NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Impakt biedt alles behalve de speelfilm

Door BIANCA STIGTER
Het Impakt Festival, dat vanavond in Utrecht begint, beweegt zich op een terrein dat alsmaar breder wordt. Impakt is een festival voor audiovisuele kunst en het lijkt erop dat alle kunst steeds audiovisueler wordt.

Audiovisueel was negen jaar geleden, toen het festival voor het eerst gehouden werd, een woord dat nog vooral naar video en film verwees. Nu maken musici en beeldende kunstenaars zelf steeds vaker gebruik van bewegende beelden. Naast dj's, discjockey's, treden in discotheken bijvoorbeeld vj's, videojockey's, op en in musea zijn op tentoonstellingen van hedendaagse beeldende kunst de films soms in de meerderheid.

Het Utrechtse festival laat veel van die ontwikkelingen zien. Als Cannes een festival voor de speelfilm is, dan is Impakt een festival voor alles behalve de speelfilm. Films en video's die slechts een paar minuten duren zijn hier in de meerderheid. Daarnaast zijn er lezingen, tentoonstellingen en concerten, maar ze zo noemen is eigenlijk misleidend, want ook daarin worden bewegende beelden gebruikt. 'Als het maar beweegt' zou je oneerbiedig het motto van dit festival kunnen noemen. Wat een festival als Impakt belangrijk maakt is juist dit samenbrengen van bewegende beelden die in een verschillende traditie zijn ontstaan.

In het thematische deel van het festival zijn de programmamakers er goed in geslaagd de traditie op te heffen door films uit verschillende kunsten ongedwongen bijeen te brengen. Vooral in het thema 'The art of destruction', dat vanavond wordt vertoond in theater Kikker, is veel verschillends bijeengebracht. Het programma begint met een film van de gebroeders Lumière, en toont vervolgens onder meer werk van bekende Amerikaanse experimentele filmers als Bruce Conner en Stan Brakhage, en op film en video vastgelegde gewelddadige performances van Chris Burden en Otto Mühl. Dankzij de film kan Jean Tinguely's machine Hommage to New York (1960) zich steeds opnieuw vernietigen, evenals de auto van Gordon Matta-Clark, die onder de titel A Fresh Kill (1972) tot schroot wordt vermalen. Aardig is ook Jenny in Greece (1991) van de Deen Carsten Schmidt-Ollson waarin een schoteltje er acht minuten over doet om voorgoed op de grond uit elkaar te spatten.

Ook voor de andere, goed gekozen, thema's, onder meer over tijd, de Franse filosoof Gilles Deleuze, en poëzie, zijn oud en nieuw van bekend en onbekend, van filmers, beeldend kunstenaars en musici overtuigend door elkaar gehusseld. Er zitten evergreens bij als Maya Derens Meshes in the Afternoon (1943) en Chris Markers La Jetée (1962) uit de filmwereld bij en moderne aandachttrekkers uit de beeldende kunst als Matthew Barneys Cremaster 4 en 1 (beide 1994) en uit de muziek als DJ Spooky.

Naast deze thematische programma's stelt de mix in het Panorama-gedeelte, dat uitsluitend is gewijd aan nieuwe films, teleur. Getuige de catalogus en de voor de pers vertoonde selectie hebben de organisatoren zich hier vooral gericht op het circuit van experimentele filmmakers. Vaak doen ze gedateerder aan dan de grote voorbeelden uit het verleden.

De films van hedendaagse beeldend kunstenaars heeft Impakt links laten liggen. Gunstige uitzondering is de splitscreen film If six were 9 van de Finse Eija-Liisa Ahtila. Op drie beelden tegelijk kun je de belevenissen volgen van een paar jonge meisjes, die over hun eerste seksuele ervaringen vertelden. Lang niet altijd was duidelijk welk verhaal bij welk meisje hoorde; de belevenissen hadden zich bijna losgezongen van de individuen die ze hadden meegemaakt. Een toepasselijke werkwijze, want het waren varianten op verhalen waarvan iedereen er wel eentje heeft meegemaakt.

Misschien hebben de organisatoren ook wel weinig films van beeldend kunstenaars uitgekozen omdat die vaak niet geschikt zijn voor vertoning in de bioscoop; ze hebben een anderssoortige ruimte nodig. Daardoor kan ook een festival als Impakt niet alle grenzen opheffen.

Impakt festival voor audiovisuele kunsten. 7 t/m 11 mei. Utrecht. Festivalbalie in theater Kikker, Ganzenmarkt 14, Utrecht. Dag. 13.30-22.30u. Inl. en res. (030) 234 11 08 of (030) 232 83 88 ('t Hoogt)