudeerd, lukte het niet tweespalt te zaaien.

De door veel radio- en televisierubrieken gevraagde dichter/politicus Manuel Kneepkens van de Rotterdamse Stadspartij, die vorige week in het radioprogramma debatteerde over het omgewaaide of omvergetrokken Erasmusbeeld, heeft weinig illusies over het effect van zijn optreden. ,,Dat is ook niet erg. De mensen hebben wel mijn stem gehoord of op de buis gezien. Bij Paul de Leeuw of Peter Jan Rens kom ik niet. Ik moet wel mijn verhaal kwijt kunnen. Zelfs niet als ze me met een taxi thuis op komen halen. Ik heb mijn criteria.''

Spijkers met koppen komt wegens verbouwing van café Zeezicht tijdelijk uit het café Stairway to Heaven van zanger Henk Westbroek. ,,Maar in januari na de verbouwing gaan we weer terug naar Zeezicht'', zegt Van Klaveren. ,,Dat is technisch wat minder problematisch. Voor Utrecht hebben we gekozen omdat het centraal ligt en gasten er makkelijk met de trein kunnen komen. En het is natuurlijk een studentenstad. We moeten dit soort uitzendingen niet in Amsterdam houden, denk ik. Het Amsterdamse publiek is daar veel te blasé voor.''

Van veranderingen in de opzet wil Van Klaveren niets weten: ,,Never change a winning team. Dit is echt een sterke formule en nog helemaal niet versleten. Een feestje op zaterdag en fijn om voor te werken.''