NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

DOOR FRITS ABRAHAMS
Terwijl u gisteravond, met een borrelnootje onder handbereik, naar Daders zat te kijken, een documentaire over openhartige incestplegers, vroeg ik me af of hiermee nu - publicitair gezien - het laatste taboe geslecht is. Het scheelt niet veel, vermoed ik, althans, op seksueel gebied. Maar er blijft altijd wat te wensen over, en opeens zag ik het helemaal voor me.

We horen de stemmen van drie mannen die, hoe openhartig ze ook zijn, toch liever buiten beeld blijven. Op tamelijk opgeruimde toon vertellen ze hun verhaal.

De camera dwaalt over een boerenerf, filmt de rug van een boerenknecht die samen met zijn vrouw aan de boerenkoffie zit. Een staldeur waait open. We zien de varkens zich buiten in hun drek wentelen, de camera zoomt in op zo'n kittig varkensstaartje.

En de stem vertelt: ,,Moeder de vrouw heeft het nooit geweten. Ik ben er al vroeg mee begonnen. Ik was eigenlijk nog een jongen. Waarom? Ach, je leefde zo geïsoleerd, je zag maar één keer in de week vrouwvolk. Op zaterdag, in de dancing van Wubbe. En daar moest je nog van afblijven ook.

,,Dus als je dan 's nachts naar huis ging, zat je nog vol drift'n. Wat moest je ermee? Nee, ik heb nooit mijn zusje willen lastig vallen, da's viespeukerij. Maar zo'n lief biggetje, waarom niet? Die diertjes roepen iets in me op, dat kan ik verder niet verklaren. Het zal hun onschuld wel wezen. Nou ja, van het een komt het ander. Heb ik nou zo'n dier kwaad gedaan? Waarom eigenlijk?''

Intussen neemt de camera ons mee naar een manege, waar we, schuin van ons afgewend, een man van middelbare leeftijd een paard zien roskammen. Het paard trappelt ongeduldig, de man praat geduldig op hem in. ,,Ik heb altijd geprobeerd eerst het vertrouwen te winnen'', begint zijn stem te vertellen. ,,Dus niet meteen ruw penetreren, maar tevoren lang aaien en praten. Je voelt die paardenbillen langzaam week worden onder je handen, en dan is het moment gekomen.

,,Zoiets gaat van vader op zoon, dat schijnt met incest toch ook te gebeuren? Mijn vader had een manege, ik zag hem daar vaak bezig. Mij liet hij altijd met rust, want het was best een goeie man. Toen hij me vroeg de zaak over te nemen, heb ik geen moment geaarzeld. Het is toch goed als zoiets in de familie blijft?''

We naderen het einde van de documentaire. Beelden van een typisch Nederlandse doorzonkamer. Fris behangetje, glanzende parketvloer, stevige stereotoren. Aan tafel zien we de silhouetten van een man en een vrouw. Een koffieapparaat pruttelt. Op de achtergrond horen we een zacht miauwen. Een sonore mannenstem zet in.

,,Ze maken me op een of andere manier weerloos. Hoe moet ik het anders zeggen? Als jongen mocht ik geen huisdieren houden. Toen we trouwden, hebben we meteen een hond genomen. Maar honden, nee, dat is niks voor mij. Die bek, die tanden, stel je voor dat ze tijdens het voorspel opeens beginnen te happen! Nachtmerries had ik er soms van.

,,Dus toen hebben we een poes genomen. Moeders vond het prima, die mag er ook graag mee spelen. Ik ben dol op de poes. We zijn een soort tweeëenheid geworden. Als moeders even weg is, kruip ik meteen bij de poes. Strelen, knuffelen, vooral over het buikje - heerlijk vindt ze dat. Ik heb nooit begrepen wat daar fout aan is. Als zo'n diertje zich bedreigd voelt, zoals iedereen zegt, zou het toch niet steeds naar je toe komen?

,,Het is dat ik niet voor de camera wil, anders zou ik het jullie kunnen laten zien. Hoe ze meteen op haar rug gaat liggen als ik binnenkom. Hoe ze snort en trilt terwijl ik met haar bezig ben. Er is niets wat zo'n poes liever doet dan kroelen. Maar ik moet eraan toevoegen: ik ben niet specifiek op het poesje gericht. Als zo'n diertje aangeeft: stoppen, dan stop ik ook. ,,Helaas heeft mijn buurman me een keertje bezig gezien. Midden op de dag. Hij keek toevallig binnen en hij riep: wat is dat voor gesodemieter? Nu zit ik in een therapiegroep. Daar heb ik gelukkig geleerd heel openlijk over die dingen te praten.''

T V   V O O R A F :

Twee vrienden door oorlog gescheiden

DOOR DANIELA HOOGHIEMSTRA
Hoe leg je aan een kind de oorlog in Bosnië uit? Begin bij Mostar, de stad in het zuiden van Bosnië waar in 1993 een oorlog uitbrak tussen Kroaten aan de ene kant, en moslims aan de andere kant van de rivier de Neretva. Als je een metafoor voor oorlog zou zoeken, had je Mostar kunnen verzinnen. Er was eens een stad waar een rivier dwars doorheen stroomde. De twee delen van de stad werden verbonden door bruggen. Toen kwam er oorlog tussen het ene en het andere deel. De bruggen werden kapot gemaakt, de stad werd gescheiden.

De makers van de documentaire Vrede in Mostar waarvan de VPRO zondag het eerste deel uitzendt, hebben van dit 'voordeel' van Mostar handig gebruik gemaakt. De documentaire vertelt het verhaal van twee veertienjarigen, Dario, een Kroatische jongen die in West-Mostar woont en Sanjin, die van moslim-origine is en in Oost-Mostar woont. Ze zijn met elkaar bevriend sinds de eerste klas van de lagere school in Oost-Mostar. Maar Dario moest toen de oorlog uitbrak naar West-Mostar verhuizen omdat hij Kroaat is. ,,Op de linkeroever wilden de moslims de baas zijn en op de rechteroever wilden de Kroaten de baas zijn'', legt hij uit. Dario en Sanjin zagen elkaar twee jaar lang niet. En nu de oorlog voorbij is, bezoeken ze elkaar nog steeds niet zo vaak. ,,Aan die kant wonen veel mensen die ons kennen en mijn moeder is bang dat er problemen komen omdat ik Kroaat ben'', vertelt Dario. De kracht van deze documentaire zit hem in haar beknoptheid. Over de oorlog van de Kroaten en de moslims met de Serviërs die in Mostar ook plaatshad, wordt niet gesproken.

Voor kinderen (en voor veel volwassenen trouwens ook) is een derde dimensie er een te veel. De moeilijke vraag 'wie was er goed en wie slecht?' waar de Westerse media vijf jaar lang mee hebben geworsteld, wordt ook vermeden. De volwassenen voerden de oorlog, de kinderen waren het slachtoffer. En aan de pijnlijke geschiedenis van het optreden van de VN in Bosnië wordt ook handig voorbij gegaan. ,,De vijandschap was zo groot dat de Verenigde Naties een internationaal leger moesten sturen om de vrede te bewaren'', zegt een commentaar-stem. Dat daarbij beelden worden getoond van IFOR-tanks, is een minor detail. Want een vierde 'slechte' partij, dat kan je kinderen echt niet aandoen.

In Villa Achterwerk: Vrede in Mostar. Zondag Deel 1. Ned.3, 10.30-11.00u.