NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

JINKE OBBEMA
Een man die een kathedraal bouwt. Een eenvoudige man zonder enige kennis van architectuur en zonder geld, die met zijn blote handen een bouwwerk voor de Heer begint. Een onderwerp-dat-niet-stuk-kan, meenden de makers van de documentaire De gek van de kathedraal. En dus reisden ze af naar Mejorada del Campo, een armetierig dorp op de Castiliaanse hoogvlakte, ingeklemd tussen de uitvalswegen rond Madrid. In deze weinig paradijselijke omgeving verrijst langzaam Justo's droom.

Justo Gallego (72) wilde als jongen gewoon stierenvechter worden en dronk op zijn tijd een glaasje. Maar een vriendin had hij vrijwel nooit, en soms liet hij zijn muilezels voor wat ze waren om te bidden. God riep. Ingetreden in het klooster werd Justo echter ziek. De vrees voor zijn tuberculose bleek bij de monniken groter dan de vreze Gods, en dus werd Justo verzocht te vertrekken. Terug in zijn geboortedorp begon hij te spitten op de akker van zijn vader. Voortaan dient hij de Heer met zijn kathedraal. Romaans en kloek. Zo domineert de dertig meter hoge koepel na ruim 35 jaar bouwen. Nieuwsgierige toeristen stromen toe, op zoek naar een glimpje geloof van middeleeuwse allure.

Opgetrokken uit de allergoedkoopste materialen, zoals afgekeurde bakstenen, puin en afgedankt vlechtijzer, versierd met gebroken tegels en scherven is het bouwwerk een wonderlijk product van de fantasie. Levensgevaarlijk balanceren de onderbetaalde metselaars en de oude bouwpastoor in zijn lompenjas op smalle balken. Er bestaat geen plan, er zijn geen berekeningen. We zien Justo foeteren op zijn hulpjes en ruziën met de leidster van de belendende crèche die vreest voor de veiligheid van haar peuters. Terechte angst, want een bouwvergunning werd nooit verleend, dreigbrieven van de burgemeester om de werkzaamheden te staken bleven onbeantwoord. De bisschop vindt Justo een diep gelovig en intens gelukkig mens, doch verzuimt uit te leggen wat men straks moet met de wrakke kerk. De dorpsfotograaf prijst het project, al liet hij al die tijd na de werkzaamheden vast te leggen. Justo's zuster, bij wie hij inwoont, draagt haar lot in lijdzaamheid. Want het had zoveel erger kunnen zijn: hij had zijn geld ook naar de hoeren kunnen brengen. Dorpsbewoners noemen hem een genie of een gek, wat Justo de deemoedige opmerking ontlokt dat Jezus zich precies dezelfde kwalificaties moest laten welgevallen.

Dergelijke parels van wijsheid lepelen de documentairemakers moeiteloos uit zijn mond, terwijl de camera liefkozend langs de groeven in zijn gelaat of langs de hobbelende muren van het godshuis strijkt. Zoals Justo de dreigende brieven van de autoriteiten negeert, zo omzeilt hij ook vragen die hem niet bevallen. Over het waarom van zijn werkzaamheden komen we dan ook gaandeweg niet meer te weten dan wat in de eerste minuten van de documentaire al wordt meegedeeld. Evenmin ervaren we zijn manier van bouwen.

Justo's onderneming is een fascinerend gegeven. Maar de regisseur van de documentaire die de IKON vanavond uitzendt is er van uitgegaan dat Justo zelf zou kunnen uitleggen wat er zo boeiend aan is. Dat was juist de taak van de documentairemakers geweest. Op deze manier blijft dit programma niet meer dan een geinig 'onderwerpje' dat te dun is voor de drie kwartier die ervoor is uitgetrokken. Want misschien zijn Justo's motieven wel net zo triviaal als die van de mensen die een leven lang bouwden aan de mooiste middeleeuwse kathedralen: je moet toch iets doen om je leven door te komen, zeker als het alternatief varkenshoeden of uitmesten heet. Toch doet dat niets af aan de vrome schoonheid van het resultaat.

Werelden: De gek van de kathedraal. IKON, Ned.1, 21.57-22.48u.