NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

Door FRITS ABRAHAMS
'Zo'n uur gaat sneller om dan je denkt'', zei Paul Witteman tegen zijn gasten in Buitenhof. Het is zeer de vraag of dat ook voor veel kijkers gold, want het gesprek met drie Nederlandse topindustriëlen had niet bepaald de dynamiek van modern ondernemerschap. De heren C. Boonstra (Philips), C. Herkströter (Shell) en M. Ta baksblat (Unilever) hadden zich kennelijk vastberaden voorgenomen niet het achterste van hun tong te laten zien. Wat Witteman ook probeerde, zijn gasten bleven uiterst voorzichtig en defensief.

Misschien was Witteman overmoedig geworden na het geslaagde gesprek dat hij twee maanden geleden in Buitenhof had met Dik (KPN), Slechte (Shell-Nederland), Van der Hoeven (Koninklijke Ahold) en Smits (Schiphol). Dat was een gesprek met de benen min of meer op tafel: de heren filosofeerden er lustig op los over het succes van 'het poldermodel'.

Witteman leidde het gesprek gisteren echter steeds naar schaduwkanten van het ondernemerschap, netelige onderwerpen waar geen ondernemer graag zijn vingers aan brandt. Of het wel verstandig is dat managers zelf aandelen en opties in hun bedrijf nemen. (Tabaksblat: ,,Als je het niet doet, pleeg je zelfmoord, want je krijgt geen managers meer.'') Of Shell niet een extra persoon voor milieu in de raad van bestuur moet opnemen. (Herkströter: ,,Dat doe ik al.'') Of de bedrijven zich in enge buitenlanden wel aan hun eigen gedragscode houden. Natuurlijk doen ze dat.

En Nigeria dan, vroeg Witteman. Herkströter, de enige die enkele malen scherp uit de hoek kwam: ,,Bent ú in Nigeria geweest? Uw collega's die er wél geweest zijn, hebben hun mening bijgesteld.'' Herkströter onthulde nog dat Shell eens is weggegaan uit een Europees land omdat er steeds steekpenningen moesten worden betaald. Italië soms, wilde Witteman weten. Maar dát wilde Herkströter niet bevestigen, want ze zijn inmiddels alweer terug in dat land.

Boonstra was het vriendelijkst, maar ook het zwijgzaamst. We mochten nog van hem vernemen dat hij ooit mede de slogan van de SRV heeft bedacht (''Leve de man van de SRV, van je hiep-hiep-hiep-hoeree''), maar daarmee hielden de confidenties meteen op. Over Timmer wilde hij niet meer kwijt dan dat deze voorganger zich destijds 'buitengewoon diep in de organisatie had gestort'. Of hij misschien juist daarom later zo pijnlijk ten val was gekomen, kregen we niet te horen. Nee, dan was het uurtje dat VPRO's Diogenes aan het bedrijfsleven wijdde, heel wat prikkelender. Ene Benjamin Barber, politicoloog, deed allerlei boude uitspraken. Zijn theorie: de vrije markt bedreigt - door haar blinde fixatie op winst - de sociale structuur en daarmee de democratie in allerlei landen.

Amerikaanse publicisten zijn altijd goed in dergelijke sweeping statements, het verwarrende is alleen dat een jaar later met hetzelfde aplomb door een collega het tegenovergestelde wordt beweerd. De VPRO probeerde Barbers stellingen te ondersteunen met een reportage over de ontslagen in Flint, de stad van General Motors in Michigan. Als je die reportage mocht geloven, nadert Amerika zijn ondergang.

Interessant allemaal, maar hoe is het te rijmen met de verhalen over de wederopstanding van de Amerikaanse economie? In mijn onvolprezen VPRO Gids stond nota bene náást een interview met de verontruste Diogenes-makers een juichend artikel ('Vrijhandel werkt!') van een Nederlandse financiële journalist over Amerika.

De enige die in Diogenes in ieder geval niet loog, was het gezin dat de dubieuze zegeningen van de 24-uurseconomie telde. Man en vrouw zagen elkaar alleen nog op zaterdagavond. De Toyota-fabriek in Georgetown had een crèche die het hele etmaal functioneerde. ,,We doen de kinderen om middernacht naar bed, de eerste ouders komen ze om half drie 's nachts ophalen.''

Met enige dichterlijke vrijheid zou je het een vorm van kinderarbeid kunnen noemen.