NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Het schijnt dat de Poolse schrijver Tomak Tryzna, wiens roman Panna nikt (Juffrouw niemand) vorig jaar verfilmd werd door Andrzej Wajda, meer dan verbolgen was over de manier waarop met zijn werk was omgesprongen. Maar daar hoeven we ons als filmkijkers niets van aan te trekken: Panna nikt is misschien geen overtuigend meesterwerk, maar zeker zeer interessant.

Toch heeft de film weinig gedaan sinds hij begin dit jaar op het filmfestival in Berlijn voor een internationaal publiek ten doop werd gehouden. Vandaar dan ook dat Panna nikt, een jaar na de première in de Poolse bioscopen, nu al beschikbaar blijkt voor vertoning voor een open tv-net als de BRTN.

Wajda (geb. 1926) was een van de populairste Oosteuropese filmers in het Westen in de tijd dat ten oosten van de Elbe nog communisten de dienst uitmaakten. Zijn Czlowiek z marmuru (de man uit marmer) uit 1976 en Czlowiek z zelaza (man uit steen) uit 1981 golden als briljante, kritische benaderingen van de Poolse socialistische geschiedenis - het soort films dat zijn populariteit mede ontleende aan de wetenschap dat de communistische filmcensuur het er heel, heel moeilijk mee had. Gelukkig mocht voor de export altijd meer dan binnenslands.

Ook Danton met Gérard Depardieu uit 1982 was nog een redelijk succes, maar sindsdien zullen er niet veel toeschouwers in het Westen meer zijn, die weten hoe het Wajda verder is gegaan. Vrij goed, als we op Panna nikt mogen afgaan. Het is het verhaal van het meisje Marysia. Afkomstig uit een arm en weinig ontwikkeld milieu, komt zij na de verhuizing uit het dorp naar de socialistische hoogbouw in de stad in contact met leeftijdgenootjes van wat burgerlijker, welgestelder komaf. Al vlug blijkt dat de boerentrien zich alleszins met haar vriendinnen kan meten, in kunstzinnige aanleg, en in uiterlijke schoonheid. Hetgeen leidt tot haar wrede verstoting uit de milieus waar de sociale kansen liggen.

Het lijkt niet overdreven, in dit verhaal een kritiek te zien op de verhoudingen in het huidige, post-communistische Polen. De angstaanjagende schildering van de denkwereld van 15-jarige meisjes redt de film evenwel voor een overmaat aan sociaal-realisme.

Panna nikt/Miss Nobody (Andrzej Wajda, 1996, Polen). BRTN2, 22.30-0.10u.