NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

PIETER KOTTMAN
Alles - tot en met de titel - maakt Lola (1982) een onmiskenbare film van Rainer-Werner Fassbinder. Ook nu weer verleidt de belangrijkste na-oorlogse erfgenaam van het Duitse cinematografische maniërisme van Sternberg en Pabst zijn publiek met nadrukkelijk rood en blauw kunstlicht, met een rondzwenkende camera (van Xaver Schwarzenberger), met oogverblindende 'historische' kostuums, met een vrouwelijk hoofdpersonage dat het midden houdt tussen een aristocrate en een hoer, met een zelfkantig milieu, kortom, dat zó gestileerd is, dat geloofwaardigheid vanzelfsprekend ophoudt beoordelingscriterium te zijn.

Natuurlijk is zij niet 'waar', de zogenaamde realiteit uit de jaren vijftig die Fassbinder in Lola toont. Kunstmatigheid bepaalt de toon, maar juist dank zij die stilering slaagt de filmer erin uitspraken te doen over een recente periode van de geschiedenis van zijn land. Hij kristalliseert een gevoel, een mentaliteit - en de zware maquillage waarvan hij dat voorziet, schept de afstand die hem helpt dat gevoel te isoleren en ons het te herkennen en er inzicht te krijgen.

Door de wederopbouw gerechtvaardigde corruptie uit de Adenauer-periode is het onderwerp van Lola - en hoe kleurig dat bij Fassbinder ook oogt, zijn oordeel erover is zwart. Of liever: zwart is zijn oordeel over de mens. Zelfs de integere volkshuisvestingsambtenaar Von Bohm (een schitterende rol van de uit de toenmalige DDR afkomstige acteur Armin Mueller-Stahl) gaat door de knieën voor de sjoemelaars - zij het niet uit winstbejag maar uit liefde en hartstocht voor Lola. Gespeeld door Barbara Sukowa is zij een fascinerende figuur, naïef, romantisch zelfs, maar uiteindelijk de hardste en meest cynische van allemaal.

Helemaal Fassbinder dus, de filmer wiens werk met de jaren alleen maar grootser lijkt te worden omdat duidelijk wordt hoe tijdloos het is. Toch vind ik een veel minder opgetuigde film als Angst essen Seele auf (uit 1973) veel ontroerender. Wel tien keer heb ik die gezien en iedere keer denk ik weer: wat een meesterwerk.

Lola (Rainer Werner Fassbinder, 1981, West-Duitsland). Zondag, Duitsl.1, 23.00-0.50u.