NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

GOED NIEUWS: de Nederlander wordt almaar ouder. Een positief bericht, want is de levensverwachting geen indicator voor de mate van welvaart waarin een land verkeert? Slecht nieuws: in het gemiddeld aantal gezonde jaren van de bevolking komt de komende twintig jaar nauwelijks verandering. De logische consequentie van genoemde twee gegevens uit het deze week gepresenteerde rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is dat de kosten voor de gezondheidszorg de komende jaren zullen blijven toenemen. De rekening is zelfs al opgemaakt: tot het jaar 2015 zal jaarlijks 2,4 procent extra nodig zijn.

Daarmee is aangegeven dat de gezondheidszorg de komende tijd wederom hoog op de politieke agenda staat - die immers veelal draait om geld. De gezondheidszorg is een onderwerp dat politici voor een bijna onoplosbaar dilemma stelt. Weinig andere uitgavenposten zijn zo moeilijk te beïnvloeden als de kosten van de gezondheidszorg. De politiek voert nu al jaren een eenzame strijd tegen een rijk geschakeerde coalitie van belangengroepen.

ALLEREERST IS er de consument annex kiezer die door het leven gaat met de eenvoudige wachtkamerwijsheid alles voor zijn gezondheid over te hebben. De jongste 'verkenningen' van het Sociaal en Cultureel Planbureau bevestigen dit nog eens. De Nederlandse bevolking eist een hoog niveau van gezondheidszorg en wil graag snel worden geholpen. Dus vindt bijna de helft van de ondervraagden dat men voor een heupoperatie hooguit een maand moet hoeven wachten.

Tegenover de vraag staat het aanbod van de zorg. De markt hoeft nauwelijks veroverd te worden, die komt vanzelf op het moment dat de 'producten' zijn uitgestald. De wijze waarop iedereen tegen ziektekosten is verzekerd, maakt dat het afwentelingsmechanisme volop draait. Een prijsafweging komt in de wereld van de gezondheidszorg dan ook nauwelijks voor. De technologische ontwikkelingen in de medische sector maken steeds meer mogelijk. Aangezien de kosten-batenafweging vrijwel afwezig is, is de peperdure en zodoende exclusieve behandeling van vandaag de gewone behandeling van morgen.

DE 'BEWAPENINGSWEDLOOP' in de gezondheidszorg zou natuurlijk als een vaststaand gegeven kunnen worden opgevat. In zekere zin is dat ook de feitelijke situatie. Want hoewel er steevast vanuit de politiek de intentie is om de kosten in de hand te houden, blijkt de weerbarstige praktijk zich daar niet aan te houden. Het in het regeerakkoord van 1994 vermelde groeicijfer van 1,3 procent is tot nu toe elk jaar overschreden. Is dat erg? De jaarlijks toenemende kosten voor de gezondheidszorg zouden eenvoudigweg ook kunnen worden beschouwd als een uiting van een gewijzigd uitgavenpatroon. Bovendien wordt het grootste deel van de bijna 60 miljard gulden die aan de gezondheidszorg opgaat gefinancierd door middel van premies en is de directe overheidsbijdrage beperkt.

Daartegenover staat dat de solidariteitsgedachte een grote rol speelt in de financiering van de gezondheidszorg. Naarmate de kosten toenemen zal dit principe verder onder druk komen te staan. Het zal steeds moeilijker worden de mensen met de lage gezondheidsrisico's onbeperkt mee te laten betalen aan degenen met de hoge risico's. De overheid dient een actieve rol te spelen om te voorkomen dat er op dit terrein een scherpe tweedeling ontstaat.

DE VRAAG IS vervolgens waaruit die rol van de politiek moet bestaan. Wijzer geworden door de slechte ervaringen uit het recente verleden met blauwdrukken zoals het plan-Simons, is bij politici de animo voor brede visies over de toekomst van de gezondheidszorg gering. Maar de situatie die aanleiding gaf tot de hervormingsplannen van destijds, is niet wezenlijk veranderd. Er is in de gezondheidszorg sprake van een opwaartse spiraal met meer aanbod en meer vraag die een steeds grotere wissel trekt op het financieringsstelsel.

De politicus die roept om meer zal tijdens een verkiezingscampagne op weinig weerstand stuiten. Maar dezelfde politicus weet dat bij onbeperkte groei het systeem vastdraait. Gezondheid is een groot goed. Een gezond ziektekostenstelsel is daarvoor een basisvoorwaarde.