NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent FRANK WESTERMAN
MOSKOU, 25 JUNI. Op een steenworp van de metrohalte Proletarskaja in een grauwe Moskouse arbeiderswijk is een ruimteschip geland: een kooi van metaal en glas vol elektronica. Het geel-paarse gevaarte heet De Virtuele Wereld en biedt onderdak aan een ultramoderne winkel en, sinds kort, een Internetcafé.

Het interieur lijkt onwerkelijk maar is het niet. Het prijskaartje van 4.755 dollar dat aan de Sony breedbeeldtelevisie hangt is echt, en ook de dertig bewakers dragen echte wapens. Buiten op het plein staat nog een standbeeld van De Arbeider uit 1925, terwijl de trams en trolleybussen al tientallen jaren dezelfde route rijden - alsof er niets is veranderd. Maar binnen in het cybercafe meldt Sasja Legosjin zich aan bij de homepage van president Jeltsin, hij drinkt coca-cola met een rietje en klikt met zijn muis van het Kremlin naar het Rode Plein.

De gedachte dat Bill Gates, de president van Microsoft, oude SS-20 raketten van Sovjet-makelij wil opkopen om daarmee 840 satellieten te lanceren ter ondersteuning van het Internet in de 21ste eeuw, vindt hij ,,wel geinig''. Sasja is vijftien; de USSR hield op te bestaan toen hij nog op de lagere school zat, dus het communistische verleden zegt hem niets.

Tien jaar geleden, in 1987, gaf de toenmalige correspondent van NRC Handelsblad in Moskou, de volgende beschrijving van Proletarskaja, een typische Sovjet-wijk: ,,Staande op het plein wordt duidelijk dat het streven naar ontwikkeling van de zware industrie niet vergeefs is. Een massa fabrieksschoorstenen spuit onophoudelijk zwarte en grijze rook? (.) Wanneer een of andere staatsinstelling op de gedachte komt dat juist op dit plein de tijd is gekomen voor de verkoop van vruchtesappen of geplukte kippen, gebeurt dat meestal midden op straat, tussen stof en uitlaatgassen.''

Op de kop van de Wolgogradski Prospekt, waar Sasja nu een website ontwerpt voor Russische juweliers, was een staatsverkooppunt van zure paprika's en andere levensmiddelen gevestigd, en een café met de naam Minuut, waar de sloomste obers van de Sovjet-Unie werkten. Maar dat was allemaal voor Sasja's tijd. Hij is de voorbode van een nieuwe generatie Russen, die opgroeit zonder de ballast van het communisme, maar met een eigen e-mail adres.

Niemand weet precies hoeveel Moskovieten al hebben ingevoegd op de informatiesnelweg, maar volgens het blad Mir Internet (Internetwereld) zijn het er meer dan tweehonderdduizend (op een bevolking van tien miljoen). Het aantal bedrijven met een eigen website is vorig jaar gestegen van tweehonderd tot vierduizend. De Russische Internetgeneratie is piepjong; achter de monitoren in De Virtuele Wereld zitten jongens van 13, 14 en 15 jaar.

Cafébaas en systeembeheerder Jevgeni Ponomarev: ,,Veel van onze klanten zijn kinderen. Ze slepen hun ouders mee, die in de tussentijd een fax of een magnetron aanschaffen. Althans, dat is onze opzet.'' De exploitatie van het computercafé is in handen van de Russische onderneming Partija (Partij) en wordt gesponsord door het telecombedrijf Intel, computerproducent Hewlett/Packard en Russia Online, dat net als Glasnet (in navolging van glasnost) de toegang tot het Internet verzorgt.

Met de samenwerking hoopt Partija, getuige het mission statement, Rusland op zo groot mogelijke schaal te voorzien van computers, beepers, mobiele telefoons, camera's, organizers, etc. Na de elektrificatie onder Stalin en de introductie van de chemie in de landbouw onder Chroesjtsjov, treedt Rusland onder Jeltsin het informatietijdperk binnen.

De bezoekers van het cybercafé bij het metrostation van de Proletariër zijn daar allang beland. Zij vinden de pas geopende website van de Russische president (http://www.gov.ru) maar broddelwerk. ,,Alsof hij gisteren het Internet ontdekt heeft!', zegt een jongen die met een baseballpetje op naar het scherm zit te turen. Op de pagina's van de president valt geen moer te beleven, er staan alleen een 32 kantjes tellende speech en een korte biografie op. De rest van het aanbod is ,,nog in aanbouw'' en dus gesloten voor het publiek.

Ook Sasja vindt er niets aan; een bezoek aan Jeltsins website maakt op hem de indruk van ,,een reis terug in de tijd'. Liever wisselt hij nieuwtjes uit in praatgroepen met titels als disneyworld en galaxy. Hoewel hij vloeiend Engels spreekt, met een onmiskenbaar Amerikaanse knauw, is hij nog nooit in the States geweest. Hij heeft er wel een vriend, Jack uit Kentucky, die hij een paar weken geleden in cyberspace heeft ontmoet. ,,We zaten in dezelfde discussiegroep, het klikte, en toen hebben we onze e-mail adressen uitgewisseld'', zegt hij.

De aansluiting van Moskou op het wereldomvattende computernetwerk gaat razendsnel. Deze maand is er in het centrum een bar geopend, Base 14 geheten, waar je nippend aan een bloody mary je e-mail kunt lezen. Het bedrijf Partija, dat al een keten van tien elektronicawinkels heeft, wil nog deze zomer bij de metrohalte Oktober een tweede cybercafé openen. De bouwtekeningen zijn klaar, maar het werk is nog niet begonnen. Toch denkt de barkeeper annex systeembeheerder Jevgeni Ponomarev dat het etablissement op tijd af komt.

Futuristische panden verrijzen in een vloek en een zucht. Tien jaar terug was dat wel anders. Vanuit zijn flatje sloeg de toenmalige correspondent van deze krant de bouw van een zestien verdiepingen tellende kantoorkolos gade. ,,Af is het gebouw geenszins, ook na zeven jaar niet', schreef hij in 1988 in zijn boek Moskou aan Zee. ,,Nu eens worden er ramen in aangebracht, maar omdat er van binnen nog allerlei gebouwd en gemetseld wordt, zijn bijna al die ruiten gebroken, de gaten met bordkarton gedicht.''

Het kantoorgebouw is inmiddels klaar, al is de bestemming inmiddels gewijzigd: er zit geen verzekeringsmaatschappij voor kolchozen in, zoals oorspronkelijk de bedoeling was, maar een van de grootste Russische banken. Op het dak staat een enorme reclamezuil. Aan de overkant van de weg leed Café Minuut een kwijnend bestaan, totdat ineens de slopers kwamen. En in een mum van tijd stond op die plek ineens het strakke, surreële onderkomen van De Virtuele Wereld.