Door onze redacteur GEERT VAN ASBECK
DEN HAAG, 24 OKT. Het ministerie van Justitie vindt een douanestempel in
het paspoort van een vluchteling onvoldoende bewijs dat deze zijn
vaderland heeft bezocht. Justitie heeft op die gronden nog geen enkele
vluchteling zijn status ontnomen.
Dit heeft een woordvoerder van justitie desgevraagd meegedeeld. De woordvoerder bevestigt dat politie en marechaussee in binnen- en buitenland bij herhaling het ministerie van Justitie harde aanwijzingen hebben verschaft dat Iraakse vluchtelingen Irak bezoeken, voor vakantie en familiebezoek. De opsporingsinstanties hebben justitie gemeld dat in paspoorten van Iraakse vluchtelingen stempels staan van de Turkse douane bij de grensovergang tussen Turkije en Irak. Justitie acht bezoeken van Iraakse vluchtelingen aan hun vaderland voldoende grond om de Irakezen de vluchtelingenstatus te ontnemen. Maar het ministerie vindt de stempels van de Turkse douane alleen onvoldoende om tot maatregelen over te gaan. Vluchtelingen met het bewuste stempel in hun reisdocumenten worden wèl, indien mogelijk, door justitie ondervraagd.
Justitie noemt het douanestempel ,,wel een sterk bewijs, maar niet voldoende bewijs'' om de vluchteling zijn of haar status af te nemen. ,,Intrekking van de rechtspositie van de vluchteling vereist een heel zware bewijslast. Enkel en alleen het stempel van de grensovergang Turkije-Irak voldoet niet'', aldus de woordvoerder. ,,Wij moeten namelijk 100 procent bewijzen dat de vluchteling ook daadwerkelijk de grens is overgegaan.'' Justitie hanteert het douanestempel wel als criterium om asielzoekers die Nederland voor het eerst bereiken terug te sturen naar het land waar de vluchteling de Europese Unie is binnengekomen.
Hoeveel Iraakse vluchtelingen met een Turks douanestempel van de grens tussen Turkije en Irak Justitie inmiddels heeft getraceerd wil de woordvoerder van het ministerie niet zeggen in verband met lopend onderzoek naar de kwestie. De Immigratie en Naturalisatie Dienst van Justitie stuurt volgende week een missie naar Bonn om tot samenwerking te komen bij het in kaart brengen van de reizen van Iraakse vluchtelingen.
Eerder deze week bevestigde de twee Turkse consulaten in Nederland dat alleen al dit jaar tenminste 1.500 Iraakse vluchtelingen een dubbel transitvisum hebben toegewezen gekregen, en dat de vluchtelingen deze visa doorgaans gebruiken om Noord-Irak in en uit te gaan. Dit jaar zouden zo al honderden Iraakse vluchtelingen hun vaderland hebben bezocht.
In de vreemdelingendocumenten waarop de Irakezen naar het buitenland reizen, staat vaak letterlijk dat ze niet naar Irak mogen terugkeren. Ze hebben in Nederland de vluchtelingenstatus verworven (genieten hier bescherming) omdat er gegronde redenen bestaan dat ze bij terugkeer in eigen land zullen worden vervolgd.
Een meerderheid in de Tweede Kamer liet in reactie op de cijfers van de Turkse consulaten weten de Iraakse vluchtelingen die Irak bezoeken de vluchtelingenstatus af te willen nemen. ,,Als ze in eigen land op vakantie gaan is die bescherming blijkbaar niet nodig. Trek die vluchtelingen-status dan maar in'', zo verklaarde het VVD-Kamerlid J Rijpstra.
Vluchtelingen die door justitie aan de tand worden gevoeld omdat ze een stempel van de Turkse douane bij de Turks-Iraakse grens in hun papieren hebben staan hebben verschillende verklaringen voor die stempels. ,,In sommige gevallen beroepen de vluchtelingen zich op een noodsituatie, dat bijvoorbeeld een familielid zwaar ziek is en dat ze daarom het risico hebben genomen even terug te keren. Daar kunnen wij niets tegenin werpen'', aldus de zegsman van Justitie. ,,In andere gevallen beweren de vluchtelingen dat anderen de stempels van de douane bij de Turks-Iraakse grens in hun paspoort hebben gezet, of dat ze wel die stempels hebben maar niet Irak zijn binnen gegaan.''
De IND wil nu samen met Duitsland in kaart gaan brengen hoe de reizen gaan. Vluchtelingen die vanuit Nederland naar Irak terugkeren gaan niet zelden vanuit een Duitse luchthaven, zodat ze niet bij de Nederlandse grens (op Schiphol) kunnen worden gecontroleerd. ,,We willen met de Duitsers nu gaan uitzoeken wie waar wanneer weg gaat en terug komt'', aldus de woordvoerder van Justitie. ,,We willen de staus van vluchtelingen die hun vaderland bezoeken intrekken. We vinden dat dat moet. Maar het is alleen heel moeilijk te bewijzen.''
De zegsman vroeg zich overigens eerder deze wek af of het helpt om de vluchtelingen hun status te ontnemen. ,,Stel je ontneemt hun de vluchtelingenstatus. Daar is het probleem niet mee opgelost. Je kunt ze immers niet zomaar terugsturen naar Irak!''
Nederland heeft sinds de Golfoorlog het beleid geen asielzoekers uit Irak terug te sturen. Het totalitaire bewind van Saddam Hussein biedt onvoldoende garantie dat vluchtelingen zonder gevaar kunnen terugkeren naar eigen land.
24 OKTOBER 1997
Domicilie,
voor wie zich vestigt in het buitenland.